Ukryte w okładce. O odnalezionym dokumencie Innocentego VII z 1404 roku i opactwie cysterskim w Pomuku

• Authors: Alicja Szulc

Title variants

EN

Hidden in the binding. On a finding of a medieval document of Pope Innocent VII from 1404 and the Cistercian abbey in Nepomuk

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W zbiorach rękopisów średniowiecznych Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu zidentyfikowano w 2008 roku pergaminowy dokument papieża Innocentego VII z 1404 roku, adresowany do arcybiskupa Pragi i odnoszący się do przywilejów kościelnych opactwa cystersów w Pomuku (Nepomuku) w Czechach. To obecnie najstarszy dokument (sensu stricto) w zbiorach Biblioteki. Stan jego zacho wania wskazuje, że został wykorzystany wtórnie przez nieznaną introligatornię jako obleczenie drewnianej okładki kodeksu, być może również cysterskiego. List Innocentego VII typu littera exsecutoria (tj. zawierający papieskie polecenie – mandatum) ma szczególną wartość źródłową jako jeden z nielicznych ocalałych dokumentów z archiwum klasztoru w Pomuku, zniszczonego i rozproszonego w okresie wojen husyckich w Czechach. Artykuł zawiera edycję łacińską omawianego dokumentu.

EN

A rare document from 1404 issued by Pope Innocent VII was found in the manuscript collection of Poznań University Library in 2008. The document, written on parchment, is addressed to Archbishop of Prague and refers to some ecclesiastical privileges for the Cistercian abbey at Nepomuk in Bohemia. Strictly speaking this is the oldest document that is currently held in the collections of the library. The state of its preservation shows that the document has been reused by an unknown bindery as a wrapping for the wooden binding of a codex, possibly of Cistercian provenance. The manuscript of the type littera exsecutoria (i.e. one that includes a papal instruction – mandatum) has a particular source value as one of the few preserved documents from the archives of the monastery at Nepomuk that was almost entirely destroyed and then dispersed at the time of the Hussite wars in Bohemia. The present article is supplemented with a Latin edition of the document.

Keywords

PL

dokumenty papieskie; cystersi w średniowieczu; Innocenty VII; Pomuk; Nepomuk; Czechy XV wieku

EN

Papal documents; Cistercians in the Middle Ages; Innocenty VII; Pomuk; Nepomuk; 15th c. Bohemia; Papal documents; Cistercians in the Middle Ages; Innocenty VII; Pomuk; Nepomuk; 15th c. Bohemia

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Biblioteka
• Year: 2016
• Issue: 20(29)
• Pages: 7-22

Dates

published

2016-12-15

Contributors

author

Alicja Szulc

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Biblioteka Uniwersytecka

References

• Źródła
• Acta summorum pontificum res gestas Bohemicas aevi praehussitici et hussitici illustrantia, cz. 1, wyd. Jaroslav Eršil, Praha 1980.
• Mateusz z Krakowa, O praktykach Kurii Rzymskiej, wyd., przeł. W. Seńko, Kęty 2007.
• Literatura przedmiotu
• Bylina S., Czeska myśl reformatorska w drugiej połowie XIV wieku i jej echa na Śląsku, „Zeszyty Naukowe KUL” 1978, nr 3–4, s. 63–83.
• Charvátová K., Manorial farms of Cistercian abbeys of mediaeval Bohemia, w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, red. J. Strzelczyk, Poznań 1987.
• Charvátová K., Propter laudabilia abbatum merita. The Kings of Bohemia and the Cistercian Order, w: In Tal und Einsamkeit. 725 Jahre Kloster Fürstenfeld. Die Zisterzienser im alten Bayern, t. 3, red. K. Wollenberg, Fürstenfeldbruck 1990.
• Charvátová K., Der Bau der Zisterzienserklöster in Böhmen, w: Cystersi w kulturze średniowiecznej Europy, red. J. Strzelczyk, Poznań 1992.
• Charvátová K., Dĕjiny cisterckého řádu w Čechách 1142–1420. 1. svazek: Fundace 12. stoleti, Praha 1998.
• Charvátová K., Libal D., Pojsl M., Řád cisterciáků v českých zemich ve středověku, Praha 1994.
• Charvátová K., Early Cistercian economy in Bohemia (about 1150–1300): the mysterious affair of the granges, „Quaestiones medii aevi novae” 2004, t. 9, s. 283–296.
• Chłopocka H., Schich W., Die Ausbreitung des Zisterzienserordens östlich von Elbe und Saale, w: Die Zisterzienser. Ordensleben zwischen Ideal und Wirklichkeit, red. K. Elm, P. Joeriβen, H.J. Roth, Bonn 1980.
• Čechura J., Mikulaš z Husi a Zelená Hora (Klašter Pomuk na počatku husitství), „Minulostí západočeského kraje” 1982, t. 18, s. 199–209.
• Čechura J., Wirtschaftsmodell der Zisterzienserklöster in Böhmen, w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, red. J. Strzelczyk, Poznań 1987.
• Eberl I., Cystersi. Historia zakonu europejskiego, Kraków 2011.
• Elm K., Feige P., Der Verfall des zisterziensischen Ordenslebens im späten Mittelalter, w: Die Zisterzienser. Ordensleben zwischen Ideal und Wirklichkeit. Ergänzungsband, red. K. Elm, P. Joeriβen, Köln 1982.
• Machilek F., Stiftergedächtnis und Klosterbau in der Chronik des Heinrich von Saar, w: In Tal und Einsamkeit. 725 Jahre Kloster Fürstenfeld. Die Zisterzienser im alten Bayern, t. 3, red. K. Wollenberg, Fürstenfeldbruck 1990.
• Rabikauskas P., Diplomatica pontificia (Praelectionum lineamenta), Roma 1970.
• Ribbe W., Die Wirtschaftstätigkeit der Zisterzienser im Mittelalter: Agrarwirtschaft, w: Die Zisterzienser. Ordensleben zwischen Ideal und Wirklichkeit. Ergänzungsband, red. K. Elm, P. Joeriβen, Köln 1982.
• Rösener W., Grangienwirtschaft und Grundbesitzorganisation südwestdeutscher Zisterzienserklöster vom 12. Bis 14. Jahrhundert, w: Die Zisterzienser. Ordensleben zwischen Ideal und Wirklichkeit. Ergänzungsband, red. K. Elm, P. Joeriβen, Köln 1982.
• Schimmelpfenning R., Zisterzienser, Papsttum und Episkopat im Mittelalter, w: Die Zisterzienser. Ordensleben zwischen Ideal und Wirklichkeit. Ergänzungsband, red. K. Elm, P. Joeriβen, Köln 1982.
• Szulc A., Bohemica w zbiorach rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, w: Na styku kultury polskiej i czeskiej: dziedzictwo, kontynuacje, inspiracje, red. M. Balowski, Poznań 2011.
• Šmahel F., Husitská revoluce, t. 2: Kořeny české reformace, Praha 1993.
• Vlček P., Sommer P., Foltýn D., Encyklopedie českých klásterů, Praha 1998.
• Wollenberg K., Die Zisterzienser in Altbayern, Franken und Schwaben – ein Überblick, w: In Tal und Einsamkeit. 725 Jahre Kloster Fürstenfeld. Die Zisterzienser im alten Bayern, t. 3, red. K. Wollenberg, Fürstenfeldbruck 1990.

Identifiers

DOI

10.14746/b.2016.20.1