THE METAPHOR OF SWOBODA IN THE TREATIES OF THE EUROPEAN UNION

• Authors: Maria Teresa LIZISOWA

Title variants

PL

METAFORA SWOBODY W TRAKTATCH UNII EUROPEJSKIEJ

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The subject of this article is a linguistic analysis of the texts of the EU Treaty of 1992, as well as of the Treaty on the Functioning of the EU of 2010, with an aim to demonstrate that in these legislative acts the meanings of legal and economic terms are communicated through the means of everyday expressions, which in great measure retrace the practical way of human thinking. The author claims that in legal principles regarding the decisions about the stability of the financial market, the metaphor of swoboda (Eng. freedom) enables to understand the abstract sphere of the creating and functioning of the European economy in the image schemas of “obejmowanie i wnoszenie”, typical for material objects. The freedom of establishment is conceptualized as a person, who obejmuje (‘otacza rękami’; Eng.: ‘takes into their arms’) prawo (Eng.: law), zniesienie dyskryminacji (Eng.: abolition of any discrimination), działalność gospodarczą (Eng.: establishment), as well as wnosi (‘umieszcza wraz z sobą w czymś’; Eng.: brings [in], ‘places somewhere together with itself’) korzystny wkład w rozwój produkcji i handlu (Eng.: valuable contribution to the development of production and trade). In the metaphor of swoboda are inscribed the metaphors of the EU market in the image schemas of “przepływ [ruch]” (Eng.: ‘flow’, ‘movement’), “obrót” (Eng.: ‘circulation’) and “sojusz” (Eng.: ‘alliance”). In the Polish translation of the Treaties, economic goods are treated as if they were a liquid [płyn], protected due to their expected profit; and the transfer of money, services and people producing these goods is described as przepływ [flow] of the goods. In the English text of the Treaties inflow refers only to persons, while the transfer of money, goods and services is referred to as movement [ruch]. An alternative metaphorical pattern in both the Polish and English languages is created by obrót [circulation]. These metaphors are linked to the metaphor of the market as a container, in which swoboda [freedom] locates the movement [flow] and the circulation of goods, services, money and persons. In the EU Treatises, the economic cooperation is depicted as a military alliance [sojusz wojenny] in relation to the struggle for the market [walka o rynek], in the economic discourse. The metaphorical patterning depicts the personified swoboda [freedom], sub-dependent to which are the ontological and orienteering metaphors communicating the principles of the functioning of the internal EU market. Summing up, the author concludes that in the Polish translation of the EU Treaties the notions of swoboda and wolność are separated, because the word wolność is used in its literal meaning in the Preamble to the Treatises, so within the axiological principle of law, whereas in the regulations of these legislative acts, the word swoboda, used metaphorically, characterises the aspect of establishment as a principle-norm to which, in the legal regulations of these legislative acts, all the other norms are sub-dependent. In the English version such a strong polarisation of meanings does not occur.

PL

Tematem artykułu jest lingwistyczna analiza tekstów Traktatu o Unii Europejskiej z 1992 roku oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 2010 roku, aby wykazać, że sensy pojęć prawnych i ekonomicznych są komunikowane w tych aktach ustawodawczych zwrotami potocznymi, które w znacznej mierze odtwarzają sposób praktycznego myślenia człowieka. Autorka twierdzi, że w regułach prawnych zawierających postanowienia o stabilności rynku finansowego metafora swobody (ang. freedom) pozwala rozumieć abstrakcyjną dziedzinę tworzenia i funkcjonowania gospodarki europejskiej w schematach wyobrażeniowych „obejmowania i wnoszenia”, typowych dla rzeczy materialnych. Swoboda przedsiębiorczości jest konceptualizowana jako osoba, która obejmuje (tj. ‘otacza rękami), prawo, zniesienie dyskryminacji, działalność gospodarczą oraz wnosi (tj. ‘umieszcza wraz sobą w czymś’), korzystny wkład w rozwój produkcji i handlu. W metaforę swobody [freedom] wpisują się metafory rynku wspólnoty europejskiej w schematach wyobrażeniowych „przepływu [ruchu]”, „obrotu”, „pojemnika” i „sojuszu”. W polskim przekładzie Traktatów dobra ekonomiczne są jak płyn [liquid] chroniony ze względu na oczekiwany zysk, a przemieszczanie pieniędzy, towarów, usług oraz ludzi wytwarzających te dobra to przepływ [flow] dóbr. Natomiast w angielskim tekście Traktatów inflow (dosł. ‘napływ’) dotyczy tylko ludzi, podczas kiedy przemieszczanie się pieniędzy, towarów i usług określono jako movement [ruch]. Alternatywnym modelem metaforycznym jest w obu językach obrót, ang. circulation. Te metafory są sprzężone z metaforą rynku jako pojemnika (matket as a container), w którym to pojemniku swoboda (ang. freedom) umieszcza przepływ [ruch] [movement/flow]i obrót [circulation] towarów, usług, kapitału i osób. W Traktatach unijnych współpracę ekonomiczną obrazuje się jako sojusz wojenny [military alliance] w relacji do walki o rynek [struggle for the market] w dyskursie gospodarczym. Model metaforyczny przedstawia upersonifikowaną swobodę (ang. freedom), której są podporządkowane metafory ontologiczne i strukturalne komunikujące reguły funkcjonowania rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Podsumowując, autorka wnioskuje, że w polskim przekładzie Traktatów rozdziela się pojęcia swobody i wolności, bowiem słowo wolność zostało użyte w znaczeniu dosłownym w preambule Traktatów, a więc w obrębie aksjologicznej zasady prawa, natomiast w przepisach tych aktów ustawodawczych słowo swoboda w użyciu metaforycznym charakteryzuje aspekt przedsiębiorczości jako zasadę-normę, której w przepisach prawnych tych aktów ustawodawczych są podporządkowane inne normy. W angielskiej wersji nie ma tak wyraźnej polaryzacji znaczeń.

