Uczeń w szeregach rzemieślniczych. System edukacyjny i wychowawczy chłopców w wileńskich cechach w dobie wczesnonowożytnej w świetle statutów cechowych

• Authors: Bernadetta Manyś

Title variants

EN

Pupils as apprentices of a craft. The system of education and upbringing of boys in Vilnius guilds in the early modern period as revealed by guild statutes.

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In this paper, I analyse the educational and teaching systems developed for boys joining Vilnius craft workshops. The boys worked (participating in production) and prepared themselves for their future profession. In my paper, I present the educational and teaching paths leading to an apprentice assuming the status of a fellow. It is interesting how the students operated in the structures of the guild workshops and what skills they possessed. The research does not encompass the sons of master craftsmen and out-of-guild craftsmen who would come to Vilnius and attempt to join the craft guilds. These issues require a separate analysis. It was not my intention to provide a holistic study of the issue; rather, I revised and supplemented Józef Morzy’s research in which he partly analysed craft guilds in Vilnius with respect to the essential work skills. In my analysis, I made use of the statutes of the craft guilds operating in Vilnius, one of the biggest cities in the Polish-Lithuanian Commonwealth, in the early modern period.

Keywords

PL

Vilnius; craftsmen; professional education; craft guild; 17th and 18th century

EN

Vilnius; craftsmen; professional education; craft guild; 17th and 18th century; Vilnius; craftsmen; professional education; craft guild; 17th and 18th century

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Biuletyn Historii Wychowania
• Year: 2019
• Issue: 40
• Pages: 7-23

