Kształtowanie się systemu społecznego w Besarabii w latach 1812-1873

• Authors: Anna Skowronek

Title variants

EN

Shaping of the Bessarabian society under the Russian rule in 1812–1873

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Besarabia to region historyczny, który w XIX wieku stanowił część Imperium Rosyjskiego. Przez cały wiek funkcjonowania w Imperium Rosyjskim Besarabia zachowała swój wieloetniczny i wielokulturowy charakter. Rosja zaczęła kształtować nową administrację oraz skład społeczny prowincji, czyniąc ją podobną do reszty Imperium. Najbardziej znaczące zmiany zaszły pod rządami Mikołaja I w latach 30-tych i 40-tych XIX wieku, kiedy gubernatorem Besarabii i reszty tzw. Nowej Rosji był gen. Michaiła Woroncowa. W wyniku wprowadzenia kilku dekretów prawnych (ros. ukazy) niektóre grupy zostały połączone z innymi, co ułatwiło rządy prowincji i dało carom większe dochody z Besarabii. Ważne przemiany społeczne w Besarabii prowadzone przez władze centralne zostały ukończone na początku lat 70-tych, kiedy wszystkie prawa autonomii zostały zniesione, a status Besarabii został zmieniony z tzw. obłasti na gubernię pod rządami własnego gubernatora. W międzyczasie prowincja przeszła proces rusyfikacji, gdy rząd centralny wprowadził rosyjski jako jedyny język urzędowy, a prawo rosyjskie zastąpiło lokalne zwyczaje prawne. W rezultacie Besarabia wydawała się być jak każdy inny region Rosji, z niewielkimi szansami na odrodzenie. 

EN

Shaping of the Bessarabian society under the Russian rule in 1812–1873. Bessarabia is a historical region which constituted a part of the Russian Empire in the 19th century. Throughout the whole century of its functioning within the Russian Empire, Bessarabia retained its multiethnic and multicultural identity. Russia began to start to shape the new administration and the social composition of the province making it similar to the rest of the Empire. Most significant changes took place under the rule of Nicholas I in 30-ies and 40-ies of the 19th century, when the governor of Bessarabia and the rest of the so called New Russia was gen. Nicholas Vorontsov. In the result of several legal decrees (Russ. ukaz) some of the groups were joined to the other ones which made it easier to govern the province and gave the Tzars more considerable income from Bessarabia. All the important administrative social reforms in Bessarabia were completed in the early 70-ies when all the laws of autonomy were abolished and Bessarabia’s status was changed from Oblast into Governorate under its own governor In the meantime the province underwent the process of Russification when the central government introduced Russian as the only official language there and Russian law replaced local legal customs. As a result Bessarabia became just like any other traditional Russian region with a meagre chance to revive again.

Keywords

PL

Besarabia; Imperium Rosyjskie; społeczeństwo Besarabii; reformy społeczne; Noworosja

EN

Bessarabia; Russian Empire; Bessarabian society; social reforms; Novorossiya; Bessarabia; Russian Empire; Bessarabian society; social reforms; Novorossiya

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Balcanica Posnaniensia Acta et studia
• Year: 2019
• Volume: 26
• Pages: 155-170

Dates

published

2020-01-24

Contributors

author

Anna Skowronek

• Adam Mickiewicz University, Faculty of History, Uniwersytetu Poznańskiego st. 7, 61-614 Poznań, Poland

