Archiwum literackie Wincentego Różańskiego w świetle założeń krytyki genetycznej

• Authors: Alicja Przybyszewska

Title variants

EN

The literary archives of Wincenty Różański in view of the assumptions of genetic criticism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst prezentuje spuściznę literacką Wincentego Różańskiego jako materiał badawczy dla krytyki genetycznej. Jest to metodologia pracy dokumentacyjnej, interpretacji i edycji, stawiająca w polu zainteresowania analizę genetyczną tekstu, przygotowanie genetycznego dossier oraz edycję, której celem jest rekonstrukcja etapów powstawania tekstu w formie cyfrowego wydania naukowego. Krytycy genetyczni poddają zatem wnikliwemu oglądowi bruliony i autografy, wprowadzają do badawczego instrumentarium pojęcie przed-tekstu, na który składają się różne wersje tekstu oraz wszelkie notatki i uzupełnienia autora, znajdujące się w obrębie rękopisu. Owe warianty, nie tekst zwany ostatecznym, stanowią w tej koncepcji klucz do zrozumienia procesu twórczego i odkrycia innej historii literatury niż ta, którą ustanawia się na podstawie drukowanego dorobku twórców. Archiwum twórcze Różańskiego, znajdujące się w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego (Domu Literatury Biblioteki Raczyńskich), tworzą setki nieopublikowanych, pozostawionych w rękopisach wierszy poety. Stanowią one znakomity materiał do analizy i – być może – wydania genetycznego, którego koncepcję dotyczącą ineditów zaproponował francuski teoretyk badania genezy Pierre-Marc de Biasi.

EN

The author discusses the literary output of Wincenty Różański presenting it as appropriate study material for genetic criticism. Genetic criticism is one of the most interesting approaches to the interpretation of texts and to the reconstruction of creative process. It is a kind of a methodology of examining tangible documents such as writer’s notes, drafts and corrections to help interpret the movement of writing that must be inferred from them and is primarily focused on the genetic analysis of the text, preparation of a genetic dossier and an investigation that is aimed at a reconstruction the stages in the origination of a text in the form of a digital research edition. Genetic critics are then primarily interested in notes and autographs in their penetrative scrutiny, introducing to the research apparatus the notion of the pre-text that is composed of different versions of the text and all notes and amendments of the author that surround the manuscript. All those variants, and not the text itself, that is called the ultimate text, constitute the key to understand the process of creation and the discovery of an alternative history of literature as opposed to the one that has been established solely on the basis of printed output of authors. The Różański Archive, currently held in the collection of the House of Literature at the Municipal Raczynski Library in Poznan, is composed of virtually hundreds of unpublished poems, still in hand-written form, written by the poet. In all, they constitute an excellent material for analysis and, possibly, a prospective genetic edition, a concept of which, in relation to inedits (unpublished materials), has been proposed by the French theoretician Pierre-Marc de Biasi.

Keywords

PL

Wincenty Różański – spuścizna literacka; Biblioteka Raczyńskich – zbiory; krytyka genetyczna; przed-tekst

EN

Wincenty Różański – literary output; Raczynski Library – collections; genetic criticism; pre-text; Wincenty Różański – literary output; Raczynski Library – collections; genetic criticism; pre-text

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Biblioteka
• Year: 2017
• Issue: 21(30)
• Pages: 101-122

Dates

published

2017-12-15

Contributors

author

Alicja Przybyszewska

• Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, Ośrodek Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego

References

• Antoniuk M., Osoba i przed-tekst, w: Osoba czy tekst?, red. A. Bielak, Lublin 2015, s. 31–63.
• Balcerzan E., Biografia jako język, w: Biografia – geografia – kultura literacka, red. J. Ziomek, J. Sławiński, Wrocław 1975, s. 25–40.
• Bem P., Dlaczego polskie edytorstwo naukowe nie istnieje, „Teksty Drugie” 2016, nr 1, s. 151–168.
• Biasi P.M. de, Genetyka tekstów, przeł. F. Kwiatek, M. Prussak, Warszawa 2015.
• Degler J., Piekło edytora, czyli o listach Witkacego do żony, „Przestrzenie Teorii” 2010, t. 14, s. 13–32.
• Kruszewski W., Rękopisy i formy. Badanie literatury jako sztuka odnajdywania pytań, Lublin 2010.
• Leśniak A., Gorączka archiwum w sztuce współczesnej. Symptomy choroby i propozycja terapii, „Kultura Współczesna” 2011, nr 4, s. 100–107.
• Mitosek Z., Od dzieła do rękopisu. O francuskiej krytyce genetycznej, „Pamiętnik Literacki” 1990, nr 4, s. 392–403.
• Nalepa M., Setlak W., Syn bogini. Wincenty „Witek” Różański, wyd. 2, Rzeszów 2016.
• Spuścizna literacka Wincentego Różańskiego, rkp DL/482–509, w: Katalog rękopisów Ośrodka Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego, t. 4, oprac. R. Kurewicz, A. Przybyszewska, Poznań 2016, s. 111–170.
• Stachura E., „Ty mój losie niezłomny”. Listy do Wincentego Różańskiego, oprac., przypisy J. Beczek, „Twórczość” 2017, nr 1, s. 62–87.
• Troszyński M., Rękopis 4D, „Teksty Drugie” 2014, z. 3, s. 49–56.

Identifiers

DOI

10.14746/b.2017.21.6