Likwidacja Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Poznaniu

• Authors: Ryszard Nowicki

Title variants

EN

Removal and clearance of the Storehouse of Secured Libraries in Poznań

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Po II wojnie światowej, 1 lutego 1947 roku, w Polsce powstało siedem zbiornic-segregatorni. Jedną z nich była Zbiornica Księgozbiorów Zabezpieczonych w Poznaniu. Zgromadziła ona liczne zbiory zwłaszcza z terenów Wielkopolski, Dolnego Śląska oraz Pomorza Zachodniego. Woluminy przekazywane były, za zgodą władz państwowych, przede wszystkim instytucjom naukowym. Formalna likwidacja Zbiornicy nastąpiła 31 grudnia 1949 roku. Jej zasoby, liczące około 286 000 tomów, przejęła Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, która kontynuowała prace związane z segregacją, repartycją oraz zwożeniem książek z terenu. W 1953 roku w magazynach byłej poznańskiej Zbiornicy pozostawało ponad 250 000 tomów, głównie poniemieckiej proweniencji. Dzieła te zostały przekazane Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Katowicach oraz Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu. Część książek, uznanych za zbędne, przeznaczono na makulaturę.

EN

Soon after WWII, seven storehouses and sorting houses were established in Poland (on February 1st, 1947). One of them was the Storehouse of Secured Libraries in Poznań. The storehouse was used to house numerous “abandoned” book collections, in particular those from the Wielkopolska region, Lower Silesia and Western Pomerania. Following formal approval of the authorities, volumes of books were then transferred to various research and scientific institutions. Formally, the Storehouse was liquidated on December 31st, 1949. Its resources, amounting to about 286,000 volumes were taken over by Poznań University Library. The library carried on with the relevant work on segregation, processing, restoration and recovery of books form the designated areas. In 1953, the storehouse still kept more than 250,000 volumes, mainly from former German libraries and book collections. These books were then transferred to the Storehouse of Secured Libraries in Katowice and to Poznań University Library. A number of books deemed to be redundant for the purposes of the libraries involved were subsequently pulped, discarded, or otherwise abused.

Keywords

PL

Poznań; biblioteki; ochrona zbiorów; XX wiek

EN

Poznań; libraries; preservation of collections; 19th c.; Poznań; libraries; preservation of collections; 19th c.

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Biblioteka
• Year: 2014
• Issue: 18(27)
• Pages: 123-134

