Aleksander Birkenmajer jako wizytator Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych we Wrocławiu

• Authors: Ryszard Nowicki

Title variants

EN

Aleksander Birkenmajer as the inspector of the Secured Book Collection Repository in Wrocław

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jeden z najwybitniejszych polskich bibliologów XX wieku prof. Aleksander Birkenmajer przeprowadził w 1949 roku na zlecenie Ministerstwa Oświaty pierwszą w swojej karierze bibliotekarskiej wizytację Biblioteki Uniwersyteckiej oraz Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych we Wrocławiu. W instytucjach znajdowały się poddane ochronie materiały biblioteczne. Do Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w latach 1947–1949 zwieziono z terenu Dolnego Śląska około 900 000 tomów, głównie poniemieckiej proweniencji. Bibliolog w sporządzonym sprawozdaniu wskazał na występujące problemy oraz sposoby ich przezwyciężenia. Wysoko ocenił pracowników, którym przyszło działać w trudnym powojennym okresie. Birkenmajer okazał się wnikliwym, rzetelnym oraz obiektywnym wizytatorem. Sprawozdanie jest cennym dokumentem źródłowym pozwalającym poznać fragment historii wrocławskiej zbiornicy oraz Biblioteki Uniwersyteckiej. Powinno być wykorzystane w przyszłych pracach badawczych związanych z odbudową bibliotek i bibliotekarstwa na Dolnym Śląsku oraz w Polsce.

EN

One of the most prominent Polish bibliologists of the twentieth century, Prof. Aleksander Birkenmajer, conducted in 1949 his first ever library inspection, commissioned by the Ministry of Education, at the University Library and the Secured Book Collection Repository in Wrocław. Both institutions held at the time library materials that were under special surveillance. Between 1947 and 1949, the Repository received about 900,000 volumes of mainly German provenience from Lower Silesia. In his subsequent report, Birkenmajer indicated the existing problems and proposed some ways to overcome them. He also highly praised the staff in charge of the collections who demonstrated their commitment and expertise in such harsh working conditions in this hard post-war period. Aleksander Birkenmajer proved to have been an insightful, solid, highly efficient and objective inspector. His Report is a valuable document and source material for a better understanding of the history of the Wrocław-based Repository and the University Library in Wrocław. Undoubtedly, the report should be included in any future research work concerning the reconstruction and rebuilding of libraries and librarianship in Lower Silesia and in Poland.

Keywords

PL

Aleksander Birkenmajer; Wrocław; ochrona zbiorów bibliotecznych; Dolny Śląsk; zbiornica książek; XX wiek

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Biblioteka
• Year: 2013
• Issue: 17(26)
• Pages: 139-151