Dates

published

2019-06-15

Contributors

author

Bernadetta Manyś

References

• Arłamowicz K., Dzieje przemyskich cechów rzemieślniczych w dawnej Polsce, Przemyśl 1931.
• Baliński M., Opisanie statystyczne miasta Wilna, Wilno 1835.
• Bogucka M., Gdańsk jako ośrodek produkcyjny w XIV–XVII wieku, Warszawa 1962.
• Brensztejn M.E., Cech krupiany w Wilnie, „Kurier Litewski” 1906, nr 138.
• Čaplinskas A.R., Vilniaus istorija. Legendos ir tikrovė, Vilnius 2015.
• Charewiczowa Ł., Lwowskie organizacje zawodowe za czasów Polski przedrozbiorowej, Lwów 1929.
• Doubek F., W sprawie składu narodowościowego i wyznaniowego cechu konwisarskiego w Wilnie,
• „Ateneum Wileńskie. Czasopismo naukowe poświęcone badaniom przeszłości ziem W. X. Litewskiego” 1930, t. 7.
• Drėma V., Dingęs Vilnius, Vilnius 1991.
• Drozdowski M., Życie gospodarcze miasta, w: Dzieje Poznania do roku 1793, J. Topolski (red.), Warszawa – Poznań 1988.
• Ereciński T., Prawo przemysłowe miasta Poznania, Poznań 1934.
• Frick D., Kith, Kin, and Neighbors. Communities and Confessions in Seventeenth-Century Wilno, Ithaca and London 2013.
• Frick D., Libellus chamorum: protestancka elita mieszczańska a szlachta w siedemnastowiecznym Wilnie, w: Litwa w epoce Wazów. Prace ofiarowane Henrykowi Wisnerowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, W. Kriegseisen (red.), A. Rachuba, Warszawa 2006.
• Gadocha M., Cech piekarzy i handel chlebem w Krakowie w okresie nowożytnym, Kraków 2012.
• Herbst S., Toruńskie cechy rzemieślnicze. Zarys przeszłości, Toruń 1933.
• Horn M., Rzemiosło miejskie województwa bełskiego w pierwszej połowie XVII wieku. Zagadnienie kryzysu gospodarczego Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII wieku, Wrocław – Warszawa – Kraków 1966.
• Indriulaitytė R., Vilniaus alavo liejikų cechas XVI–XIX a. Istorija ir veikla, „Menotyra” 1996, nr 2.
• Jurginis J., Merkys V., Tautavičius A., Vilniaus miesto istorija nuo seniausių laikų iki Spalio revoliucijos, Vilnius 1968.
• Jurkiewicz J., Wybory starszych rocznych w cechach wileńskich (XVI–XVIII w.), w: Praeities pėdsakais. Skiriama profesoriaus daktaro Zigmanto Kiaupos 65-mečiui, E. Aleksandravičius, A. Dubonis, E. Meilus, R. Miknys, E. Rimša (red.), Vilnius 2007.
• Kiaupa Z., Kiaupienė J., Evropejskie kontakty kupcow Vil`njusa v XV-XVI vv., w: Civilizacija Severnoj Evropy. Srednevekovyj gorod i kul`turnoe vzaimodejstvie, A.A. Svanidze (red.), Moskwa 1992.
• Klimenko F.W., Zapadno-russkie cechi XVI-XVIII vv., Kiev 1914.
• Klimka L., Vilniaus cechų istoriografija, „Vilniaus istorijos metraštis” 2007, t. 1, s. 179–184.
• Klovas M., Meilus E., Valionienė O., Vilniaus senamiesčio posesijų raidos XVI–XVIII a. apžvalga (rankraštis), http://www.istorija.lt/wp–content/uploads/2014/11/Vilniaus–senamiescio–posesiju–raidos–XVI–XVIII–a–apzvalga.pdf [dostęp: 30.08.2018].
• Kraszewski J.I., Wilno od początków jego do roku 1750, t. 3, Wilno 1841.
• Łopaciński E., Materiały do dziejów rzemiosła artystycznego w Wielkim Księstwie Litewskim (XV–XIX w.), Warszawa 1946.
• Łowmiańska M., Wilno przed najazdem moskiewskim 1655 roku, w: Dwa doktoraty z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Poznań 2005.
• Makowska-Gulbinowa E., Wileńskie cechy tkackie do r. 1795, „Ateneum Wileńskie” 1924, t. 2, nr 5–6, s. 69–103.
• Manyś B., Uroczystości rodzinne w Wilnie w czasach Augusta III (1733–1763), Poznań 2014.
• Manyś B., Wileńscy cyrulicy w 1 poł. XVIII w. w świetle regestrów taks podatkowych. Wstęp do badań [w druku].
• Manyś B., Wileńscy zarębacze w pierwszej połowie XVIII wieku, czyli historyczne „studium przypadku” [w druku].
• Meilus E., Przynależność etniczna wilnian i ich lojalność względem władzy w czasie wojen z Moskwą w połowie XVII w. Rozważania nad tematem, w: Kultura Litwy i Polski w dziejach. Tożsamość i współistnienie. Międzynarodowe centrum kultury w Krakowie, J. Wyrozumski (red.), Kraków 2000.
• Meilus E., Vilniaus ir Kauno upeivių brolijų (cechų?) privilegijos XVII a., w: Praeities pėdsakais. Skiriama profesoriaus daktaro Zigmanto Kiaupos 65-mečiui, E. Aleksandravičius, A. Dubonis, E. Meilus, R. Miknys, E. Rimša (red.), Vilnius 2007.
• Mikołajczyk-Zielecka V., Antemortem documents of Eastern Orthodox and Uniate burghers of Vilnius from the first half of the 18th Century, „Zapiski Historyczne”, 2014, t. 79, z. 4, s. 143–172.
• Mikołajczyk-Zielecka V., Prawosławni i unici w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku wobec życia i śmierci w świetle testamentów, Warszawa 2012.
• Morzy J., Geneza i rozwój cechów wileńskich do końca XVII w., „Zeszyty Uniwersytetu im. A. Mickiewicza – Historia” 1959, z. 4, s. 3–93.
• Niedźwiedź J., Kultura literacka Wilna (1323–1655). Retoryczna organizacja miasta, Kraków 2012.
• Paknys M., Vilniaus miestas ir miestiečiai 1636 m.: namai, gyventojai, svečiai, Vilnius 2006
• Pazdro Z., Uczniowie i towarzysze cechów krakowskich od drugiej połowy wieku XIV. do połowy wieku XVII, Lwów 1900.
• Popowska M., Stiklių cechas senajame Vilniuje, „Naujoji Romuva” 1940, nr 11.
• Rodkiewiczówna J., Cech introligatorski w Wilnie, Wilno 1929.
• Samalavičius S., Vilniaus miesto kultūra ir kasdienybė XVII–XVIII amžiuose, Vilnius 2011.
• Samalavičius S., Vilniaus mūrininkų ir dailidžių cechas iki XVIII amžiaus vidurio, „Istorija” t. IX (1967), s. 97–111.
• Samalavičius S., Vilniaus statybininkų cechų ekspertizės XVII–XVIII a., „Architektūros paminklai”, 1970, t. 1, s. 44–55.
• Šapoka A., Raštai, t. 1: Vilniaus istorija, Vilnius 2013.
• Urbanavičius A., Vilniaus naujieji miestiečiai 1661–1795 m., Vilnius 2005.
• Vitkauskienė B.R., Złotnictwo wileńskie: ludzie i dzieła XV–XVIII wiek, Warszawa 2006.
• Wilnianie. Żywoty siedemnastowieczne, oprac., wstępem i komentarzami opatrzył D. Frick, Warszawa 2008.
• Wisłocki J., Organizacja prawna poznańskiego rzemiosła, Poznań 1963.
• Wojciechowska Z, Cechy rzemieślnicze i bractwa kupieckie w Wielkopolsce w okresie staropolskim, w: Wielkopolska brać cechowa w okresie staropolskim. Katalog wystawy, Gniezno 2005

Identifiers

DOI

10.14746/bhw.2019.40.1