Oprawa "Homiliarum" z pełnopostaciowym wyciskiem radełka jagiellońskiego w zbiorach Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie

• Authors: Radosław Franczak

Title variants

EN

The binding of the "Homiliarum" with a full figure image imprint made by the “Jagiellonian bookbinder finishing roll” in the collections of the Archdiocese Archives in Gniezno

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje oprawę Homiliarum z pełnopostaciowym radełkiem jagiellońskim przedstawiającym najprawdopodobniej Zygmunta I Starego i Bonę (ewentualnie Albrechta I Hohenzollerna). Opisywany wolumin odnaleziono w zasobie dawnej biblioteki seminaryjnej znajdującej się w zbiorach Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie. Na podstawie badań wycisku radełka oraz wpisów proweniencyjnych określam przypuszczalny czas i miejsce powstania narzędzia. W dalszej części artykułu przedstawiam jeszcze trzy woluminy, których oprawy z dużym prawdopodobieństwem pochodzą z tego samego warsztatu introligatorskiego. Dzięki ich analizie udało się nakreślić przypuszczalny czas i miejsce działania introligatora, który posługiwał się wspomnianym radełkiem jagiellońskim.

EN

The article presents the binding of the Homiliarum with a full image imprint made by a Jagiellonian bookbinders finishing roll that most probably shows King Sigismund I the Old (or Albrecht I Hohenzollern) and Bona Sforza. The volume under scrutiny has been found in the book collections of the former Seminary Library, now held in the collections of the Archdiocese Archives in Gniezno. While investigating the imprint made by the roll and the provenance entries for the volume, the present author attempts to determine the time and place of origination of the tool. Further on in the article three other volumes are presented whose bindings might have been made at the same binding shop. An analysis of the bindings has made it possible to determine the probable time and place where the book binder used the Jagiellonian roll in question.

Keywords

PL

radełko jagiellońskie; Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie; Biblioteka Katedralna w Gnieźnie; biblioteka seminaryjna w Gnieźnie; klasztor Benedyktynów w Lubiniu; introligatorstwo; oprawy; tegumentologia

EN

Jagiellonian bookbinders finishing roll; Archdiocese Archives in Gniezno; Cathedral Library in Gniezno; Library of the Catholic Seminary in Gniezno; Benedictine monastery in Lubin; bindery; bindings; bookbinding studies; Jagiellonian bookbinders finishing roll; Archdiocese Archives in Gniezno; Cathedral Library in Gniezno; Library of the Catholic Seminary in Gniezno; Benedictine monastery in Lubin; bindery; bindings; bookbinding studies

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Biblioteka
• Year: 2016
• Issue: 20(29)
• Pages: 55-70

Dates

published

2016-12-15

Contributors

author

Radosław Franczak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Historii

References

• Źródła
• Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, sygn. A. Cons. A93.
• Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, sygn. BS4437, BS4665.
• Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, sygn. KA15809: Akta Konsystorza Jeneralnego Poznańskiego tyczącego się Biblioteki poklasztornej w Lubiniu.
• Muzeum Narodowe w Krakowie, sygn. MNKVIII-16-1172-1174.
• Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, sygn. 102265–102266III.
• Literatura
• Białkowski A., Szweycer T., Monety ostatnich Jagiellonów, Warszawa 1975.
• Briquet C.M., Les filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier, des leur apparition vers 1282 jusqu’en 1600, Avec 39 figures dans le texte et 16,112 fac-similes de filigranes, t. 2, Geneve 1907.
• Imagines Potestatis. Insygnia i znaki władzy w Królestwie Polskim i Zakonie Niemieckim. Katalog wystawy w Muzeum Zamkowym w Malborku 8 czerwca–30 września 2007 roku, red. J. Trupinda, Malbork 2007.
• Jarosławiecka-Gąsiorowska M., Ikonografia świecka na oprawach XVI i XVII w., „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1970, t. 6, s. 315–337.
• Kopera F., Spis druków epoki jagiellońskiej w zbiorze Emeryka Hrabiego Hutten-Czapskiego, Kraków 1900.
• Laucevičius E., XV–XVIII a. Knygų įrišimai Lietuvos Bibliotekose, Vilnius 1976.
• Mazur Z., Sarbinius (Scharbinius) Paweł z Poznania, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, Warszawa–Kraków 1994.
• Ostrowski J., Bibljoteka Klasztoru Benedyktynów w Lubiniu, w: Bibljoteki Wielkopolskie i Pomorskie, red. S. Vrtel-Wierczyński, Poznań 1929.
• Piech Z., Monety, pieczęcie i herby w systemie symboli władzy Jagiellonów, Warszawa 2003.
• Płaszczyńska K., Dekoracja opraw skórzanych XVI–XVII w. – figuracyjne motywy na radełkach (na przykładzie opraw z Biblioteki Księży Misjonarzy w Krakowie), w: Problemy edytorstwa, bibliologii i typografii, red. A. Ptak, K. Baran, Lublin 2011.
• Radełka jagiellońskie, w: Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer, Wrocław 1971.
• Świeżawski A., Kościelecki Jan (z Kościelca), w: Polski słownik biograficzny, t. 14/2, z. 61, Wrocław 1969.
• Trelińska B., Portrety jagiellońskie na oprawach starodruków z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie, w: Książki i Historia. Księga Jubileuszowa ofiarowana dr. Zdzisławowi Bieleniowi z okazji 50-lecia nieprzerwanej pracy w Bibliotece Hieronima Łopacińskiego w Lublinie, Lublin 2008.
• Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI i XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, W. Stanek, Kórnik 1990.
• Urzędnicy wielkopolscy XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. A. Bieniaszewski, Wrocław 1987.
• Wagner A., Historyczno-artystyczny warsztat historyka książki w badaniach nad nowożytnym introligatorstwem, w: Bibliologia. Problemy badawcze nauk humanistycznych, red. D. Kuźmina, Warszawa 2007.
• Wagner A., Introligatorstwo poznańskie XVI wieku jako historyczno-artystyczna terra incognita, w: Sztuka w Wielkopolsce, red. M. Błaszczyński, B. Górecka, M. Górecki, A. Paradowska, Poznań 2013.
• Wagner A., Poznańskie radełko jagiellońskie z lat czterdziestych XVI wieku. Problem treści ideowo-politycznych i wzorów ikonograficznych, „Roczniki Biblioteczne” 2012, s. 83–111.
• Wagner A., Radełka jagiellońskie – fenomen introligatorstwa polskiego XVI–XVIII w., „Spotkania z Zabytkami” 2010, nr 5/6, s. 70–71.
• Wagner A., Superekslibris polski. Studium o sztuce i kulturze bibliofilskiej od średniowiecza do połowy XVII wieku, Toruń 2016 (w druku).

Identifiers

DOI

10.14746/b.2016.20.4