Wybrane aspekty aktywności gospodarczej Dubrowniczan na ziemiach zajętych przez Turków w drugiej połowie XV i początkach XVI w.

• Authors: Piotr Wróbel

Title variants

EN

Selected aspects of the economic activity of the inhabitants of Dubrovnik in the lands occupied by the Turks in the second half of the 15th and the beginning of the 16th century

Abstracts

EN

Despite the increasing threat from the Turks and the chaos they brought to the Balkans, the first half of the 15th century was a period of economic boom in the Dubrovnik Republic. Thanks to skilful diplomacy and the activity of Dubrovnik merchants, the city’s trade flourished. As Turkish conquests in the Balkans progressed, the ability of the people of Dubrovnik to function in the new conditions became a key issue. The author analyzed selected aspects of the economic activity of the people of Dubrovnik in the territories occupied by the Turks in the second half of the fifteenth and early sixteenth centuries. The study considers their involvement in the extraction and trade of minerals (mainly silver and lead), and their activity in the trade of salt and forest, field and stall goods. The collected material shows that the Turkish invasion put the Dubrovnik merchants in a difficult situation. Trade in Bulgaria collapsed temporarily. In Bosnia and Serbia, the crisis first affected the mining and trade of silver, and then lead. However, even in the most difficult moment, the Ragusans were able to maintain the exchange of other goods with lands in the Bosnian and Serbian hinterlands. They also managed to defend their salt trade and skillfully reorganize the grain trade. As shown by the example of the Bulgarian lands, they were even able to regain previously lost positions under changed conditions.

PL

Mimo narastającego zagrożenia ze strony Turków i chaosu jaki wnieśli oni na Bałkany, pierwsza połowa XV w. była okresem rozkwitu gospodarczego Republiki Dubrownickiej. Dzięki zręcznej dyplomacji i aktywności kupców dubrownickich, handel miasta rozkwitał. W miarę postępu tureckich podbojów na Bałkanach, kluczową kwestią stała się zdolność Dubrowniczan do funkcjonowania w nowych warunkach. Autor dokonał analizy wybranych aspektów aktywności gospodarczej Dubrowniczan na ziemiach zajętych przez Turków w drugiej połowie XV i początkach XVI w. W pracy rozpatrzono ich zaangażowanie w wydobycie i handel kopalinami (głównie srebro i ołów), oraz ich działalność w handlu solą i towarami leśnymi, polnymi i kramarskimi. Z zebranego materiału wynika, iż najazd turecki postawił dubrownickich kupców w trudnej sytuacji. Przejściowo upadł handel na terenie Bułgarii. Na terenie Bośni i Serbii kryzys dotknął najpierw wydobycie i handel srebrem a następnie ołowiem. Jednak nawet w najtrudniejszym momencie Ragusanie potrafili podtrzymać wymianę innymi towarami z ziemiami na bośniackim i serbskim zapleczu. Zdołali także obronić swój obrót solą i umiejętnie przeorganizować handel zbożem. Jak pokazuje przykład ziem bułgarskich w zmienionych warunkach potrafili nawet odzyskać utracone wcześniej pozycje.

Keywords

EN

Dubrovnik; Ragusa; trade; mining; Balkans; Ottoman Empire

PL

Dubrownik; Raguza; handel; górnictwo; Bałkany; Imperium Osmańskie

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Balcanica Posnaniensia Acta et studia
• Year: 2022
• Volume: 29
• Pages: 117-130

