"Opusculum Quadragesimale" Walentego Wróbla z dedykacją dla Pawła Holszańskiego

• Authors: Michał Bartoszak

Title variants

EN

"Opusculum Quadragesimale" by Walenty Wróbel with a dedication to Paweł Holszański

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest przechowywany w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie egzemplarz wydanego w 1537 roku Opusculum Qua­dragesimale Walentego Wróbla z dedykacją dla biskupa wileńskiego Pawła Holszańskiego, której istnienie podważył Stanisław Estreicher w Bibliografii polskiej Karola Estreichera. Nieznane wydanie tego dzieła odróżnia się jedynie częścią dedykacyjną od drugiego, znanego wydania, skierowanego do biskupa poznańskiego Jana z Książąt Litewskich. W związku z tym porównaniu obu listów dedykacyjnych poświęcona została najobszerniejsza część artykułu. Omawiany egzemplarz chroni oprawa wykonana w wileńskim warsztacie introligatorskim, który w latach 1557–1563 oprawiał także księgi z biblioteki Zygmunta Augusta. Wolumin krążył w środowisku zakon nym. Ostatnim potwierdzonym wpisem własnościowym posiadaczem dzieła był klasztor karmelitów trzewiczkowych w Bydgoszczy.

EN

The article discusses the copy of the 1537 Opusculum Quadragesimale by Walenty Wróbel (currently kept in the Archdiocese Archives in Gniezno) with a dedicatory inscription to Paweł Holszański, Bishop of Vilna, questioned by Stanisław Estreicher in Bibliografia polska by Karol Estreicher. The only difference between the unknown edition of this title and the well-known second edition is the dedicatory inscription dedicated to the Bishop of Poznań, John of the Lithuanian Dukes. Hence the main part of the article is devoted to a comparison of both dedicatory letters. The copy under scrutiny is bound in a binding made in a bindery in Vilna that, between the years 1557–1563, was also involved in providing its services to the royal library of Sigismund August. This particular volume was used by monks of different monasteries. The last attested proprietary inscription that the work bears is the one of the monastery of the monks of the Calced Carmelites in Bydgoszcz.

Keywords

PL

Walenty Wróbel; Paweł Holszański; dedykacja; tegumentologia; Bydgoszcz; Kcynia; karmelici trzewiczkowi; Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie; Biblioteka Katedralna w Gnieźnie

EN

Walenty Wróbel; Paweł Holszański; dedication; bookbinding studies; Bydgoszcz; Kcynia; the Calced Carmelites; Archdiocese Archives in Gniezno; Cathedral Library in Gniezno; Walenty Wróbel; Paweł Holszański; dedication; bookbinding studies; Bydgoszcz; Kcynia; the Calced Carmelites; Archdiocese Archives in Gniezno; Cathedral Library in Gniezno

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Biblioteka
• Year: 2016
• Issue: 20(29)
• Pages: 23-40

