Czy Czesi są narodem tchórzy? Josefa Škvoreckiego dyskusja z tradycją heroiczną

• Authors: Anna Gawarecka

Title variants

EN

Are the Czechs a nation of cowards? Josef Škvorecki's discussion with the heroic tradition

Abstracts

EN

In Czech cultural tradition the heroic paradigm based on respecting the imperative of sacrifice lives for the homeland is often replaced by different identity patterns in which patriotism is not the matter of „great” and spectacular gestures but it is manifested itself through daily routine and the idea of the organic work. The heroes of this work are mostly writers, journalists, scientists or – sometimes – businessmen, but it is hard to find among them soldiers and insurgents fighting for ideals in heroic way. This situation, which some poets and prose writers (f. e. Viktor Dyk or Julius Zeyer) consider as a disadvantage, is comprehensively shown in famous novel of Josef Škvorecký Cowards.

PL

W czeskiej tradycji kulturowej paradygmat bohaterski, bazujący na respektowaniu absolutnego imperatywu poświęcenia życia za ojczyznę zastępowany bywa przez wzorce odmienne, w których postawa patriotyczna przejawia się nie w „wielkich” jednorazowych i spektakularnych gestach, ale w sumie codziennych, rutynowych nierzadko działań bliskich idei pracy organicznej. Bohaterami tej pracy stawali się w pierwszym rzędzie pisarze, dziennikarze, uczeni, niekiedy też przedsiębiorcy, trudno wśród nich za to poszukiwać żołnierzy czy bojowników walczących i umierających w imię ideałów z bronią w ręku. Na tę swoistą ułomność czy niedostatek czeskiego paradygmatu tożsamościowego uwagę zwracali pisarze, na przykład Viktor Dyk czy Julius Zeyer, kompleksową wypowiedź na ten temat stanowi też sławna powieść Josefa Škvoreckiego Zbabělci.

Keywords

EN

patriotism; heroic paradigm; national tradition; cowardice; National Revival; Prague uprising

PL

patriotyzm; bohaterstwo; tradycje narodowe; tchórzostwo; Odrodzenie Narodowe; Powstanie praskie

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Bohemistyka
• Year: 2018
• Issue: 4
• Pages: 327-350

Dates

published

2018

Contributors

author

Anna Gawarecka

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Czapliński P., Obirek S., 2014, Bohater, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa.
• Čapek K., 1986, Spisy XIX. O umění a kultuře III, red. E. Macek, M. Pohorský, Praha.
• Dyk V., 1973, Opustiš-li mne..., Praha.
• Felix J., 1913, Význam Tyršova učení, Praha.
• Filipowicz M., 2013, »Panowie, bądźmy Czechami, ale nikt nie musi o tym wiedzieć…« Wzorce męskości w kulturze czeskiej XIX wieku, Kraków.
• Hirschová M., Spitzer L., 2015, Co je na obrázku špatně? Archivní snímky v současných narativech, [w:] Paměť a trauma pohledem humanitních věd. Komentovaná antologie teoretických textů, red. A. Kratochvil, Praha.
• Hobsbawm E., 2008, Masowa produkcja tradycji: Europa, lata 1870–1914, [w:] Tradycja wynaleziona, przeł. M. Godyń, F. Godyń, Kraków.
• Hrbata Z., 1999 Romantismus a Čechy. Témata a symboly v literárních a kulturních souvislostech, Jinočany.
• Ivanković K., 2015, Bojovníci a válečníci v současné české próze, [w:] Obraz konfliktů a válek, red. V. Schmarc, Praha.
• Januszkiewicz M., 2010, W horyzoncie nowoczesności: antybohater jako pojęcie antropologii literatury, „Tekst Drugie”, nr 3.
• Jedlička J., 2009, České typy aneb jiné eseje, Praha.
• Jedličková A., 1992, Josef Škvorecký Zbabělci, [w:] Česká literatura 1945–1970. Interpretace vybraných děl, red. J. Tábořská, M. Zeman, Praha.
• Klíma L., 2005, Sebrané spisy, díl 1, Mea, red. E. Abrams, Praha.
• Klíma L., 1990, Svět jako vědomí a nic, Praha.
• Kobylińska A., Falski M., Filipowicz M., 2015, Obcy czy obywatele? Słowianie a przemiany konstytucyjne w monarchii habsburskiej 1860–1861, Kraków.
• Kosková H., 2004, Škvorecký, Praha.
• Koura P., Jandák J., 2008, Vážení čtenáři, [w:] Hrdinství a zbabělost v české politické kultuře 19. a 20. století, red. J. Randák, P. Koura, Praha.
• Kulmiński R., 2008, Śmierć w Czechach. Wizja śmierci w prozie czeskiej 1945–1989, Warszawa.
• Kulmiński R., 2016, Tu pali się ktoś. Ryszard Siwiec, Jan Palach, Zdeněk Adamec, Kraków.
• Kundera M., 1990, Czeski los, tłum. A. S. Jagodziński, „Literatura na Świecie” 1990, nr 9.
• Macura V., 1995, Znamení zrodu. České národní obrození jako kulturní typ, Jinočany.
• Merenus A., 2016, Kterak čeští Honzové vyzrali na nacistické peklo aneb Jinotajná zobrazení války v českém dramatu čtyřicátých let, [w:] Performativita válek a konfliktu, red. L. Jungmannová, Praha.
• Rodak P., 2004, Wojna jako centralne doświadczenie polskiego wieku XX, [w:] Dwudziestowieczność, red. M. Dąbrowski, T. Wójcik, Warszawa.
• Serapionova J., 2008, Kategorie »hrdinství« a »zbabělost« a zvláštnosti české národní identity, [w:] Hrdinství a zbabělost v české politické kultuře 19. a 20. století, red. J. Randák, P. Koura, Praha.
• Szpociński A., Markowski M. P., 2014 Kanon, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa.
• Škvorecký J., 1996, »Neuilly«. Paměti, úvahy, příběhy, [w:] Neuilly a jiné příběhy, Praha.
• Škvorecký J., Salivarová Z., 1991, Samožerbuch, Praha.
• Škvorecký J., 1991, Zbabělci, [w:] idem, Prima sezóna. Zbabělci. Konec nylonového věku, Praha.
• Šmahelová H., 2011, V síti dějin literatury národního obrození, Praha.
• Trenský P., 1995, Josef Škvorecký, přel. A. Haman, Jinočany.
• Večeřa P., 2008, Převrácený pohled aneb o »zbabělosti« hrdinů a »hrdinství« zbabělců v tištěných médiích protektoratu, [w:] Hrdinství a zbabělost v české politické kultuře 19. a 20. století, red. J. Randák, P. Koura, Praha.
• Vlašínová D., Blahynka M., 1987, Od osvobození, [w:] Česká literatura v boji proti fašismu, red. M. Blahynka, Praha.
• Zaleski M., 2004, Formy pamięci, Gdańsk.
• Zeyer J., 1905, Karolinská epopeja I, Praha.
• Zwicker S., 2008, »O hrdinech a hrdinství« – koncept (komunistického) hrdiny v díle Julia Fučíka a posmrtný Fučíkův kult v Č(S)SR, [w:] Hrdinství a zbabělost v české politické kultuře 19. a 20. století, red. J. Randák, P. Koura, Praha.

Identifiers

DOI

10.14746/bo.2018.4.1

Biblioteka Nauki

1038131