Publiczne posługi transportowe w okresie Księstwa Warszawskiego w świetle postanowień dekretu z dnia 22 maja 1810 roku „względem koni i podwód dostarczonych pod transporty i wojskowych”

• Authors: Marcin Konarski

Abstracts

PL

Celem niniejszych rozważań jest analiza zagadnień związanych z publicznymi posługami transportowymi w okresie istnienia Księstwa Warszawskiego (1807-1815). Wobec uciążliwości świadczenia tych posług przez ludność państwa, która to sięgała jeszcze czasów prawa feudalnego, zdecydowano się uregulować dostarczanie świadczeń tego rodzaju w drodze szczegółowej regulacji prawnej w formie dekretu z dnia 22 maja 1810 roku. Analiza postanowień tego dekretu stanowi główny cel rozważań, przy czym rozbiór ten dokonany został na tle porównawczym uwzględniającym postanowienia pruskiego regulaminu podwodowego z dnia 1 października 1793 roku, na którym wzorowano się przy tworzeniu regulacji polskiej. Autor prezentuje wpierw charakter powinności transportowych i komunikacyjnych w ich rozwoju dziejowym na tle regulacji dawnego prawa polskiego – przede wszystkim książęcego, zaś w dalszej części rozważań podejmuje się tytułem wprowadzenia do przedmiotowej analizy, zwięzłej charakterystyki genezy i istoty Księstwa Warszawskiego.

Keywords

PL

Księstwo Warszawskie; reformy prawne; posługi transportowe; wojskowe systemy mobilizacyjne; podwody

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Czasopismo Prawno-Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 71
• Issue: 2