Dates

published

2016-12-15

Contributors

author

Michał Bartoszak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Historii

References

• Źródła
• Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, sygn.: AKM II 76/26, BK 567, BK 629, BK 1064, BK 2024, BK 2612, BK 2617, BK 2622, BK 2631, BK 3600, BK 4290, BK 5276, BK 6670.
• Teki Dworzaczka, Metrykalia katolickie, cz. 4, 26822 (cystersi wągrowieccy).
• Literatura
• Alabrudzińska E., Z dziejów karmelitów bydgoskich, „Kronika Bydgoska” 1986–1988, t. 10, s. 169–176.
• Alisauskas V. et al., Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego: analizy i obrazy, Kraków 2006.
• Barycz H., Albinius Jerzy, w: Polski słownik biograficzny, t. 1, Kraków 1935.
• Benzing J., Die Buchdrucker des 16. und 17. Jahrhunderts im Deutschen Sprachgebiet, Wiesbaden 1963.
• Bułhak H., Metoda typograficzna w badaniach nad dawną książką. Uwagi i refleksje, „Biuletyn Poligraficzny” 1977, z. 2, s. 37–53.
• Burbianka M., Oprawy wrocławskich ksiąg miejskich XVI wieku, „Roczniki Biblioteczne” 1957, t. 1, z. 1–2, s. 31–65.
• Burkhardt J., Stulecie reformacji w Niemczech (1517–1617): między rewolucją medialną a przełomem instytucjonalnym, Warszawa 2009.
• Czapik M., Oprawy poznańskiego monogramisty MC, w: Tegumentologia polska dzisiaj, red. A. Wagner, Toruń 2015.
• Czekajewska A., O listach dedykacyjnych w polskiej książce XVI wieku, „Roczniki Biblioteczne” 1962, t. 6, z. 1–2, s. 21–53.
• Dziesięć wieków Poznania, t. 2: Kultura umysłowa, literatura, teatr i muzyka, red. K. Malinowski, Poznań 1956.
• Dygaszewicz E., Siwiak W., Karmelici bydgoscy, Kalendarz Bydgoski na rok 2005, s. 249–252.
• Estreicher K., Bibliografia polska, wyd. S. Estreicher, t. 33, Kraków 1939.
• Fijałek J., rec. A. Brückner, Literatura religijna w Polsce średniowiecznej, t. 2: Pismo Święte i apokryfy. Szkice literackie i obyczajowe, Warszawa 1903, „Pamiętnik Literacki” 1904, z. 4, s. 657–673.
• Grycz J., Z dziejów i techniki książki, Wrocław 1951.
• Kawecka-Gryczowa A., Biblioteka ostatniego Jagiellona. Pomnik kultury renesansowej, Wrocław 1988.
• Kawecka-Gryczowa A., Z dziejów polskiej książki w okresie Renesansu, Wrocław 1975.
• Kossowski S., Krzysztof Hegendorfin w Akademii Lubrańskiego w Poznaniu (1530–1535): monografia z dziejów odrodzenia i reformacyi w Polsce, Lwów 1905.
• Krynicka M., Oprawy książkowe z herbami ostatnich Jagiellonów w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, „Rozprawy i sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie” 1980, t. 12, s. 23–58.
• Kwilecka I., Walenty Wróbel, w: Wielkopolski słownik biograficzny, red. A. Gąsiorowski, B. Knopek, M. Zielińska et al., Warszawa 1981.
• Laucevicius E., XV–XVIII a. Knygu irisimai Lietuvos Bibliotekose, Mosklas–Vilnius 1976.
• Lülfing H., Kachelofen, Konrad, „Neue Deutsche Biographie” 1974, t. 10, s. 718–719.
• Lülfing H., Lotter, Melchior (d. Ä), „Neue Deutsche Biographie” 1987, t. 15, s. 246–247.
• Mincer F., Najstarsze biblioteki bydgoskie (obecny stan badań i perspektywy), „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Bibliologiczne” 1979, z. 1, s. 6–83.
• Nowacki J., Akademia Lubrańskiego, „Kronika Miasta Poznania” 1999, nr 2, s. 152–180.
• Opalińska K., Szlachta różnowiercza i pozostałości po jej księgozbiorach w zbiorach BUW (XVI w.), „Księgozbiory szlacheckie XVI–XVII wieku: kolekcje historyczne” 2009, t. 2, s. 153–257.
• Panek B., Prowincjałowie karmelitów na ziemiach polskich (1397–1997), „Saeculum Christianum” 1997, t. 4, nr 2, s. 43–83.
• Piekarski K., Książka w Polsce XV i XVI wieku, w: Kultura staropolska, Kraków 1932.
• Pietras T., Hallerowskie „Satyry” Persjusza i ostatnie nad nimi badania, „Roczniki Biblioteczne” 1975, t. 19, z. 3–4, s. 333–347.
• Prokop K.R., Sylwetki biskupów łuckich, Biały Dunajec–Ostróg 2001.
• Przyałgowski W., Żywoty biskupów wileńskich, t. 1, Petersburg 1860.
• Puchalski J., Polonika wydawane w oficynach obszaru niemieckojęzycznego przykładem mobilności tekstów literackich w szesnastowiecznej Europie, „Z badań nad polskimi księgozbiorami historycznymi. Studia i materiały” 1997, t. 18, s. 33–70.
• Rechowicz M., Teologia pozytywno-kontrowersyjna: szkoła polska w XVI wieku, w: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 2: Od Odrodzenia do Oświecenia, cz. 1: Teologia humanistyczna, red. M. Rechowicz, Lublin 1975.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, W. Walewski, t. 7, Warszawa 1886.
• Słownik polskich teologów katolickich, red. H.E. Wyczawski, t. 4, Warszawa 1983.
• Smereka W., Biblistyka polska (wiek XVI–XVIII), w: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 2: Od Odrodzenia do Oświecenia, cz. 1: Teologia humanistyczna, red. M. Rechowicz, Lublin 1975.
• Storm van Leeuwen J., The Golden Age of Bookbindings in Cracow 1400–1600. Exhibition Biblioteka Jagiellońska, 18–25 September 2011. On the occasion of the 27th Congress of the Association Internationale de Bibliophilie/ International Association of Bibliophiles, Kraków 2011.
• Szudrowicz A., Biblioteka klasztoru karmelitów w Kcyni, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2002, t. 78, s. 243–274.
• Szudrowicz A., Karmelici w Kcyni (1612–1835): rola zakonu w życiu miasta i okolicy, Bydgoszcz 2001.
• Szwejkowska H., Książka drukowana XV–XVIII wieku: zarys historyczny, Wrocław–Warszawa 1983.
• Żołądź-Strzelczyk D., Academia Lubransciana (1519–1780). Dzieje szkoły od powstania do czasów Komisji Edukacji Narodowej, „Kronika Miasta Poznania” 1999, nr 2, s. 141–151.

Identifiers

DOI

10.14746/b.2016.20.2