Marki kolońskie czy liwry francuskie, czyli o finansowaniu i przelicznikach walutowych podczas IV wyprawy krzyżowej, w świetle umowy z kwietnia 1201 roku oraz kronik Geoffroy’a de Villehardouin i Roberta z Clari

• Authors: Zdzisław Pentek

Title variants

EN

Cologne marks or French livres, or financing and currency conversions during the 4th Crusade, in the light of the agreement of April 1201 and the chronicles of Geoffroy de Villehardouin and Robert of Clari

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy finansowania IV krucjaty oraz umowy przyszłych przywódców krucjaty z Wenecją zawartej w kwietniu 1201 roku. Poruszono kwestie przeliczników walutowych marki kolońskiej i liwrów francuskich, o których piszą kronikarze Robert z Clari i Geoffroy de Villehardouin. Ustalono, że podana przez Roberta z Clari kwota zapłacona przez krzyżowców Wenecji opiewająca na 50 tys. liwrów jest niezgodna z realiami. W rzeczywistości było to 50 tys. marek kolońskich, które miały znacznie mniejszą wartość. Gdyby to były liwry francuskie wystarczyłyby one na pokrycie całej kwoty, którą krzyżowcy zobowiązali się zapłacić, bowiem 50 tys. liwrów było wówczas równe 20 450 kg srebra, a cała suma, jaką krzyżowcy zobowiązali się opiewała na 85 tys. marek kolońskich, czyli 19 890 kg srebra. Tymczasem wiadomo, że po zapłaceniu owych 50 tys. i dodatkowego tysiąca zebranego przez żołnierzy pozostał jeszcze dług 34 tys. marek kolońskich, które krzyżowcy musieli odpracować na służbie weneckiej. Organizatorzy IV krucjaty znacznie przeszacowali liczbę przyszłych jej uczestników i zawarli umowę z Wenecją znacznie na wyrost, zamawiając budowę floty i prowiant na czas jednego roku dla zbyt dużej liczby uczestników wyprawy. W rezultacie ci, którzy stawili się na wyprawę, nie byli w stanie pokryć ogromnych jej kosztów. 

EN

The paper focuses on the financing of the 4th crusade and the agreement of April 1201 among the future leaders of the crusade with Venice. I discuss the problem of the currency conversion of Cologne marks and French livres in the chronicles of Geoffroy de Villehardouin and Robert of Clari. It has been established that the sum of 50 000 livres paid by the crusaders and mentioned by Robert Clari is not real. Actually, it was the sum of 50 000 Cologne marks, which had a much lower value. If the sum were 50 000 French livres, it would cover the cost the crusaders committed to bear, because 50 000 livres equaled at the time 20 450 kilograms of silver, and the whole sum the crusaders were obliged to pay was 85 000 Cologne marks or 19890 kilograms of silver. Yet, it is known that having paid the 50 000 livres and adding a thousand collected by the soldiers, there remained a debt of 34 000 Cologne marks, which the crusaders had to work off in Venetian service. The organizers of the 4th crusade overestimated the number of its future participants and they concluded an agreement with Venice exaggerating the future development. They ordered the construction of the fleet and provisions for one year for too many expected crusade participants. In result, those who turned up for the crusade were not able to cover its huge costs.

Keywords

PL

IV krucjata; Wenecja; Konstantynopol; Robert z Clari; Geoffroy z Villehardouin; finanasowanie krucjat

EN

Fourth Crusade; Venice; Constantinople; Robert of Clari; Geoffroy of Villehardouin; Financing of the Crusades; Fourth Crusade; Venice; Constantinople; Robert of Clari; Geoffroy of Villehardouin; Financing of the Crusades

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Balcanica Posnaniensia Acta et studia
• Year: 2019
• Volume: 26
• Pages: 83-92

Dates

published

2020-02-20

Contributors

author

Zdzisław Pentek

• Adam Mickiewicz University, Faculty of History, Uniwersytetu Poznańskiego st. 7, 61-614 Poznań, Poland