References

• Źródła:
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii [Полное Собрание законов Российской империи – ПСЗРИ], t XXXII (1813), nr 25 393, Об обязанно-сти бессарабского гражданского губернатора по всем делам, требующим разрешения, представлять министерству, не делая никаких перемен в управлении Бессарабиею, s. 574-574.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XXXIII (1814), nr 25 522, О дозволеніи Нѣмецкими колонистамъ пе¬реселяться изъ Герцогства Варшавскаго съ Бессарабію, s. 754.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XXXIV (1817), nr 27 029, О поселеніи вновь выxодящиxъ въ Бессорабію колонистовъ, s. 747- 749.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XXXV, (1818), nr 27 357, Устав образования Бессарабской Области, s. 222-281.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. VI (1831), nr 4989, O порядкѣ ДворянскихЪ Собраній, выборовъ и службы по онымъ, s. 247-249.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. VI (1836), nr 9298, О облег¬ченіи жителей Бессарабіи, незнающихъ Русскаго лзьіка, аъ хожденіи по изъ дѣ¬ламъ s. 691- 692.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. IX (1834), nr 6739, Высокочаише утверженное положение о царанах или свободных земледельцах Бессарабской Овласти, s. 74-81.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. VI (1839), nr 12 362, О обложеніи Мазыловъ и Ру пташей Рессарабской области, денеж¬нымъ и хлѣбнымъ сборами^ для обезпече¬нія въ продовольствіи, s. 430-431.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XV (1840), nr 13 411, О царанах водворившихся на казенных землях Беццарабской Области, s. 300-301;
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XV (1840), nr 13 872, О шніапгаагь по вооруженію и запасу Су¬довъ, s. 655-656
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XXI (1846), nr 19 881, Утвержденныя працила, определяющия взаимныя обязанности Бессарабских владельцев земель и живущих на оных царани, когда между ними не заключено добровольных условии , s. 404-410
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XXIII (1848), nr 22 299, О сыновьях Бессрабских мазылов, поступающих в военную службу, s. 358.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XXII (1847), nr 20 987, О правах состояния жителей Бессарабской области. s. 190 – 197.
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XXXVI (1861), nr 36 650, O Всемилостивейшем даровании крепостным людям права состояния свободных сельских обывалелй и об устпойстве их быта, s. 128-134
• Polnoie Sobraniie zakonov Rossijskoj impierii, t. XLI, (1866), nr 43 888, О поземельном устройстве государственных крестьян в 36 губерниях, s. 280-283.
• Źródła drukowane:
• Czartoryski Adam, Pamiętniki i memoriały polityczne 1776-1809, wybrał, opracował, wstępem i przypisami opatrzył Jerzy Skowronek, Warszawa 1986,
• ---
• Literatura:
• Berg Lev Semenovič, Biessarabia. Storona – Ljudi – Hoziajstvo, Petrograd 1918, s. 101 [Берг Лев Семенович, Бессарабия. Сторона – Люди – Хозяйство, Петроград 1918].
• Boiapinaši, Enciklopedičeski slovar’ Brokgauza i Iefrona, red. Ivan E. Andreevski, Konstantin K. Arsen’ev, Fiodor F. Petruševskij, Peterburg’ 1891, t. 7, s. 521 [Бояпинаши, Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, подъ редакцiей Иванa Е. Андреевскаго, Константинa К. Арсеньева, Фёдорa Ф. Петрушевскаго, Петербургъ 1891].
