PROBLEM JASNOŚCI W JĘZYKU PRAWNYM – ASPEKTY LINGWISTYCZNE I TEORETYCZNOPRAWNE

• Authors: Marta ANDRUSZKIEWICZ

Title variants

EN

THE ISSUE OF CLARITY IN LEGAL LANGUAGE – LINGUISTIC AND THEORETICAL-LEGAL ASPECTS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest zagadnienie jasności rozważane w perspektywie lingwistycznej i teoretycznoprawnej. Jasność, obok komunikatywności i adekwatności, należy do pożądanych cech tekstu prawnego. Nakaz ich osiągania jest sformułowany w normatywnych regulacjach dotyczących zasad techniki prawodawczej, jak też stanowi składnik konstytucyjnej zasady prawidłowej legislacji. Jasność jest cechą tekstów prawnych wymaganą ze względu na redakcyjną poprawność w tworzeniu tekstu prawnego. Wynika z reguł tworzenia prawa zgodnie z zasadami państwa prawa. Postulat osiągania przez prawodawcę pożądanych cech tekstu prawnego ma charakter zarówno formalny, jak i etyczny. Jasność tekstu prawnego jest bowiem nie tylko właściwością konstrukcyjną, ale gwarantem w osiąganiu wartości, takich jak pewność prawa, bezpieczeństwo prawne obywateli, zaufanie do państwa i prawa. Problemem jest jednak to, że zrealizowanie postulatu jasności nie zawsze jest możliwe. Celem przedstawionej analizy jest zbadanie przyczyn uzasadniających to, że wymóg jasności tekstu prawnego jest problematyczny i trudny do osiągnięcia. Wynika to z faktu, iż jest on uwarunkowany nie tylko przez czynniki stricte prawne, ale językowe, kontekstowe i etyczne.

EN

The aim of this article is to present the notion of clarity as considered from the linguistic and theoretical-legal perspectives. Clarity, similarly to communicativeness and adequacy, constitutes a desirable feature of any legal text. The necessity of considering the three features has been formulated in normative regulations regarding the tenets of a legislative technique. Furthermore, the requirement is part of a constitutional principle of proper legislation. Clarity characterizes legal texts; it is required due to the editorial correctness which should be achieved in the process of the writing of a legal text. It arises from the rules for making laws according to the principles of state under the rule of law. The requirement for the consideration of the desirable features of a legal text by a legislator has both formal and ethical dimensions, because the clarity of a legal text not only constitutes a structural property but also guarantees that values such as legal certainty, legal security of citizens as well as trust in both state and law are recognised. The point is, however, that it is not always possible to achieve such clarity. The objective of this analysis is to investigate the causes which confirm that the requirement for the clarity of any legal text is complicated and not easy to meet. It is due to the fact that the requirement is conditioned not only by strictly legal factors but also linguistic, contextual as well as ethical ones.

Keywords

PL

dyskurs prawny; jasność tekstu prawnego; państwo prawa; technika prawodawcza; dyskurs prawny; jasność tekstu prawnego; państwo prawa; technika prawodawcza

EN

legal discourse; clarity in legal language; rule of law; legislative technique

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Comparative Legilinguistics
• Year: 2017
• Volume: 31
• Pages: 7-25

