Stan wojenny w prowincjach północno-zachodnich Imperium Rosyjskiego i jego wpływ na status prawny poddanych cesarza Aleksandra II (1855-1881)

• Authors: Mikołaj Tarkowski

Abstracts

PL

W latach 1861-1872 w poszczególnych guberniach północno-zachodnich (wileńskiej, kowieńskiej, grodzieńskiej, mińskiej, witebskiej i mohylewskiej) obowiązywał stan wojenny. Na przestrzeni przeszło dekady władze rosyjskie, na podstawie ukazów oraz instrukcji administracyjnych wprowadziły szereg norm prawnych wpływających bezpośrednio i pośrednio na zakres uprawnień i obowiązków mieszkańców tych ziem, głównie ziemiaństwa litewsko-białoruskiego oraz kleru rzymskokatolickiego. Artykuł jest próbą przedstawienia procesu ewolucji ustawodawstwa rosyjskiego, w okresie obowiązywania stanu wojennego, regulującego status prawno-osobisty mieszkańców prowincji wchodzących w skład Kraju Północno-Zachodniego Imperium Rosyjskiego.

Keywords

PL

Imperium Rosyjskie; stan wojenny w Kraju Północno-Zachodnim

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Czasopismo Prawno-Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 71
• Issue: 1
• Pages: 41-55

Dates

published

2019

Contributors

author

Mikołaj Tarkowski

• Akademia Pomorska w Słupsku

• https://orcid.org/000000031985915X

References

• Źródła rękopiśmienne i maszynopisy
• LCVA, F. 1258, ap. 1, b. 45, msp., Marszałkowie guberni wileńskiej. Kolekcja ks. Waleriana Meysztowicza
• LVIA, F. 439, ap. 1, b. 26, msp., Sostawlennyj w Ministerstwie Wnutriennich Dieł oczerk obszczago choda dieł w Zapadnom kraje s naczała 1861 goda po nastojaszczeje wremia, dat. [Wilno] 1863 r.
• LVIA, F. 439, ap. 1, b. 31, rkps, Pismo generał-gubernatora wileńskiego Michaiła Murawjowa do ministra Piotra Wałujewa, dat. Wilno 11 XII 1863 r. Kolekcja archiwum i muzeum hrabiego Michaiła Murawjowa
• LVIA, F. 439, ap. 1, b. 8, rkps, Ukaz Sienata o prawiłach obiawlenija wojennago położenija w gubiernijach Siewiero zapadnogo kraja (kopija). Kolekcja muzeum i archiwum hrabiego Michaiła Murawjowa
• Wspomnienia i dzienniki
• Korwin-Milewski H., Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855-1925), Warszawa 1993
• [Wałujew P.], Dniewnik P. A. Wałujewa ministra wnutriennich dieł w dwuch tomach 1861–1864, red. P. Zajonczkowskij, t. I, Moskwa 1961
• [Wałujew P.], Dniewnik P. A. Wałujewa ministra wnutriennich dieł w dwuch tomach 1865–1876, red. P. Zajonczkowskij, t. II, Moskwa 1961
• Akty prawne oraz instrukcje administracyjne
• O obleczenii Wilenskago Wojennago, Grodnienskago, Minskago, i Kowienskago Gienerał-Gubiernatora osoboju wlastju i priedostawlenii jemu priniat miery, nieobchodimyja k ochranieniju spokojstwa w kraje, po słuczaju bezporiadkow, woznikawszych w Carstwie Polskom, 14 I 1863, Połnoje Sobranije Zakonow Rossijskoj Imperii, t. 38, cz. 1, Sankt Peterburg 1866
• Ob uczrieżdienii Policiejskich Sudow w Zapadnych gubiernijach, 5 VIII 1861, Połnoje Sobranije Zakonow Rossijskoj Impierii, t. 36, cz. 2, Sankt Peterburg 1863
• Rok 1863. Wyroki śmierci, red. W. Studnicki, Wilno 1923
• Sbornik rasporiażenij grafa Michaiła Nikołajewicza Murawjowa po usmirieniju polskowo miatieża w Siewiero-zapadnych gubierniach 1863-1864, red. N. Cyłow, Wilno 1866
• Czasopisma
• ,,Czas”, Kraków, rocznik: 1871
• Opracowania
• Amirow R., Iz opyta wojenno-policejskago uprawlenija w Rossijskoj impierii, [w:] ,,Wiestnik Akademii ekonomiczeskoj bezopasnosti MWD Rossii” Moskwa 2009, nr 1
• [Dąbrowski J.] J. Grabiec, Powstanie styczniowe 1863-1864, Warszawa-Kraków 1921
• Dołbiłow M., Projekt naciostroitielstwa w politikie włastiej w Zapadnom kraje, [w:] Zapadnyje okrainy Rossijskoj impierii, red. idem, A. Miller, Moskwa 2007
• Fajnhauz D., Śladami Wielopolskiego. Wiktor Starzeński i jego projekty ugody polsko-rosyjskiej na Litwie i Białorusi (1861-1863), [w:] ,,Przegląd Historyczny” 1994, t. 85, z. 3
• Fiedosowa Je., Graf M.N. Murawjow-Wilenskij (1796–1866): Żizn na służbie impierii, Moskwa 2015
• Górka S., Doświadczenie wojen napoleońskich w życiu i myśli Carla von Clausewitza do roku 1815, [w:] ,,Politeja”, Kraków 2003, nr 4
• Grzybowski K., Historia Państwa i Prawa Polski. Od uwłaszczenia do odrodzenia, red. J. Bardach, S. Grodziski, M. Senkowska-Gluck, t. IV, Warszawa 1982
• Komar J., Grodzieńskie manifestacje przed powstaniem styczniowym, [w:] ,,Przegląd Historyczny”, Warszawa 1960, t. 51, z. 1
• Komzołowa A., Politika samodierżawija w Siewiero-Zapadnom kraje w epochu Wielikich rieform, Moskwa 2005
• Markiewicz A., Kobiety i rodziny powstańców styczniowych zesłanych w głąb Rosji, Warszawa 2018
• Przyborowski W., Historia dwóch lat. 1861–1862. Część pierwsza. Rok 1861, t. III (czerwiec-grudzień), Kraków 1894
• Szpoper D., Pomiędzy caratem a snem o Rzeczypospolitej. Myśl polityczna i działalność konserwatystów polskich w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w latach 1855-1862, Gdańsk 2003
• Uprawlenczeskija elita Rossijskoj imperii. Istorija ministierstw. 1802–1917, red. B. Ananicz, R. Ganielin, W. Pleszkow, A. Sokołow, A. Camutali, W. Czernucha, Sankt Peterburg 2008
• Wiech S., Dyktatura serca na zachodnich rubieżach Cesarstwa Rosyjskiego. Dzieje kariery wojskowo-urzędniczej Piotra Albiedynskiego (1826-1883), Kielce 2010
• Wiech S., Epoka reakcji i ,,pieriedyszki”. Wileńscy generałowie-gubernatorzy wobec problemu polskiej własności ziemskiej w latach 1864-1884, [w:] ,,Kwartalnik Historyczny”, Warszawa 2008, nr 2
• Wiech S., Litwa i Białoruś. Od Murawjowa do Baranowa (1864–1868), [w:] Depolonizacja ziem zabranych (1864–1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja, red. idem, t. 1, Kielce 2018

Identifiers

DOI

10.14746/cph.2019.1.2

Biblioteka Nauki

916917