Artykuł 58 Ordunku Górnego, czyli rzecz o początkach ubezpieczeń na Śląsku

• Authors: Jakub Pokoj

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza natury prawnej ubezpieczeń ustanowionych przez artykuł 58 Ordunku Górnego z 1528 roku, wydanego przez Jana II Opolskiego i Jerzego Hohenzollern-Ansbach. Jeden z jego artykułów był poświęcony problematyce ubezpieczeń górników. Artykuł 58 przewidywał, że część tygodniowego wynagrodzenia będzie zabierana i składowana w skrzyni. Pieniądze te były gromadzone i wydawane na potrzeby m.in. chorych i kalekich górników. Ponadto w artykule zawarto tłumaczenie artykułu 58 oraz krótko przedstawiono literaturę odnoszącą się do Ordunku Górnego z 1528 roku.

Keywords

PL

prawo górnicze; ubezpieczenie; Śląsk; ubezpieczenie społeczne

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Czasopismo Prawno-Historyczne
• Year: 2018
• Volume: 70
• Issue: 2
• Pages: 173-194

Dates

published

2018

Contributors

author

Jakub Pokoj

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000172665552

References

• Borowy R.W., Ordunek gorny – edycja krytyczna. Wolność górnicza – 1526 r. Ordunek gorny z 1528 roku [w:] Poczet Gwarków Śląskich, z. 4, red. J. Mańka, Katowice 2011.
• Codex Diplomaticus Silesiae, t. XX, red. K. Wutke, Breslau 1900.
• Kobzdaj E., Ordunek gorny – ustawa górnicza dla Górnego Śląska z 1528 r., Wrocław-Warszawa-Kraków 1990.
• Memoriał w sprawie kopalnictwa rud ołowiu i srebra na Górnym Śląsku, Katowice 1957.
• Piernikarczyk J., Pierwsza polska ustawa górnicza czyli „Ordunek Gorny”. Historyczny dokument Górnego Śląska z roku 1528, Tarnowskie Góry 1928.
• Revidirte Bergordnung vor das souveraine Herzogtum Schlesien und die Grafschaft Glatz vom 5. Juni 1769, Breslau 1857.
• Wagner T., Corpus iuris metallici recentissimi et antiquioris, Leipzig 1791.
• Adler R., Początki nadzoru górniczego, „Nowy Górnik”, nr 2/2013.
• Dziekoński T., Wydobywanie i metalurgia kruszców na Dolnym Śląsku od XIII do połowy XX wieku, Wrocław 1972.
• Filipiak Z., Gaca A., Prawo własności nieruchomości w obliczu regulacji prawa górniczego w Królestwie Polskim z 1817 i 1870 roku, „Studia Iuridica Toruniensa”, t. X.
• Hellwege P., A comparative history of insurance law in Europe, „American Journal of Legal History”, z. 1, r. 2016.
• Historia państwa i prawa Polski, tom II od połowy XV wieku do r. 1795, red. J. Bardach, wydanie IV, Warszawa 1971.
• Jedynak Z., Ordunek Gorny, „Montes Tarnovicensis”, nr 10/2002.
• Jedynak Z., Ordynacja górnicza (Ordunek Górny) jako podstawa rozwoju Tarnowskich Gór, „Montes Tarnovicensis” nr 31-32/2008.
• Jędrasik-Jankowska I., Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Warszawa 2014.
• Kamieński A., Sprawa sukcesji Hohenzollernów brandenburskich na Górnym Śląsku w epoce wczesnonowożytnej (do 1740 roku), „Czasy Nowożytne”, t. 22 (2009).
• Kamiński M., Ubezpieczenia wzajemne a ubezpieczenia komercyjne, „Rozprawy ubezpieczeniowe”, z. 15 (2/2013).
• Karsten C.J.B., Archiv für bergbau und hüttenwesen, Berlin 1827.
• Kętrzyński S., Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich, Poznań 2008.
• Kolek A., Budowa wspólnoty finansowej na podstawie islamskiej koncepcji ubezpieczenia „Takaful”, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/3309 [dostęp dnia: 17 IX 2016 r.].
• Korta W., Historia Śląska do 1763 roku, Warszawa 2003.
• Kowalski G. M., Zwyczaj i prawo zwyczajowe w doktrynie prawa i praktyce sądów miejskich karnych w Polsce (XVI-XVIII w.), Kraków 2013.
• Kuliszer J., Powszechna historia gospodarcza średniowiecza i czasów nowożytnych, t. I, Warszawa 1961.