Dates

published

2022

Contributors

author

Piotr Wróbel

• Jagiellonian University, Cracow

• https://orcid.org/0000000308528427

References

• Acta Bosne potissimum ecclesiastica, red. E. Fermendžin, Zagrabiae 1892.
• Bertrandon de la Brokijer, Putovanje preko mora, Beograd 1950.
• Bojović B., Raguse et L'Empire Ottoman (1430-1520), Paris 1998.
• Dubrovniški dokumenty za istorijata na Bălgarija i Bălgarite prez XIII-XIV vek, red. A. Nikolov, t. 1 (1230-1403), Sofija 2017 [Дубровнишки документи за историята на България и българите през ХІІІ-ХV век., ред. А. Николов, т. 1 (1230-1403), София 2017].
• Elezović G., Turski spomenici, t. 1, Beograd 1940.
• Stojanović Lj., Stare srpske povelje i pisma, t. 1, nr 2, Beograd 1934.
• Anhegger R., Beiträge zur Geschichte des Bergbaus im Osmanischen Reich, t. 1, Istanbul 1943.
• Bojović B., Entre Venise et l'Empire ottoman, les métaux précieux des Balkans (XVe-XVIe siècle), "Annales. Histoire, Sciences Sociales" 2005, t. 6, s. 1277-1297. https://doi.org/10.1017/S0395264900020837
• Božić I., Ekonomski i društveni razvitak Dubrovnika u XIV-XV veku, "Istoriski glasnik" 1949, t. 1-2, s. 21-61.
• Carter F. W., Balkan export through Dubrovnik 1358-1500: a geographical analysis, "Journal of Croatian Studies" 1969, t. 9-10, s. 133-159. https://doi.org/10.5840/jcroatstud1968/699/104
• Carter F. W., Dubrovnik (Ragusa): a classical city-state, London 1972.
• Ćirković S., Dubrovčani kao preduzetnici u rudarstvu Serbie i Bosne, "Acta Historico-Oeconomica Iugoslaviae" 19179, t. 6, s. 1-20.
• Ćirković S., The Production of gold, silver and copper in the central parts of the Balkans from the 13th to the 16th century, [w:] Beiträge zur Witschaftsgeschichte, Stuttgart 1981, s. 41-69.
• Ćirković S., Kovačević-Kojić D., Ćuk R., Staro srpsko rudarstvo, Beograd-Novi Sad 2002.
• Dinić M., Za istoriju rudarstva u srednjevekovnoj Srbiji i Bosni, t. 1, Beograd 1955.
• Dinić M., Za istoriju rudarstva u srednjovjekovnoj Srbiji i Bosni, t. 2, Beograd 1962.
• Erceg I., Pregled proizvodnje i trgovine solju u Dubrovačkoj Republici, "Acta Historico-Oeconomica Iugoslaviae" 1990, t. 17, s. 1-32.
• Erceg J., Dubrovnik als Vermittler im Gross- und Ferhandel zwischen Osten und dem Westen im 15. und 16. Jahrhundert, [w:] Der Ausseenhandel Ostmitteleuropas 1450-1650. Die ostmitteleuropäischen Volkswirtschaften in ihrem Beziehungen zu Mitteleuropa (Sonderdruck), Köln-Wien 1971, s. 434-450.
• Filipović N., Iz istorije Novog Brda u drugoj polovini XV i prvoj polovini XVI vijeka, "Godišnjak Istoriskog društva Bosne i Herzegovine" 1954, t. 6, s. 63-85.
• Filipović N., Pogled na osmanski feudalizm, "Godišnjak istoriskog društva Bosne i Herzegovine" 1952, t. 4, 1952, s. 126-146.
• Fine J. V. A., The Late medieval Balkans. A Critical survey from the late twelfth to the Ottoman conquest, Ann Arbor 1994. https://doi.org/10.3998/mpub.7807
• Frejdenberg M. M., Dubrovnik i Osmanskaja Imperija, Moskva 1989 [Фрейденберг М. М., Дубровник и Османская империя, Москва 1989].
• Han V., Tri veka dubrovačkog staklarstva (XIV-XVI v.), Beograd 1981.
• Handžić A., Rudnici u Bosne od druge polovine XV do početka XVII vijeka, [w:] Prilozi za istoriju Bosne i Hercegovine, red. E Redžić, t. 2, Sarajevo 1987, s. 17-38.
• Havrylyshyn O., Zrzentic N., Economy of Ragusa 1300-1800. The Tiger of medieval Mediterranean, "Comparative Economic Studies" 2013, t. 55, s. 201-231. https://doi.org/10.1057/ces.2013.14
• Havrylyshyn O., Zrzentic N., "Institutions always "mattered". Explaining prosperity of medieval Ragusa, New York 2015. https://doi.org/10.1057/9781137339782
• Hrabak B., Izvoz žitarica iz Osmanljiskog Carstva u XIV, XV, i XVI stoleću, Priština 1971.