Keywords

EN

swoboda; metaphor; EU Treaty; Treaty on the Functioning of the EU; legal language

PL

metafora; swoboda; Traktat o Unii Europejskiej; Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; język prawny; metafora; swoboda; Traktat o Unii Europejskiej; Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; język prawny

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Comparative Legilinguistics
• Year: 2012
• Volume: 10
• Pages: 67-87

Dates

published

2012-01-15

Contributors

author

Maria Teresa LIZISOWA

• University of Arts and Sciences, Kielce

References

• Bańko, M. (ed.), 2000, Inny słownik języka polskiego PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, vol. 2.
• Dobrzyńska, T. 1984, Metafora. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Fauconnier, G., Turner, M. 2001, Tworzenie amalgamatów jako jeden z głównych procesów w gramatyce. In: Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, W. Kubiński, D. Stanulewicz, (eds), Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Gizbert-Studnicki, T., 1988, Zasady i reguły prawne. In: Państwo i Prawo, vol. 3.
• Górnicki, Ł., 2011, Droga do zupełnej wolności & Rozmowa o elekcji, wolności, prawie i obyczajach polskich. Ośrodek Myśli Politycznej.
• Grzegorczykowa, R., 1993, Teoretyczne i metodologiczne problemy semantyki w perspektywie tzw. kognitywnej teorii języka. In: Studia semantyczne, R. Grzegorczykowa, Z. Zaron (eds), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 9-22.
• Jäkel, O. 2003.Metafory w abstrakcyjnych domenach dyskursu. Kognitywno-lingwistyczna analiza metaforycznych modeli aktywności umysłowej, gospodarki i nauki, transl. by M. Banaś, B. Drąg, Kraków Universitas, [Mataphern in abstrakten Diskurs-Domänen Eine kognitiv-linguistische Untersuchung anhand der Bereiche Geistestätigkeit, Wirtschäft und Wissenschaften, Frankfurt am Main, 1997].
• Kominek, A. 2009, Metafory prawa moralnego w dyskursie religijno-etycznym. Studium lingwistyczno-kognitywne. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach.
• Korolko, M. 1990, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Krąpiec, M. A., 1985, Język i świat realny. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Lakoff, G., 1987, Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind. Chicago-London: Chicago University Press.
• Lakoff, G., Johnson, M. 1980, Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press.
• Linde, S. 1807-1814, Słownik języka polskiego. Warszawa: Drukarnia XX. Piiarów, vol. V.
• Linde, S. 1807-1814, Słownik języka polskiego. Warszawa: Drukarnia XX. Piiarów, vol. VI.
• Pawiński, A., 1895, Sejmiki ziemskie. Początek ich i rozwój aż do ustalenia się udziału posłów ziemskich w ustawodawstwie sejmu walnego, Warszawa.
• Pietrzyk-Reeves, D., 2011, Podstawy wspólnotowego ładu Rzeczypospolitej w XVI wieku a wpływy humanizmu i republikanizmu, in: Polska czyli..., A. Rzegocki (ed.), Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
• Redelbach, A., Wronkowska, S. Ziembiński, Z. 1993, Zarys teorii państwa i prawa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szymczak, M. (ed.), 1981. Słownik języka polskiego. Warszawa.
• Wronkowska, S., Zieliński, M., Ziembiński, Z., 1974, Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/cl.2012.10.05