Dates

published

2018-02-20

Contributors

author

Marta ANDRUSZKIEWICZ

• Katedra Teorii Prawa i Etyki Prawa, Uniwersytet w Białymstoku

References

• Ajdukiewicz, Kazimierz. 1974. Logika pragmatyczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Andruszkiewicz, Marta, i Urszula Kosielińska-Grabowska. 2007. Prawodawca w labiryncie definicji legalnej. Studia Prawno-Ekonomiczne LXXV: 9-36.
• Andruszkiewicz, Marta. 2016. Jasność językowa w kontekście prawa do należytej legislacji. W Prawa jednostki w demokratycznym państwie prawa. Zagadnienia wybrane, red. Adam Jamróz i Lech Jamróz, 177-188. Białystok: Temida 2.
• Brożek, Bartosz. 2006. Derywacyjna koncepcja wykładni z perspektywy logicznej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1: 81-92.
• Fish, Stanley. 2002. Zwykłe okoliczności, język dosłowny, bezpośrednie akty mowy, to, co normalne, potoczne, oczywiste, zrozumiałe samo przez się i inne szczególne przypadki. W Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. Andrzej Szahaj, 29-58. Kraków: Universitas.
• Fuller, Lon L. 2004. Moralność prawa. Tłum. Stefan Amsterdamski. Warszawa: Dom wydawniczy ABC.
• Gizbert-Studnicki, Tomasz. 1986. Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z nauk politycznych 22.
• Hart Herbert L.A. 1998. Pojęcie prawa. Tłum. Jan Woleński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jaskiernia, Jerzy. 1999. Zasady demokratycznego państwa prawnego w sejmowym postępowaniu ustawodawczym, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Kaczmarek, Karolina. 2015. Komunikatywność węgierskich i polskich tekstów prawnych i prawniczych. W Język polskiego prawa: perspektywa europejska, red. Dorota Kondratczyk-Przybylska, Adam Niewiadomski i Ewa Walewska. 58-63. Warszawa: Zakład graficzny Uniwersytetu Warszawskiego.
• Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zagadnień związanych z procesem legislacyjnym. http://trybunal.gov.pl/fileadmin/content/dokumenty/proces_prawotworczy.pdf (data dostępu 20 września 2016).
• Kurkowska, Halina, i Stanisław Skorupka. 2001. Stylistyka polska. Zarys. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Malinowska, Ewa. 1999. Język w urzędach. W Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. Walery Pisarek, 75-96. Kraków: Ośrodek Badań prasoznawczych. Uniwersytet Jagielloński.
• Malinowski, Andrzej. 2006. Polski język prawny. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
• Matczak, Marcin. 2007. Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Mattila, Heikki E.S. 2006. Comparative Legal Linguistics. Hampshire: Ashgate.
• Matulewska, Aleksandra. 2016. W labiryncie intra- i interlingwalnej komunikacji prawnej i prawniczej. Referat wygłoszony na Kongresie Języka Prawnego i Prawniczego i X Konferencji Lingua Iuris, 21-22 kwietnia w Warszawie.
• Pawelec, Radosław. 2007. O poprawności językowej i zrozumiałości tekstów prawnych i prawniczych. W Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą Senatu RP, 65-70. Warszawa: Kancelaria Senatu RP.
• Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zagadnień związanych z procesem legislacyjnym. http://trybunal.gov.pl/fileadmin/content/dokumenty/proces_prawotworczy.pdf (data dostępu 20 września 2016).
• Sarkowicz, Ryszard.1995. Poziomowa interpretacja tekstu prawnego. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Słownik języka polskiego. http://sjp.pwn.pl/szukaj/jasność.html (data dostępu 20 września 2016).
• Szymczak, Mieczysław, red. 1978. Słownik języka polskiego t. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Warylewski Jarosław, red. 2003. Zasady techniki prawodawczej. Komentarz do rozporządzenia. Warszawa: Wolters Kluwer Polska SA.
• Weston, Martin. 1991. An English Reader’s Guide to the French Legal System, New York/Oxford: Berg.
• Wolański, Adam. 2006. Siedem kanonów stylu komunikatywnego, czyli jak pisać, by czytano nas chętnie i powszechnie. W Polszczyzna na co dzień, red. Mirosław Bańko,1-33. Warszawa.
• Wronkowska, Sławomira. 1976. Postulat jasności prawa i niektóre metody jego realizacji. Państwo i Prawo 10.
• Wronkowska, Sławomira. 2007. O cechach języka tekstów prawnych. W Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą Senatu RP, 15-25. Warszawa: Kancelaria Senatu RP.
• Wronkowska, Sławomira, i Maciej Zieliński. 2004. Komentarz do zasad techniki prawodawczej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Zieliński, Maciej. 2002. Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.

Identifiers

DOI

10.14746/cl.2017.31.1