LATYNIZMY W TEKSTACH PRAWNYCH I PRAWNICZYCH – UJĘCIE KONTRASTYWNE POLSKO-NIEMIECKIE

• Authors: Joanna WOŹNIAK

Title variants

EN

LATINISMS IN LEGAL TEXTS – A CONTRASTIVE APPROACH POLISH-GERMAN

DE

LATINISMEN IN RECHTSTEXTEN IM KONTRASTIVEN POLNISCH-DEUTSCHEN VERGLEICH

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Struktury o proweniencji łacińskiej przeniknęły do współczesnych systemów prawnych zarówno kontynentalnych, jak i anglosaskich. Łacińskie zapożycze-nia świadczą o wspólnym rodowodzie kulturowym i społecznym państw Euro-py. Większość zapożyczeń uległa adaptacji na płaszczyźnie fonetycznej, morfologicznej i gramatycznej. Inne, jak łacińskie paremie, terminy i zwroty, zachowały swoje oryginalne brzmienie i zapis. Celem niniejszego artykułu jest omówienie istoty latynizmów, w szczególności ich pochodzenia, miejsca we współczesnym językoznawstwie oraz funkcji, które pełnią w tekstach z zakresu prawa. W drugiej części artykułu przedsta-wione zostaną wyniki analizy zastosowań struktur łacińskich w polskich i niemieckich tekstach prawnych i prawniczych, zebranych w bazie Eurlex. Badanie ma na celu nie tylko porównanie częstotliwości występowania latyni-zmów w dokumentach prawnych, ale także ukazanie sposobów wprowadzenia zwrotów łacińskich do tekstu i omówienie konsekwencji użycia latynizmów dla odbioru tekstu.

DE

Strukturen lateinischer Herkunft sind in die gegenwärtigen Rechtssysteme – sowohl in das kontinentale Rechtssystem als auch in das angelsächsische Common Law – mit der Rezeption des römischen Rechts eingedrungen. Die lateinischen Entlehnungen und Lehnwörter weisen auf die gemeinsame kul-turelle und soziale Herkunft der europäischen Länder hin. Viele der übernom-menen Latinismen wurden eingebürgert, d.h. an die geltenden phonetischen, morphologischen und grammatischen Normen jeweiliger Sprache angepasst. Andere aber – wie lateinische Parömien, Termini und Ausdrücke – haben ihren ursprünglichen Wortlaut und ihre ursprüngliche Schriftweise beibehalten. Das Ziel des vorliegenden Artikels ist es, das Wesen der Latinismen, deren Herkunft, Platz in der heutigen Sprachwissenschaft aber auch Funktion in unterschiedlichen Rechtstexten zu besprechen. Der zweite Teil des Beitrags widmet sich der Häufigkeit der Latinismen in deutschen und polnischen Rechtstexten. Da werden die Ergebnisse der Analyse der in Eurlex gesammelten polnischen und deutschen Rechtsakte, Urteile und anderen Rechtsdokumente in Hinsicht auf das Vorkommen von Latinismen geschildert. Die Untersuchung bezweckt neben dem Vergleich der Häufigkeit der Latinismen in Rechtstexten auch die Darstellung verschiedener Weisen der Einführung der Latinismen in die deutschen und polnischen Rechtstexte und die Konsequenzen deren Einführung für die Verständlichkeit dieser Texte.

EN

Terms and Phrases of Latin origin have been incorporated into the contempo-rary Continental and Anglo-Saxon legal systems. Latin borrowings are a sign of the common cultural and social origin of European countries. Most of the bor-rowings have been adapted on the phonetic, morphological and grammatical level. Others, like Latin proverbs, terms and phrases retained their original pronunciation and orthography.The main goal of this article is to discuss the essence of Latinisms, in particular their place in the contemporary linguistics and their function in legal texts. In the second part the article presents the results of the analysis of the Latin struc-tures, used in Polish and German legal texts, available in the Eur-lex databases. The research is aimed not only at comparing the occurrence of Latin terms, phrases or proverbs in legal documents, but also at showing the way of their introducing to the text and discussing the consequences of their usage for the understanding of the law.