• Hrabak B., Izvoz žitarica iz Bosne i Hercegovine u Primorje od kraja XIII do poćetka XVII veka, "Godišnajak Društva istoričara Bosne i Hercegovinie" 1963, t. 14, s. 121-203.
• Hrabak B., Poljoprivreda Bosne i Hercegovine 1463-1700, [w:] Bosna i Hercegovina od srednjeg veka do novijeg vremeni, Beograd 1995, s. 183-200.
• Imber C., Imperium Osmańskie 1300-1650, Kraków 2018.
• Inalcik H., Imperium osmańskie. Epoka klasyczna, Kraków 2006.
• Inalcik H., Ottoman methods of conquest, "Studia Islamica" 1964, t. 2, s. 103-123. https://doi.org/10.2307/1595144
• Jireček K., Trgovački putevi i rudnici Srbije i Bosne u srednjem vijeku, Beograd 1959.
• Kovačević-Kojić D., O rudarskoj proizvodnji u srednjovjekovnoj Bosni, ,,Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine" 1983, t. 34, s. 113-122.
• Kovačević-Kojić D., Les villes médiévales de Serbie et de Bosnie avant et après l'instauration du pouvoir Ottoman [w:] idem, La Serbie le payes Serbes. L'Économie urbaine XIVe-XVe siècles, Belgrade 2012, s. 293-304.
• Kovačević D., Trgovina u srednjovjekovnoj Bosni, Sarajevo 1961.
• Małowist M., Wschód a Zachód Europy w XIII-XVI wieku, Warszawa 2006.
• Manačikova N. P., Dubrovnik XIII-pervoj polovini XV veka: problemy torgovli, Voronež 1999 [Мананчикова H. П., Дубровник XIII-первой половины XV века. Проблемы торговли, Воронеж 1999].
• Marković B., Efikasnost rudarske eksploatacije u srednjovjekovnoj Srbiji, "Istorijski časopis" 1987, t. 31, s. 75-85.
• Matanov H., A Method of conquest or Sstage of social developement?, "Études Balkaniques" 1989, t. 3, s. 72-77.
• Mišić P., Gajenje i prerada lana i konoplje Srbiji XIV-XVI veka, "Istorijski časopis" 1992, t. 39, s. 47-57.
• Mladenović M., Osmanli conquest and the islamization of Bosnia, "Études Slaves et Est Européennes" 1959, t. 3, s. 219-222.
• Moroni M., L'impero di San Biagio. Ragusa e i commerci balcanici dopo la conquista Turca (1521-1620), Bologna 2011.
• Moutafowa K., On the problem of the Ottoman methods of conquest (according to Neşri and sultan Murad's Gazavatname), "Études Balkaniques" 1995, t. 2, s. 64-81.
• Popović T, Izvoz balkanskog krzna u XVI veku, "Istorijski časopis" 1988, t. 25, s. 45-53.
• Popović-Radenković M., O trgovačkim odnosima Dubrovnika z Bosnom i Hercegovinom (1480-1500), "Istorijski glasnik" 1952, t. 1-2, s. 3-29.
• Rizaj S., Rudarstvo Kosova i susednih krajeva od XV do XVII veka, Priština 1968.
• Shaw S. J., Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej, t. 1 (1280-1808), Warszawa 2016.
• Spisarevska I., La commerce Ragusain envisage comme un facteur du developpement economique des regions bulgares sous la domination Ottomane (XVe-XVIe s.), "Balcanica" 1975, t. 6, s. 99-110.
• Sučeska A., Pravni položaj rudara i metalurga i oblici upravljanja u Bosni u osmanskom periodu, "Anali pravnog fakulteta u Beogradu: 1974, t. 9-12, s. 837-843.
• Stulli B., Povijest dubrovačke Republike, Dubrovnik-Zagreb 1987.
• Tadić J., Privreda Dubrovnika i srpske zemlje u prvoj polovini XV veka, "Zbornik Filozofskog Fakulteta" 1968, t. 10, nr 1, s. 519-538.
• Večeva E., Tărgovijata na Dubrovnik z bălgarskite zemi (XVI-XVIII v.), Sofija 1982 [Вечева E., Търговията на Дубровник с българските земи (XVI-XVIII в.), София 1982].
• Veselinović A., Prilog proučavanju rudarstva na Balkanu krajem XV veka, "Istorijski časopis" 1978, t. 25-26, s. 249-252.
• Voje I, Bosanski svinec u kreditni trgovini srednjeveškega Dubrovnika, "Zgodovinski časopis" 1978, t. 32, s. 49-55.
• Wróbel P., Krzyż i Półksiężyc. Zachodnie Bałkany wobec Turcji w latach 1444-1463, Kraków 2000.

Identifiers

DOI

10.14746/bp.2022.29.9

Biblioteka Nauki

32314541