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Ryszard Nowicki

• prof. dr hab., Katedra Informacji Naukowej i Bibliologii UKW w Bydgoszczy

References

• AAN, Ministerstwo Oświaty. Naczelna Dyrekcja Bibliotek. Wydział Bibliotek Naukowych, sygn. 6953, k. 9 – Bolesław Świderski, Sprawozdanie z działalności Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Poznaniu. Lata 1945–1950, Poznań, 23 marca 1950 roku.
• AAN, Ministerstwo Oświaty. Naczelna Dyrekcja Bibliotek. Wydział Bibliotek Naukowych, sygn. 6954, k. 78 – Bolesław Świderski, Sprawozdanie z działalności w miesiącu listopadzie 1949 r.
• AAN, Ministerstwo Oświaty. Naczelna Dyrekcja Bibliotek. Wydział Bibliotek Naukowych, sygn. 6954, k. 81 – Bolesław Świderski, Sprawozdanie z działalności w miesiącu grudniu 1949 r.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 137 – Ministerstwo Oświaty do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Warszawa, 23 maja 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 6 – Eugeniusz Kral do Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Poznaniu, Katowice, 21 grudnia 1949 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 1 – Józef Skrzypek do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Warszawa, 27 października 1949 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 18 – Józef Skrzypek do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Warszawa, 17 stycznia 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 112 – Edward Dobraszak do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Środa Wielkopolska, 22 kwietnia 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 125 – Ludwik Kończal do Biblioteki Uniwersyteckiej Zbiornicy książek zabezpieczonych w Poznaniu, Strzelce, 8 maja 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 211 – Adam Krzyżaniak, Sprawozdanie z podróży służbowej do Kościana, Poznań, 26 lipca 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 73 – Stefan Wierczyński do Naczelnej Dyrekcji Bibliotek Ministerstwa Oświaty, [Poznań], 3 marca 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 250 – Zofia Kawecka do Prezydium Rady Narodowej w Poznaniu, [Poznań], 23 listopada 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 50 – Stefan Wierczyński do Naczelnej Dyrekcji Bibliotek, Poznań, 13 lutego 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 100 – Józef Skrzypek do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Warszawa, 13 kwietnia 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 77 – Bożenna Szulc-Golska do Powiatowej Biblioteki Publicznej w Żninie, Poznań, 16 marca 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 226 – Okręgowy Urząd Likwidacyjny w Poznaniu do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Poznań, 29 września 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 243 – Bolesław Świderski, Sprawozdanie z czynności związanych z porządkowaniem zbiorów zabezpieczonych za miesiąc październik 1950 r., Poznań, 8 listopada 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Referat Zabezpieczania i Segregacji Księgozbiorów. Zbiornica – księgozbiory zabezpieczone 1949–1951, sygn. 555, k. 243 – Bolesław Świderski, Sprawozdanie z czynności związanych z porządkowaniem zbiorów zabezpieczonych za miesiąc październik 1950 r., Poznań, 8 listopada 1950 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Uporządkowanie księgozbiorów 25 IV 1949–31 VIII 1953, sygn. 554, k. 353 – Protokół zdawczo-odbiorczy, Poznań, 27 maja [19]53 roku. i Sztuki, Poznań, 26 września 1952 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Uporządkowanie księgozbioru 25 IV 1949–31 III 1953, sygn. 554, k. 321 – Wanda Michalska do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Warszawa, 23 lipca 1952 roku.
• ABUP, Biblioteka Uniwersytecka. Uporządkowanie księgozbioru 25 IV 1949–31 III 1953, sygn. 554, k. 320 – Zofia Kawecka do Centralnego Zarządu Bibliotek Min. Kultury i Sztuki, Poznań, 26 września 1952 roku.
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie (dalej: AAN), Ministerstwo Oświaty. Naczelna Dyrekcja Bibliotek. Wydział Bibliotek Naukowych, sygn. 6953, k. 2–14 – Bolesław Świderski, Sprawozdanie z działalności Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Poznaniu. Lata 1945–1950, Poznań, 23 marca 1950 roku.
• Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu (dalej: ABUP), Biblioteka Uniwersytecka. Uporządkowanie księgozbioru 25 IV 1949–31 III 1953, sygn. 554, k. 48 – B. Szulc-Golska, Sprawozdanie z czynności związanych z porządkowaniem zbiorów zabezpieczonych za miesiąc listopad 1949 r., Poznań, 7 grudnia 1949 roku.
• Głowacka-Helak M., Działalność Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu nad zagospodarowaniem księgozbiorów porzuconych i opuszczonych. Lata 1947–1950, „Biblioteka” 2003, nr 7 (16).
• Jazdon A., Bolesław Świderski jako kierownik Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Poznaniu – przyczynek do poznańskiego okresu działalności, w: Bibliotekarstwo według Bolesława Świderskiego – Myśli, praktyka, dydaktyka. Księga Pamiątkowa, red. S. Kurek-Kokocińska, Łódź 2009.
• Nowicki R., Działalność Aleksandra Birkenmajera na rzecz powojennej ochrony zbiorów bibliotecznych. Ziemie zachodniej i północnej Polski w latach 1945–1947, Poznań 2006.
• Nowicki R., Powojenna ochrona zbiorów bibliotecznych w Polsce w latach 1944–1955. Wybór źródeł, Bydgoszcz 2013.

Identifiers

DOI

10.14746/b.2014.18.5