Dates

published

2019

Contributors

author

Marcin Konarski

• Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie

• https://orcid.org/000000018791884X

References

• Źródła rękopiśmienne
• Archiwum Główne Akt Dawnych (AGAD):
• „Komisja Województwa Mazowieckiego/Rząd Gubernialny Warszawski” (zespół nr 227, sygn. 10690).
• „Rada Stanu i Rada Ministrów Księstwa Warszawskiego. Akta spraw” (zespół nr 175, sygn. 204, 190).
• „Rada Ministrów Księstwa Warszawskiego. Akta spraw” (zespół nr 176, sygn. 145).
• „Zbiór dokumentów pergaminowych” (zespół nr 1, sygn. 1629, 1674, 1677).
• Archiwum Państwowe w Białymstoku:
• „Zarząd Powiatowy Łomżyński” (zespół nr 7, sygn. 4118).
• Archiwum Państwowe w Kielcach (APK):
• „Akta gminy Bodzentyn” (zespół nr 126, sygn. 508, 547, 570, 1039, 1691).
• „C. i K. Komenda Powiatowa w Opocznie” (zespół nr 441, sygn. 63).
• Archiwum Państwowe w Kielcach Oddział w Sandomierzu:
• „Akta gminy Kunów” (zespół nr 17, sygn. 78).
• Archiwum Państwowe w Lublinie:
• „Akta miasta Lublina” (zespół nr 22, sygn. 908, 1236).
• „Zarząd Powiatowy Chełmski” (zespół nr 129, sygn. 17).
• „C. i K. Komenda Powiatowa w Lublinie (zespół nr 242, sygn. 636).
• „Akta gminy w Zemborzycach (z siedzibą w Głusku) z Donacją Lublin (zespół nr 581, sygn. 669).
• Archiwum Państwowe w Łodzi:
• „Rząd Gubernialny Piotrkowski” (zespół nr 1, sygn. 481)
• Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim:
• „Akta gminy Łęczno” (zespół nr 28, sygn. 325)
• Archiwum Państwowe w Płocku Oddział w Łęczycy:
• „Akta miasta Parzęczewa” (zespół nr 12, sygn. 27)
• Archiwum Państwowe w Siedlcach:
• „Akta gminy Skórzec powiat Siedlce” (zespół nr 90, sygn. 19)
• Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie (WBPL):
• Rkps nr 1176.
• Rkps nr 1146.
• Rkps nr 1732.
• Źródła drukowane
• Dziennik Praw Księstwa Warszawskiego, Tom I-II.
• Instrukcja Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 2 stycznia 1810 roku objaśniająca organizację prefektur.
• Materiały do dziejów robocizny w Polsce w XVI wieku, oprac. S. Kutrzeba, Kraków 1911.
• Protokoły Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, Tom III, Część 1, oprac. T. Mencel, oprac. M. Kallas, Warszawa 1995.
• Protokoły Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego, Tom I: 1808-1809, oprac. M. Krzymkowski, P.M. Pilarczyk, Poznań 2015, s. 72-73, 87-88, 119-120.
• Volumina Legum, Tom II-VI, Petersburg 1859.
• Literatura
• Balzer O., Historia ustroju Polski, Lwów 1933.
• Bardach J., Historia państwa i prawa Polski do połowy XV wieku, Tom I, Warszawa 1957.
• Borowski S., Kształtowanie się rolniczego rynku pracy w Wielkopolsce w okresie wielkich reform agrarnych 1807-1860, Poznań 1963.
• Buczek K., Książęca ludność służebna w Polsce wczesnofeudalnej, Wrocław 1958.
• Buczek K., Publiczne posługi transportowe i komunikacyjne w Polsce średniowiecznej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1967, nr 2.
• Buczek K., O narzazie, [w:] K. Buczek, Studia z dziejów ustroju społeczno-gospodarczego Polski piastowskiej, Tom II, oprac. W. Bukowski, Kraków 2006.
• Buczek K., Powołowe-poradlne-podymne, [w:] K. Buczek, Studia z dziejów ustroju społeczno- gospodarczego Polski piastowskiej, Tom II, oprac. W. Bukowski, Kraków 2006.
• Buczek K., O chłopach w Polsce piastowskiej (Część pierwsza), [w:] K. Buczek, Studia z dziejów ustroju społeczno-gospodarczego Polski piastowskiej, Tom III, oprac. W. Bukowski, Warszawa-Kraków 2010.
• Buczek K., O ustroju społeczno-gospodarczym Polski wczesnofeudalnej (wiek X-XIII). Uwagi krytyczne na marginesie prac Karola Modzelewskiego, [w:] K. Buczek, Studia z dziejów ustroju społeczno- gospodarczego Polski piastowskiej, Tom III, oprac. W. Bukowski, Warszawa-Kraków 2010.
• Czacki T., O litewskich i polskich prawach, o ich duchu, źródłach, i o rzeczach zawartych w pierwszym Statucie dla Litwy, 1529 roku wydanym , Tom I, Kraków 1861.
• Czapski M., Historia powszechna konia, Tom II, Poznań 1874.
