Serbskie kręgi finansowe w Chorwacji na przełomie XIX i XX wieku. Kontekst społeczno-polityczny

• Authors: Jędrzej Paszkiewicz

Title variants

EN

Serbian financial elites in Croatia at the turn of the 19th century. Socio-political context

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zostały przedstawione okoliczności, w których doszło do wykrystalizowania się serbskich elit finansowych w autonomicznym Królestwie Chorwacji i Sławonii, na przełomie XIX i XX wieku. Pod uwagę wzięto środowiska  które w tym czasie prowadziły działalność finansowo-kredytową. Rola serbskich elit finansowych jest charakteryzowana pod kątem działań ekonomicznych i powiązań społeczno-politycznych. W opisie uwzględniono kontekst “podwójnej autonomii” prawno-politycznej”, w których ówcześnie funkcjonowali prawosławni Serbowie, dotyczącej statusu Królestwa Chorwacji i Sławonii oraz patriarchatu w Karlovcach. Na podstawie analizy założeń programowych Banku Serbskiego z Zagrzebia (Srpska banka; 1895–1918), największej instytucji finansowej, która była kojarzona z serbskim kapitałem w Austro-Węgrzech, przeprowadzona jest refleksja nad wpływem omawianych elit na proces modernizacji społecznej i politycznej ludności serbskiej z obszaru ówczesnej Chorwacji.

EN

The article decribes the circumstances of the emergence of the Serbian financial elites within the autonomous Kingdom of Croatia-Slavonia at the turn of the 19th century, taking into consideration the circles which provided financial and credit services at that time. The role of the Serbian financial elites is discussed from the perspective of their economic activity, social and political affiliations. The discussion includes the context of the dual autonomy in the legal and political field, which regulated the status of the Kingdom of Croatia-Slavonia, the Patriarchate of Karlovci, and determined the overall situation of the Orthodox Serbs.The reflection on the influence of the financial elites on the social and political modernisation processes among the Serbian population of the then Croatian autonomy is created on the basis of the The Serbian Bank in Zagreb programme assumptions (Srpska banka; 1895–1918), which was the most prominent financial establishment associated with the Serbian capital within Austria-Hungary.

Keywords

PL

Serbowie; Austro-Węgry; Chorwacja; elity finansowe

EN

Serbs; Austro-Hungary; Croatia; financial elites; Serbs; Austro-Hungary; Croatia; financial elites

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Balcanica Posnaniensia Acta et studia
• Year: 2018
• Volume: 25
• Pages: 113-127

Dates

published

2019-02-15

Contributors

author

Jędrzej Paszkiewicz

• Adam Mickiewicz University, Poznań

• https://orcid.org/0000-0002-7115-9284

References

• Artuković Mato, Ideologija srpsko-hrvatskich sporova (Srbobran 1884–1902), Zagreb 1991.
• Artuković Mato, Srbi u Hrvatskoj: Statistički pokazatelji (1883.–1903.), „Časopis za suvremenu povijest” 2000, nr 1, s. 135–138.
• Artuković, Mato, Srpska, gospodarska, kulturna, prosvjetna i humanitarna društva, „Časopis za suvremenu povijest” 1999, nr 3, s. 491–509.
• ---
• Čepulo Dalibor, Hrvatska pravna povijest u europskom kontekstu od srednjeg vijeka do suvremenog doba, Zagreb 2016.
• Gaćeša Nikola, Srpske novčane ustanove u drugoj polovici XIX i početkom XX veka u Hrvatskoj i Slavoniji, Zbornik o Srbima u Hrvatskoj, Beograd 1999, t. 4, s. 117–141.
• Gnjatović Dragana, Zemljoradničke kreditne zadruge: prve institucije za finansiranje razvoja poljoprivrede u Srbiji. „Bankarstvo” 2010, nr 3-4, s.15–34.
• Gross Mirjana, Szabo Agneza, "Prema hrvatskom građanskom društvu": društveni razvoj u civilnoj Hrvatskoj i Slavoniji šezdesetih i sedamdesetih godina 19. stoljeća, Zagreb 1992.
• Grujić Radoslav M., Azbučnik Srpske pravoslavne crkve, Beograd 1993 [Груиђ Радослав, Азбучник Српске православне цркве, Београд 1993].
• Hrvatski ustavni zakoni, Zagreb 1917.
• Jelić Damir, Sailing with the nationalist wind: the case of the Serbian bank in Zagreb (1895–1918), w: The creators and the creation of banking enterprises in Europe from the 18th to the 20th century, red. Kostas P. Kostis, Athens 2002.
• Kolar-Dimitrijević Mira, Srpsko društvo Privrednik i osposobljavanje djece dvorskog kotara u zanatstvu, trgovini i ugostiteljstvu 1897–1941. godine, w: Dvor na Uni, red. Mile Joka, Dvor na Uni 1991, s. 257–264.
• Krestić Petar V., Specifičan vid obrazovanja - Srpsko privredno društvo Privrednik (1897–1918), w: Obrazovanje kod Srba kroz vekove, Novi Sad 2003, s. 127–142.
• Krestić Vasilije, Istorija Srba u Hrvatskoj i Slavoniji, Beograd 2010 [Крестић Василиjе, Istorija Srba u Hrvatskoj i Slavoniji, Beograd 2010 [Историја Срба у Хрватској и Славонији, Београд 2010].
• Krestić Petar, Vladimir Matijević i društvo “Privrednik”, w: Srpsko privredno društvo “Privrednik”. Kroz tri vijeka, red. Nikola Lunić, Jelena Tabaks, Zagreb 2009, s. 13–28.
• Owoc W, Rzut oka na kasy systemu Raffeisena, Rzeszów 1898.
• Pet godina rada Srpske banke, “Privrednik”, 1900, nr 13, s. 154–155.
• Predstavka Saveza Srpskih zemljoradničkih zadruga i Centralne kase Srpskih privrednih zadruga, „Privrednik” 1899, nr 17, s. 275.
• Radenić Andrija, Položaj i borba seljaštva u Sremu od kraja XIX veka do 1914, Beograd 1958.
• Rumenjak Nives, Politička i društvena elita Srba u Hrvatskoj potkraj 19. stoljeća : uspon i pad Srpskoga kluba, Zagreb, 2005.
• S. M., Da li je potrebno srpskom sveštenstvu i ekonomsko obrazovanje, „Privrednik” 1900, nr 20, s. 233–235.
• Spomen knjiga Srpskog privrednog društva Privrednik 1897–1947, Beograd 1984.
• Srbi u Habsburškoj Monarhiji od 1526. do 1918., Novi Sad 2016, t. 2.
• Statistički godišnjak Kraljevina Hrvatske i Slavonije, 1905, Zagreb 1913, t. l.
• Statuti Srpske banke u Zagrebu; osnovana 1895. godine; http://srpska-banka.com/Srpska%20Banka/STATUT.pdf [dostęp: 21.11.2018].
• Szabo Agneza, Socijalna struktura srpskog stanovništva u Hrvatskoj i Slavoniji između 1880 i 1900. godine, w: Zbornik radova o povijesti i kultury srpskog naroda u Socijalistickoj Republici Hrvatskoj, Zagreb 1989, t. 2, s. 107–134.

Identifiers

DOI

10.14746/bp.2018.25.7