Dates

published

2013-01-01

Contributors

author

Ryszard Nowicki

• prof. dr hab., Katedra Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• AAN, (Archiwum Akt Nowych w Warszawie), Ministerstwo Oświaty. Naczelna Dyrekcja Bibliotek. Wydział Bibliotek Naukowych, sygn. 6943, k. 39 – Aleksander Birkenmajer do Naczelnej Dyrekcji Bibliotek w Ministerstwie Oświaty, Kraków, 9 sierpnia 1949 roku.[Kraków, 9 sierpnia 1949].
• AAN, Ministerstwo Oświaty. Naczelna Dyrekcja Bibliotek. Wydz.[iał] Bibliotek Naukowych. Zbiornica Księgozbiorów Zabezpieczonych we Wrocławiu. Sprawozdania miesięczne z działalności za 1950 r., sygn. 6959, k. 2 – Stan Zbiornicy na dzień 30 XII 1949 r.
• AAN, Ministerstwo Oświaty. Naczelna Dyrekcja Bibliotek. Wydz.[iał] Bibliotek Naukowych. Zbiornica Księgozbiorów Zabezpieczonych we Wrocławiu. Sprawozdania miesięczne z działalności za 1950 r., sygn. 6959, k. 4 – E. Zubik, Sprawozdanie rzeczowe za miesiąc luty 1950 r.
• AAN, Ministerstwo Oświaty. Naczelna Dyrekcja Bibliotek. Wydz.[iał] Bibliotek Naukowych. Zbiornica Księgozbiorów Zabezpieczonych we Wrocławiu. Sprawozdania miesięczne z działalności za 1950 r., sygn. 6959, k. 26 – E. Zubik, Sprawozdanie rzeczowe za miesiąc maj 1950 r.
• AAN, Ministerstwo Oświaty. Naczelna Dyrekcja Bibliotek. Wydz.[iał] Bibliotek Naukowych. Zbiornica Księgozbiorów Zabezpieczonych we Wrocławiu. Sprawozdania miesięczne z działalności za 1950 r., sygn. 6959, k. 30 – E. Zubik, Roczne sprawozdanie rzeczowe za rok 1950.
• Ameisenowa Z., Aleksander Birkenmajer jako bibliotekarz i uczony, „Roczniki Biblioteczne” 1961, t. 5.
• Baumgart J., Aleksander Birkenmajer jako dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu i Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, „Roczniki Biblioteczne” 1969, t. 13.
• Baumgart J., Działalność bibliotekarska Aleksandra Birkenmajera, „Roczniki Biblioteczne” 1961, t. 5.
• Bieńkowska B., Aleksandra Birkenmajera koncepcja historii książki, „Przegląd Biblioteczny” 1978, t. 46.
• Bieńkowska B., Czterdzieści lat Katedry prof. Aleksandra Birkenmajera, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1991,nr 3.
• Ciechanowska Z., Aleksander Birkenmajer o historii bibliotek, „Roczniki Biblioteczne” 1969, t. 13.
• Dobrzycki J., Aleksander Birkenmajer jako historyk nauki, „Przegląd Biblioteczny” 1978, nr 46.
• Jazdon A., Bolesław Świderski jako kierownik Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Poznaniu – przyczynek do poznańskiego okresu działalności, w: Bibliotekarstwo według Bolesława Świderskiego – Myśl, praktyka, dydaktyka. Księga pamiątkowa, red. S. Kurek-Kokocińska, Łódź 2009.
• Komunikat Naczelnej Dyrekcji Bibliotek Ministerstwa Oświaty o utworzeniu zbornic-segregatorni, w: A. Knot, Polskie prawo biblioteczne, Wrocław–Warszawa 1947.
• Lewicka-Kamińska A., Dorobek naukowy Aleksandra Birkenmajera w badaniach nad starymi drukami i oprawą książki zabytkowej, „Roczniki Biblioteczne” 1968, t. 12.
• Lipska H., Wspomnienie o pracy Aleksandra Birkenmajera w Bibliotece Jagiellońskiej (1919–1939), „Roczniki Biblioteczne” 1968, t. 12.
• Nowicki R., Działalność Aleksandra Birkenmajera na rzecz ochrony zbiorów bibliotecznych. Ziemie zachodniej i północnej Polski w latach 1945–1947, Poznań 2006.
• Szymiczek F., Akcja zabezpieczania bibliotek i księgozbiorów na Śląsku w świetle dokumentów i wspomnień własnych, „Książnica Śląska” 1975–1978, t. 20.
• Więckowska H., Księgoznawstwo w kręgu wielkiej nauki – Aleksander Birkenmajer, w: Twórcy nowoczesnego bibliotekarstwa polskiego, red. B. Kocowski, Wrocław 1974.
• Wojakowski J., Wkład Aleksandra Birkenmajera do nowoczesnego bibliotekarstwa, „Przegląd Biblioteczny” 1978, t. 46.
• Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 15 lutego 1945 roku w sprawie zabezpieczenia bibliotek, „Poznański Dziennik Wojewódzki” 1945, nr 3, poz. 17.
• Zathey J., Działalność Aleksandra Birkenmajera w zakresie rękopisoznawstwa, „Roczniki Biblioteczne” 1969, t. 13.
• Zubik E., Jak rozpocząłem motoryzację we Wrocławiu, w: Wspomnienia wrocławskich pionierów, wyd. W. Suleja, Wrocław 1995.
• Zubik E., Pionierski czas nauki, w: Wspomnienia wrocławskich pionierów, wyd. W. Suleja, Wrocław 1995.

Identifiers

DOI

10.14746/b.2013.17.7