• Czubaty J., Księstwo Warszawskie – pierwsze nowoczesne państwo polskie?, „Kwartalnik Historyczny” 2018, nr 2.
• Ćwiek Z., Z dziejów wsi koronnej XVII wieku, Warszawa 1966.
• Daszyk K.K., Między rozbiorem pierwszym a... szóstym. Dzieje polskie lat 1772-1815 w refleksji historiograficznej Joachima Lelewela, [w:] Studia z dziejów wsi polskiej na przełomie XVIII i XIX wieku, red. T. Kargol, red. B. Petryszak, red. K. Ślusarek, Kraków-Lwów 2015.
• Dowiat J., Geremek B., Lalik T., Trawkowski S., Kultura Polski średniowiecznej X-XIII w., Warszawa 1985.
• Engels F., Nowy rozbiór Polski, [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła, Tom V, Warszawa 1962.
• Engels F., Debata polska we Frankfurcie, [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła, Tom V, Warszawa 1962.
• Falinowska-Gradowska A., Świadczenia poddanych na rzecz dworu w królewszczyznach województwa krakowskiego w drugiej połowie XVIII wieku, Wrocław 1964.
• Gałędek M., Prawne i polityczne uwarunkowania statusu ministra Księstwa Warszawskiego, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2013, nr 16.
• Gąsiorowski A., Stacje królewskie w średniowiecznej Polsce, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1972, nr 2.
• Gąsiorowski A., Podróże panującego w średniowiecznej Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1973, nr 2.
• Głąbiński S., Historia ekonomiki, Tom II, Lwów 1939.
• Grabski S., Historia wsi w Polsce, Warszawa 1929.
• Grochulska B., Handel zagraniczny Księstwa Warszawskiego. Z badań nad strukturą gospodarczą, Warszawa 1967.
• Grochulska B., hasło: bajońskie sumy, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski, Tom I, Warszawa 1981.
• Grodecki R., Początki immunitetu w Polsce, Lwów 1930.
• Grodziski S., Polska w czasach przełomu (1764-1815), Kraków 1999.
• Grossman H., Struktura społeczna i gospodarcza Księstwa Warszawskiego na podstawie spisów ludności 1808-1810, Warszawa 1925.
• Handelsman M., Napoleon i Polska, 1808: Konwencya Bajońska, „Przegląd Historyczny” 1912, nr 1.
• Handelsman M., Napoleon i Polska, 1808: Konwencya Bajońska: (dokończenie), „Przegląd Historyczny” 1912, nr 2.
• Handelsman M., Zasady napoleońskie w życiu Księstwa Warszawskiego, Warszawa 1913
• Handelsman M., Pod znakiem Napoleona. Studia historyczne, Ser. 2, Warszawa 1913.
• Horyń E., Nazwy powinności i danin w XVI-XVIII w. (na materiale ksiąg sądowych wiejskich Jadownik, Maszkienic, Iwkowej i Uszwi), „Prace Językoznawcze” 2009, nr 11.
• Izdebski H., Sądownictwo administracyjne w Księstwie Warszawskim i w Królestwie Polskim do 1867 roku, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1974, nr 2.
• Kaczmarczyk Z., Monarchia Kazimierza Wielkiego, Tom I, Poznań 1939.
• Kallas M., Konstytucja Księstwa Warszawskiego. Jej powstanie, systematyka i główne instytucje w związku z normami szczegółowymi i praktyką, „Studia Iuridica” 1970, z. 3.
• Kallas M., Koncepcje organizacji nowoczesnej administracji centralnej w Księstwie Warszawskim, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F” 1982, vol. 10.
• Kallas M., Podział administracyjny Księstwa Warszawskiego (1806-1815), „Czasopismo Prawno- Historyczne” 1978, nr 2.
• Kamler M., hasło: mila, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, Tom I, red. A. Mączak, Warszawa 1981.
• Karpluk M., hasło: mila, [w:] Słownik polszczyzny XVI wieku, red. K. Wilczewska, M. Karpluk, Wrocław 1982.
• Kodrębski J., Wielka Rewolucja Francuska a własność. Od własności feudalnej do własności kapitalistycznej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1986, nr 1.
• Kołłątaj H., Uwagi nad teraźniejszym położeniem tej części ziemi polskiej, którą od pokoju tylżyckiego zaczęto zwać Księstwem Warszawskim, Lipsk 1810.
• Korta W., Powinności transportowo-komunikacyjne, [w:] Historia chłopów polskich, Tom I, red. S. Inglot, 1970.
• Kostrowicka I., Landau Z., Tomaszewski J., Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku, Warszawa 1984.