• Kupiszewski H., Rozważania o własności rzymskiej, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 36, nr 2/1984.
• Kutrzeba S., Historja źródeł dawnego prawa polskiego, t. II, Lwów – Warszawa – Kraków, 1926.
• Łazowski J., Wstęp do nauki o ubezpieczeniach, Warszawa 1934.
• Łabęcki H., Górnictwo w Polsce. Opis kopalnictwa i hutnictwa polskiego pod względem technicznym, historyczno-statystycznym i prawnym, t. 1, Warszawa 1841.
• Majer J., Rudné hornictví v Čechách, na Moravě a ve Slezsku: obrazy z dějin těžby a zpracování, Praha 2004.
• Malawski Z., Morawski T., Niemiecko-polski popularny słownik górniczy, Katowice b.r.w.
• Maleczyński K. (red.), Historia Śląska, t. I do roku 1763, cz. II od połowy XIV do trzeciej ćwierci XVI w., Wrocław – Warszawa – Kraków 1961.
• Martin K., Zmiany w sytuacji społeczno-gospodarczej górników i gwarków w górnictwie rud metali w Europie Środkowej od XIII do XVI w. [w:] P.P. Zagożdżon, M. Madziarz, Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, t. 2, Wrocław 2009.
• Molenda D., Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich do połowy XVI wieku, Wrocław – Warszawa – Kraków 1963.
• Nych E., Własność złóż kopalin, „Materiały XIII Warsztatów Górniczych z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie”, b.m.w. 2009.
• Olszewska M., Zakres przedmiotowy ubezpieczenia społecznego [w:] Ubezpieczenie społeczne – dawniej i dziś, Wrocław 2013.
• Orzechowski K., Historia ustroju Śląska 1202-1740, Wrocław 2005.
• Piernikarczyk Cz., Tarnowskie Góry. Historia miasta i górnictwa w zarysie, Katowice 1991.
• Piernikarczyk J., Historia miasta Tarnowskie Góry 1526-1926, Tarnowskie Góry 1926.
• Piernikarczyk J., Historia górnictwa i hutnictwa na Górnym Śląsku, t. 1 Katowice 1933 i t. 2 Katowice 1936.
• Piestrak F., Niemiecko-polski słownik górniczy, Katowice 1924.
• Piotrowicz J., Ordynacja górnicza dla Górnego Śląska z 1528 r. a dawne ustawodawstwo małopolskiego górnictwa solnego, „Studia i materiały z dziejów żup solnych w Polsce”, t. 9 (1980).
• Pokoj J., Ordunek Górny z perspektywy historycznoprawnej [w:] S. Duży (red.), Ochrona środowiska na terenach górniczych i pogórniczych kopalń w Subregionie Zachodnim Województwa Śląskiego, Rybnik 2016.
• Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym. Zarys wykładu, cz. 2, Kraków 1994.
• Przybyłka A., Świadczenia emerytalne związane z pracą w górnictwie na przestrzeni dziejów, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 258/2016.
• Ptak M.J., Położenie prawno-polityczne miast śląskich w czasach nowożytnych. Wybrane zagadnienia [w:] I. Panic (red.), Samorządowość i elity władzy w Cieszynie na przestrzeni dziejów, Cieszyn 2002.
• Ptak M.J., Własność alodialna i lenna na Śląsku [w:] A. Barciak (red.), Kultura prawna w Europie Środkowej, Katowice 2006.
• Ptak M.J., Sąd ziemski Księstwa Opolsko-Raciborskiego w świetle przywileju z 1531 roku [w:] A. Konieczny (red.), Studia historycznoprawne : tom poświęcony pamięci Profesora Edwarda Szymoszka, Wrocław 2008.
• Skibiński F., Regale górnicze we wczesnem średniowieczu na Zachodzie i w Polsce, „Przegląd Historyczny”, nr 28/2, r. 1929.
• Steinbeck A., Entwurf einer Geschichte der Schlesischen Bergwerks-Verfassung vor dem Jahre 1740, Berlin 1827.
• Stössel J.C., Bergmännisches Wörterbuch, Chemnitz 1778.
• Szlachcic-Dudzicz D., Tarnowskie Góry. Geneza i najstarsze dzieje górniczego miasta, Warszawa 2006.
• Wutke K., Studien über die Entwicklung des Bergregals in Schlesien, Berlin 1897.
• Zaleski W., Dzieje górnictwa i hutnictwa na Górnym Śląsku do roku 1806, Madryt 1967.

Identifiers

DOI

10.14746/cph.2018.2.6

Biblioteka Nauki

916747