• Boiapinaši, Enciklopedičeski slovar’ Brokgauza i Iefrona, red. Ivan E. Andreevski, Konstantin K. Arsen’ev, Fiodor F. Petruševski, Peterburg 1903, t. 37, s. 521 [Бояпинаши, Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, подъ редакцiей Иванa Е. Андреевскаго, Константинa К. Арсеньева, Фёдорa Ф. Петрушевскаго, Петербургъ 1903].
• Brezianu Andrei, Spȃnu Vlad, The A to Z of Moldova, Scarecrow Press, Plymouth 2010.
• Carane, Enciklopedičeski slovar’ Brokgauza i Iefrona, red. Ivan E. Andreevski, Konstantin K. Arsen’ev, Fiodor F. Petruševski, Peterburg 1903, t. 37a, s. 798 [Царанe, Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, подъ редакцiей Иванa Е. Андреевскаго, Константинa К. Арсеньева, Фёдорa Ф. Петрушевскаго, Петербургъ 1903].
• Hatłas Jerzy, Gagauzja i Gagauzji. Historia i współczesność, Poznań 2009.
• Boldur Alexandru, Istoria Basarabiei, Bucureşti 1992.
• Hatłas Jerzy, Przesiedlenia ludnościowe z Półwyspu Bałkańskiego do Besarabii w XVIII i XIX wieku oraz kwestie etnogenezy Gagauzów, w: Między etnicznością a lokalnością: pogranicze bułgarsko-gagauskie w Besarabii, pod red. Jarosława Derlickiego, Warszawa 2012, s. 11-24.
• Istoria Biessarabii (ot istokov do 1998 goda), red. Ioan Skurtu, Kišinev 2001 [История Бессарабии (от истоков до 1998 года), коорд. Иоан Скypту, Кишинев 2001].
• Kotulievič Karolina, Istoriia Styrčy, Styrča 2000 [Котулевич Каролина, История Стырчы, Стырча 2000].
• Makowiecki Stanisław, Mamałyga, czyli słońce na stole, Kraków 1976.
• Jażgunowicz Katarzyna, Dziadek – Jan Jabłoński w: Wspomnienia rodzinne, I część, Bielce 2003, s. 87-90.
• Mitrasca Marcel, Moldova: A Romanian Province under Russian Rule, New York 2002.
• Poştarencu Dinu, Neamul Doliwa-Dobrowolski din Basarabia, w: Analecta Catholica, t. III, Chişinău 2008, s. 407-412.
• Skowronek Anna, Polacy w Besarabii na podstawie dokumentów Besarabskiego Dworiańskiego Zgromadzenia Deputackiego [w:] Świat relacji polsko-rumńskich. Lumea relaţiilor polono-române, red. Stanislava Iachimovschi, Suceava 2012, s. 66-75.
• Svinyn Paviel, Opisaniie Biessarabskoj oblasti, Odiessa 1867 [Свинын Павел, Описание Бессарабской области, Одесса 1867].
• Wieliczko Mieczysław, Z dziejów Polaków żyjących w sąsiedztwie ojczyzny, w: Polacy w świecie. Polonia jako zjawisko społeczno-polityczne, cz. I, Lublin 1986, s. 121-160.
• Zielenčuk Valentin S., Naselenie Besarabii i Poddnestrov’ia v XIX v., Kišinev 1979 [Зеленчук Валентин С., Население Бессарабии и Подднестpовья в ХIХ в., Кишинев 1979].
• Strony internetowe:
• besasarabia.ru/dvor.htm; https://www.prlib.ru/history/619810 [dostęp: 30.03.2019]
• Kalmbach Christian, History of the Mother Colonies of Bessarabia, „Bessarabischer Heimatkalender”1951, s. 35-50,
• https://library.ndsu.edu/grhc/history_culture/history/bessarabia.html [dostęp: 17.03.2019]
• Koprowski Marek A., Polacy na Chocimszczyźnie, http://wspolnota-polska.org.pl/wiadomosci/Polacy-na-Chocimszczyznie,1522.html [dostęp: 27.02.2015].
• Ruptaşi (рупташь), http://nmuseum.blogspot.com/p/ruptasi.html [dostęp: 22.03.2019].
• Гросул Бладислав, Генезис Бессарабской автономии в составе России (к 200-летию присоединения Бессарабии к России), http://ava.md/projects/history/014301-genezis-bessarabskoi-avtonomii-v-sostave-rossii-k-200-letiq-prisoedineniya-bessarabii-k-rossii.html [dostęp: 13.03.2018].
• Суляк Сергей Г., Этнический состав населения Бессарабии в ХIХ-начале ХХ в., http://www. materik.ru/rubric/detail.php?ID=15240 [dostęp: 17.03.2019].

Identifiers

DOI

10.14746/bp.2019.26.9