References

• Źródła:
• Chronicon Hugonis, red. H. Pertz, MGH SS 8, Hannovaere 1848.
• Devastatio Constantinopolitana, w: C. Hopf, Chroniques greco-romaines, Berlin 1870.
• Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski. Tom II (869-1312) Konstantynopol IV, Lateran I, Lateran II, Lateran III, Lataren IV, Lyon I, Lyon II, Vienne. Układ i opracowanie ks. Arkadiusz Baron, ks. Henryk Pietras, Kraków 2004.
• Fontes rerum Austriacarum, Österreichische Geschichts-Quellen, hrsg. von der Historischen Commission der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien. Zweite Abteilung: Diplomataria et acta, Bd. 12, Wien 1856.
• Geoffroy de Villehardouin, La conquête de Constantinople, editée et traduite par Edmond Faral..., t. 1, Paris 1938.
• Geoffroy de Villehardouin, Zdobycie Konstantynopola. Z języka starofrancuskiego starofrancuskiego przetłumaczył, wstępem i komentarzami opatrzył Zdzisław Pentek, Poznań 2018.
• Ordonnances des rois de France de la troisième race,.... Onzième volume, Contenant les ordonnances de Charles VI, données depuis le commencement de l’année 1419 jusqu’à la fin du règne de ce prince... par M. de Vilevault,... et M. de Bréquigny, Paris 1769.
• Robert de Clari, La conquête de Constantinople, red. Philippe Lauer, Paris 1924, § VI.
• Roger of Howden, Chronica, red. W. Stubbs, t. 3, London 1869-1871.
• Urkunden zur älteren Handels- und Staatsgeschichte der Republik Venedig mit besonderer Beziehung auf Byzanz und die Levante. I Teil: 814-1205, red. G. L. Tafel, G. M. Thomas, Wien 1856, w: Fontes rerum Austriacarum, Österreichische Geschichts-Quellen, hrsg. von der Historischen Commission der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien. Zweite Abteilung: Diplomataria et acta, Bd. 12.
• William of Newburgh, Chronicles of the Reigns of Stephen, Henry II and Richard I. Historia rerum Anglicarum, red. Richard Howlett, London 1884, t. 1, s. 306 [Rolls Series 82].
• Literatura:
• A History of the Crusades, red. K. Seeton, Madison 1989, t. 6.
• Baronius C., Annales ecclesiastici a Christo nato ad annum 1198, Paris-Freiburg 1880, t. 19.
• Branbury J., Filip August, król Francji 1180-1223, tłum. Idalia Smoczyk-Jackowiak, Oświęcim 2018.
• Carpenter D., The Struggle for Mastery: Britain, 1066-1284, Oxford 2003.
• Cazel F. A., Financing the Crusades, w: A History of the Crusades, red. K. Seeton, Madison 1989, t. 6.
• Constable G., Crusaders and Crusading in the Twelfth Century, Farnham 2008.
• Constable G., The financing of the crusades in the Twelfth Century, w: Outremer. Studies in the history of the Kingdom Jerusalem, red. B. Z. Kedar et a., Jerusalem 1982.
• Constable G., The three lives of Odo Arpinus: Viscount of Bourges, crusader, monk of Cluny, w: Crusaders and Crusading in the Twelfth Century, Ashgate 2008.
• Conway A. E., The family of William Longchamp. Bishop of Ely, chancellor and justiciar of England, 1190-1191, „Archaeologia Cantiana” 1923, t. 36.
• Dawid Ch. W., Robert Curthose. Duke od Normandy, Cambridge Mass. 1920.
• Gagnol P., Les dédimes et les dons gratuits, „Revue d’histoire, de l’Église de France” 1911, t. 2.
• Grossman R P., The financing of the Crusades, Chicago 1965.
• Hopf C., Chroniques greco-romaines, Berlin 1870.
• Lot F., Historia wojen i wojskowości w średniowieczu, tłum. Dominik Jednorowski, Oświęcim 2018, t. 1.
• Lot F., L’art militaire et les armées au Moyen Âge en Europe et, w: le Proche Orient, Paris 1946, t. 1.
• Madden T. F. (ed.), The Fourth Crusade; Event, Aftermath, and Perceptions: papers from the sixth conference of the Society for the Study of the Crusades and the Latin East, Istanbul, Turkey, 25–29 August 2004, Hampshire 2008.
• Mayer H. E., Geschichte der Kreuzzüge, Stuttgart-Berlin-Köln-Mainz 1985.
• Mayer H. E., Historia wypraw krzyżowych, tłum. Tadeusz Zatorski, Kraków 2008.
• Mueller R., The Procurators of San Marco in the Thirteenth and Fourtheenth Centuries. A Study of the Office as a Financial and Trust Institution, „Studi Veneziani” 1971, t. 13.
• Pentek Z., Cesarstwo Łacińskie 1204-1261. Kolonialne państwo krzyżowców czy Neobizancjum?, Poznań 2004.
• Pentek Z., Geoffroy de Villehardouin. Rycerz i kronikarz IV wyprawy krzyżowej, Poznań 1996.
• Pentek Z., The Fourth Crusade and the Problem of Food Provision in the Accounts of Robert de Clari and Geoffroy de Villehardouin, „Studia Historiae Oeconomicae” 2014, t. 32, s. 109-114.
• Phillips J., Czwarta krucjata i złupienie Konstantynopola, tłum. Natalia Rataj, Mateusz Józefowicz, Kraków 2017.
• Pryor J. H., Logistics and Warfare in the Age of the Crusades, Aldershot 2006.
• Queller D. E., Madden Th. F., The Fourth Crusade. The Conquest of Constantinople, Philadephia 1997.
• Riley-Smith J., The first crusaders, 1095-1131, Cambridge 1997.
• Sokołow N., Narodziny weneckiego imperium kolonialnego, tłum. Zdzisław Dobrzaniecki, Warszawa 1985.
• Turnator E. G., Turning the Economic Tables in the Medieval Mediterranean. The Latin Crusader Empire and the Transformation of the Byzantine Economy, ca. 1100-1400, Cambridge, Mass. 2013.

Identifiers

DOI

10.14746/bp.2019.26.5