• Krzymkowski M., Rada Stanu Księstwa Warszawskiego, Poznań 2011.
• Kukiel M., Dzieje wojska polskiego w dobie napoleońskiej 1795-1815, Tom I, Warszawa 1918.
• Kutrzeba S, Historia źródeł dawnego prawa polskiego, Tom I-II, Lwów 1925.
• Lelewel J., Trzy konstytucje polskie 1791-1807-1815, Poznań 1861.
• Lelewel J., Polska odradzająca się, czyli dzieje polskie od roku 1795 potocznie opowiedziane, [w:] J. Lelewel, Dzieła, Tom VIII, oprac. J. Dutkiewicz, M.H. Serejski, H. Więckowska, Warszawa 1961.
• Leśnodorski B., Elementy feudalne i burżuazyjne w ustroju i prawie Księstwa Warszawskiego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1951, nr 3.
• Maczek S., Od podwody do czołga, Lublin-Londyn 1990.
• Malec J., Zakres i znaczenie terminu „policja” w literaturze politycznej schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, nr 3.
• Marks K., Przyczynki do historii kwestii polskiej (Rękopisy z lat 1863-1864), tłum. Z. Bogucki, Warszawa 1971.
• Mencel T., Zniesienie poddaństwa w Księstwie Warszawskim na tle porównawczym, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1983, nr 13.
• Mencel T., Gmina wiejska w Księstwie Warszawskim, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1984, nr 1.
• Modzelewski K., Grody i dwory w gospodarce polskiej monarchii wczesnofeudalnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1973, nr 1.
• Modzelewski K., Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Wrocław 1987.
• Modzelewski K., Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego (X-XIII w.), Poznań 2000.
• Niedzielski K., Rys dziejów Księstwa Warszawskiego, Tom I, Warszawa 1907.
• Ochimowski F., Prawo administracyjne, Tom II, Warszawa 1922.
• Pachoński J., Wojskowość polska w dobie Legionów i Księstwa Warszawskiego 1795-1815, [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864, Tom II, red. J. Sikorski, Warszawa 1966.
• Piekosiński F., O powstaniu społeczeństwa polskiego w wiekach średnich i jego pierwotnym ustroju, Kraków 1881.
• Piekosiński F., Ludność wieśniacza w Polsce w dobie piastowskiej, Kraków 1896.
• Piotrowski K.J., O drogach pocztowych i transporcie poczt w Polsce w wiekach XVI-XVIII, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej. Seria D” 1969, z. 5.
• Russocki S., Powinność przewodu na tle posług transportowych Polski piastowskiej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1965, nr 2.
• Senkowska-Gluck M., Donacje napoleońskie w Księstwie Warszawskim. Studium historyczno-prawne, „Studia nad Historią Państwa i Prawa. Seria II” 1968, Tom XIII.
• Skarbek F., Dzieje Księstwa Warszawskiego, Tom II, Warszawa 1897.
• Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, red. A. Kryński, red. W. Niedzwiecki, Warszawa 1902.
• Sobociński W., Historia ustroju i prawa Księstwa Warszawskiego, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 1963, z. 1.
• Sobociński W., Księstwo Warszawskie a Cesarstwo Francuskie: zależność faktyczna i prawno- międzynarodowa: rezultaty przeobrażeń wewnętrznych, „Przegląd Historyczny” 1964, nr 1.
• Tymieniecki K., Przypisańcy w gospodarstwie feudalnym, „Roczniki Historyczne” 1963, nr 29.
• Tymieniecki K., Historia chłopów polskich, Tom II, Warszawa 1966.
• Witkowski W., Sądownictwo administracyjne w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim 1807-1867, Warszawa 1984.
• Wojciechowski Z., Państwo polskie w wiekach średnich. Dzieje ustroju, Poznań 1949.
• Wysłouch S., Posługi komunikacyjne w miastach Wielkiego Księstwa Litewskiego na prawie magdeburskim do połowy XVI w., Wilno 1936.
• Złotkowski D., Warunki dzierżawy wsi i folwarków w północno-zachodniej Małopolsce na początku XIX wieku, [w:] Folwark-wieś-latyfundium. Gospodarstwo wiejskie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, red. J. Muszyńska, red. Sz. Kazusek, red. J. Pielas, Kielce 2009.

Identifiers

DOI

10.14746/cph.2019.2.5

Biblioteka Nauki

916974