Keywords

PL

język prawny; język prawniczy; teksty prawne i prawnicze; latynizmy; paremie łacińskie; język prawny; język prawniczy; teksty prawne i prawnicze; latynizmy; paremie łacińskie

DE

Rechtssprache; Rechtstexte; Latinismen; lateinische Parömien; lateinische Sentenzen

EN

legal language; legal text; legal Latinisms; Latin proverbs

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Comparative Legilinguistics
• Year: 2017
• Volume: 31
• Pages: 69-88

Dates

published

2018-02-15

Contributors

author

Joanna WOŹNIAK

• Adam Mickiewicz University in Poznań Institute of Applied Linguistics

References

• Arntz, Reiner. 2010. „Terminologien als Spiegel europäischer Sprachkultur“. W Europa – Europäisierung – Europäistik. Neue wissenschaftliche Ansätze, Methoden und Inhalte, red. Michael Gehler i Silvio Vietta. 75-90. Wiedeń, Kolonia, Weimar: Böhlau.
• Braun, Peter. 1990. Internationalismen – Gleiche Wortschätze in europäischen Sprachen. W Internationalismen. Studien zur interlingualen Lexikologie und Lexikographie, red. Peter Braun, Burkhard Schaeder i Johannes Volmert. 13-33. Tübingen: Niemeyer.
• Brundage, James A. 2008. The Medieval Origins of the Legal Profession: Canonists, Civilians, and Courts. Chicago, Londyn: University of Chicago Press.
• Grucza, Sambor. 2013. Od lingwistyki tekstu do lingwistyki tekstu specjalistycznego. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Kmiecik, Romuald i Skrętowicz, Edward. 2009. Proces karny: Część ogólna. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Koschaker, Paul. 1947. Europa und das römische Recht. München, Berlin: Biederstein-Verlag.
• Kramer, Ernst. 1995. Lateinische Parömien zur Methode der Rechtsanwendung. In Steuerrecht. Ausgewählte Probleme am Ende des 20. Jahrhunderts. Festschrift zum 65. Geburtstag von Ernst Höhn, red. Francis Cagianut, Lutz Fischer i Ernst Höhn. 141–158. Bern: Haupt.
• Mattila, Heikki. 2006. Comparative legal linguistics. Language of Law, Latin and Modern Lingua Francas. Hampshire, Burlington: Ashgate.
• Munske, Horst H. 1996. Eurolatein im Deutschen: Überlegungen und Beobachtungen. W Eurolatein. Das griechische und lateinische Erbe in den europäischen Sprachen, red. Horst H Munske i Alan Kirkness. 83-105. Tübingen: Niemeyer.
• Starzec, Anna. 1984. Rozwój polskiej terminologii motoryzacyjnej (od początku do 1945 roku). Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śla̦skich w Opolu.
• Wołodkiewicz, Witold. 2006. Łacińskie paremie prawnicze w polskiej praktyce prawnej. W Regulae iuris Łacińskie inskrypcje na kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej, red. Witold Wołodkiewicz. 1-13. Warszawa: C.H. Beck.
• Wołodkiewicz, Witold. 2009. Europa i prawo rzymskie. Szkice z historii europejskiej kultury prawnej. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Wołodkiewicz, Witold i Krzynówek, Jerzy. 2001. Łacińskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie sądów polskich. Warszawa: Liber
• Wołodkiewicz, Witold i Zabłocka Maria. 52009, 1995. Prawo rzymskie. Instytucje. Warszawa: C. H. Beck.
• Wróblewski, Bronisław. 1948. Język prawny i prawniczy. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Identifiers

DOI

10.14746/cl.2017.31.4