Księgarnia i Biblioteka do Czytania Tomasza Szumskiego

• Authors: Artur Jazdon

Title variants

EN

The bookshop and the public library of Tomasz Szumski

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tomasz Szumski – znany głównie dotychczas w literaturze jako nauczyciel gimnazjalny i autor podręczników – był także właścicielem księgarni i działającej przy niej wypożyczalni książek. Istniały one w latach 1809–1824. Ich założenie należy wiązać ze świadomą chęcią utworzenia placówki stanowiącej przeciwwagę dla niemieckich księgarń, oferującą szerokim kręgom literaturę polską i głównie francuskojęzyczną oraz ze wsparciem uczącej się młodzieży podręcznikami i lekturami. Księgarnia stanowiła dla Szumskiego także dodatkowe źródło dochodu. Szumski starał się o sprzedaż aktualnej produkcji wydawców warszawskich, krakowskich, lwowskich, wrocławskich i wileńskich. Prowadził prenumeratę wielu tytułów gazet i czasopism. Dbał o reklamę, wydając liczne katalogi oraz systematycznie informując o swej działalności na łamach prasy. Księgarnia była placówką małą, w momencie zamknięcia, spowodowanego nakazem administracyjnym, oferowała niecałe 2,5 tysiąca tytułów. Zakupiona została przez niemieckiego księgarza Ernsta S. Mittlera.

EN

Tomasz Szumski, hitherto known in the literature as a secondary school teacher and the author of textbooks, was also the owner of a bookshop and a lending library attached to it. Both were in operation between 1809 and 1824. Their establishment was apparently effected by a deliberate wish to create an establishment that would counterbalance the influence of German bookshops in the town and would offer Polish and foreign literature (mainly French) to as wide circles of readers as possible. Additionally, it was intended to be a bookshop that would provide support to the general public with selling textbooks and assigned reading texts for youths. For Szumski himself, the bookshop was also a source of considerable extra income. Szumski’s intention was to sell as much of the current publishing output from Warsaw, Cracow, Lvov, Wrocław (then Breslau) and Vilna as possible. He also provided subscriptions to a great number of titles of newspapers and periodicals. He did not neglect the marketing issues involved in his line of business and published numerous book catalogues and kept the press well informed about his new acquisitions. In terms of its size, the bookshop was not a big place and, at the time of its forced closure effected by an administrative writ issued by the German authorities, nearly 2,500 titles were on offer. Following its closure it was repossessioned and bought by the German bookseller Ernst S. Mittler.

Keywords

PL

Poznań XIX wiek; Życie kulturalne; Księgarstwo; Czytelnictwo; Szumski Tomasz

EN

Poznań-19th c.; Cultural life; Bookselling; Readership; Poznań-19th c.; Cultural life; Bookselling; Readership

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Biblioteka
• Year: 2012
• Issue: 16(26)
• Pages: 59-81

Dates

published

2012-01-01

Contributors

author

Artur Jazdon

• dr, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Biblioteka Uniwersytecka

References

• Dohnalowa T., Poglądy Polaków na pracę w Wielkopolsce w latach 1795–1816. w: Studia z dziejów poglądów na pracę do roku 1914, red. C. Łuczak, Poznań 1982.
• „Gazeta Poznańska” 1809, nr 101.
• „Gazeta Poznańska” 1810, nr 79.
• „Gazeta Poznańska” 1811, nr 19.
• „Gazeta Poznańska” 1811, nr 85.
• „Gazeta Poznańska” 1812, nr 29.
• „Gazeta Poznańska” nr 98 z 9.12.1809
• „Gazeta Poznańska”, dodatek do nr. 32 z 1811.
• „Gazeta Poznańska”, dodatek do nr. 32 z 1811.
• „Gazeta Poznańska”, dodatek do nr. 6 z 1810.
• „Gazeta Poznańska”, dodatek do nr. 8 z 1810.
• „Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego” (dalej: GWKP), dodatek do nr. 67 z 1816.
• GWKP, 1817, nr 77.
• GWKP, 1821, nr 52.
• GWKP, 1821, nr 80.
• GWKP, dodatek do nr. 31 z 1821.
• GWKP, dodatek do nr. 46 z 8.06.1816.
• GWKP, dodatek do nr. 51 z 1817.
• GWKP, dodatek do nr. 80 z 1817.
• GWKP, dodatek do nr. 88 z 1824.
• Jarochowski K., Literatura poznańska w pierwszej połowie bieżącego stulecia, Poznań 1880.
• Jazdon A., Wydawcy poznańscy 1815–1914. Kształtowanie środowiska i repertuaru wydawniczego, Poznań 2012.
• Karwowski S., Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, t. 1, Poznań 1918.
• Katalog Xiążek Polskich, Francuzkich i Łacińskich, będących do czytania i sprzedania u Tomasza Szumskiego, Nauczyciela przy Gimnazyum, Poznań 1810.
• Kędelski M., Stosunki ludnościowe w latach 1815–1918, w: Dzieje Poznania, t. 2, red. Topolski J., Trzeciakowski L., Warszawa–Poznań 1994.
• Maciejewski J., Kultura w pierwszej połowie XIX wieku, w: Dzieje Wielkopolski, t. 2: Lata 1793–1918, Poznań 1973.
• Motty M., Przechadzki po mieście, oprac., wstęp Z. Grot, t. 1, Poznań 1999.
• Nowy katalog książek polskich, francuskich i łacińskich, z dodatkiem książek nowoprzybyłych, będących do czytania i przedania u…, Poznań 1817.
• Nowy katalog książek polskich, francuskich i łacińskich, z dodatkiem książek nowoprzybyłych będących do przedania i czytania za opłatą miesięczną u… Wydany w miesiącu lutym, Poznań 1820.
• Nowy katalog Xiążek Polskich, Francuzkich i Łacińskich będących do przedania i czytania u Tomasza Szumskiego, Poznań 1811.
• Słowiński L., Z tradycji polonistyki poznańskiej. Tomasz Szumski (1778–1840), „Studia Polonistyczne” R. V, 1978.
• Szumski T., Uwiadomienie i Proiekt dla Szanownych Przyjaciół literatury Polskiey, Poznań 1819.
• Uwiadomienie i Proiekt dla Szanownych Przyiacioł literatury Polskiej z dnia 3 czerwca 1819 roku.
• Walentynowicz M., Szumski Tomasz, s. 884. 60 GWKP, dodatek do nr. 88 z 1824. Anons w krótszej formie został powtórzony jeszcze w nr. 95 z 27.11.1824.
• Walentynowicz M., Szumski Tomasz, w: Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972.
• Walentynowicz M., Tradycje wypożyczalni książek w Poznaniu, „Kronika Miasta Poznania” 1960, nr 4.
• Walentynowicz M., w artykule Wypożyczalnie książek w Księstwie Poznańskim „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1960, nr 1.
• Wąsicki J., Poznań jako miasto tzw. Prus Południowych (1793–1806).
• Wojtkowski A., „Korespondent poznański” (Projekt czasopisma z r. 1808), „Kronika Miasta Poznania” R. 3, 1925, nr 10.
• Zalewski Z., Z dziejów walki o handel Polski. Stuletnia praca Towarzystwa Młodzieży Kupieckiej w Poznaniu 1821–1921. Jako przyczynek do historji gospodarczej Wielkopolski napisał…, Poznań 1921.

Identifiers

DOI

10.14746/b.2012.16.3