Eufemizacja w przekładzie (na materiale języka czeskiego)

• Authors: Katarzyna Dembska

Title variants

EN

Euphemization in translation (on Czech material)

Abstracts

EN

This article deals with the concept of euphemization in translation from Czech to Polish. The study material consists of excerpts from literary classics written in the Czech language obtained from the parallel corpus InterCorp, which constitutes an integral part of the Czech National Corpus and provides an opportunity to analyse texts with respect to translation equivalence.    The author concentrates on the methods of translation of two selected lexemes (srát, děvka) and a prepositional phrase (do prdele) which are registered in Czech dictionaries and are qualified as vulgar or rude. Upon the analysis it emerged that the majority of translators ‘hygienize the meaning’ in translation, avoiding straightforward equivalence of the problematic lexemes by applying the process of euphemization, the outcome of which, though, is not always a euphemism sensu stricto (lexical unit).    In the presented article an attempt is made at establishing the reasons for the said process.

PL

Niniejszy artykuł dotyczy zagadnienia eufemizacji w przekładzie z języka czeskiego na polski. Materiał badawczy został wyekscerpowany z czeskojęzycznej literatury pięknej za pośrednictwem korpusu językowego InterCorp, stanowiącego integralną część Czeskiego Korpusu Narodowego i dającego możliwość analizy tekstów pod względem ekwiwalencji przekładowej.    Autor skoncentrował swoją uwagę na sposobach przekładu dwóch wybranych leksemów (srát, děvka) oraz wyrażenia przyimkowego (do prdele), które są rejestrowane w słownikach języka czeskiego z kwalifikatorem wulgarności lub grubiańskości. Analiza wykazała, że większość tłumaczy dokonuje tzw. „higienizacji przekładu”, unikając bezpośredniej ekwiwalencji kłopotliwych leksemów przy zastosowaniu procesu eufemizacji, czego rezultatem nie zawsze jest jednak eufemizm sensu stricto (jednostka leksykalna). W prezentowanym artykule została podjęta próba ustalenia przyczyn powodujących omawiany proces.

Keywords

EN

euphemization; taboo; translation; Czech language; Polish language

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Bohemistyka
• Year: 2019
• Issue: 4
• Pages: 460-474

Dates

published

2019

Contributors

author

Katarzyna Dembska

• Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika

References

• Crnek F., 1927, Ze studyów nad eufemizmami w językach słowiańskich. „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, nr 7.
• Czeszewski M., 2008, Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa.
• Czyżewski F., Tyrpa A. (red.), 2008, Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich, Lublin.
• Dąbrowska A., 1994, Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Wrocław.
• Dembska K., 2007, Rosyjsko-polski słownik eufemizmów semantycznego pola seksu, Toruń.
• Engelking A., 1984, Istota i ewolucja eufemizmów (na przykładzie zastępczych określeń śmierci), „Przegląd Humanistyczny” 4, s. 115–129.
• Fraser Tytler A., 2014, Esej o zasadach sztuki przekładowczej, tłum. K.F. Rudolf, Gdańsk.
• Grochowski M., 1995, Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, Warszawa.
• Kłosińska A., Sobol E., Stankiewicz A., 2005, Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Warszawa.
• Leszczyński Z., 1988, Szkice o tabu językowym, Lublin.
• Maliszewski J., 2007, Wulgaryzmy – tabu w pracy tłumacza (na przykładzie angielskich tłumaczeń intralingwalnych, [w:] Tabu w przekładzie, red. P. Fast, N. Strzelecka, Katowice–Częstochowa.
• Siatkowski J., Basaj M., 2002, Słownik czesko-polski, Warszawa.
• Sojda S., 2012, Kontrasty eufemistyczno-dysfemistyczne w lingwistyce słowackiej i polskiej. „Linguarum Silva”, nr 1.
• Szymczak-Rozlach M., 2014, Eufemizmy we współczesnym języku słowackim, Katowice.
• Tokarz B., 2007, Tabu i autocenzura w przekładzie, [w:] Tabu w przekładzie, red. P. Fast, N. Strzelecka, Katowice–Częstochowa.
• Tomaszkiewicz T., 2006, Przekład audiowizualny, Warszawa.
• Widłak S., 1963, Tabu i eufemizm w językach nowożytnych. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 22.
• Алексеенко М., 1999, Эвфемизация современной газетнопублицистической речи, [в:] Проблемы нормы и теории в практике... Теория языковой вариантивности..., Szczecin.
• Видлак С., 1967, Проблема эвфемизма на фоне теории языкового поля, [в:] Этимология 1965. Материалы и исследования по индоевропейским и другим языкам, ред. О.Н. Трубачёв, Москва.
• Крысин Л.П., 1996, Эвфемизмы в современной русской речи, [в:] Русский язык конца ХХ столетия, ред. Е. Земская, Москва.
• Ларин Б.А., 1961, Об эвфемизмах, [в:] Проблемы языкознания. Cборник в честь академика И. И. Мещанинова, Ленинград.

Identifiers

DOI

10.14746/bo.2019.4.2

Biblioteka Nauki

908904