Dyskurs polityczny i prawny o ustawie z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży

• Authors: Marta Baranowska , Paweł Fiktus

Title variants

EN

Political and legal discourse concerning the Act of 27 April 1956 on the conditions for the admissibility of the termination of pregnancy

Abstracts

EN

The aim of the article is to portray the arguments presented by the deputies to the first term of the Sejm of the Polish People’s Republic during the legislative work on the Act of 27 April 1956 on the admissibility of the termination of pregnancy as well as the debates of lawyers who commented on the legal aspects of these new regulations. The parliamentary debate was dominated by voices which supported the law in accordance with the ruling party’s stance. However, there were also individual criticisms of the proposed solutions. Among the lawyers commenting on the newly enacted law, there were both supportive and critical voices. They lawyers focused on the interpretation of the new law and pointed to the difficulties with their interpretation or the lack of regulation of some vital issues related to the termination of pregnancy. Learning about the arguments presented by both the politicians and lawyers who commented on the 1956 Act on the termination of pregnancy has its own historical value. The political and legal discourse presented in the present article may also be an interesting source that can be compared with the contemporary debate on the subject.

PL

Przedmiotem badawczym artykułu są argumenty przedstawione przez posłów na forum Sejmu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej I kadencji podczas prac legislacyjnych nad ustawą z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz debata prawników komentujących aspekty prawne tych nowych regulacji. W debacie parlamentarnej dominowały głosy popierające ustawę, zgodne z linią partii rządzącej, ale pojawiły się też pojedyncze wypowiedzi krytyczne wobec proponowanych rozwiązań. Wśród prawników komentujących nowo uchwalone prawo pojawiły się również głosy popierające i krytyczne. Prawnicy koncentrowali się na wykładni nowego prawa, wskazując na trudności interpretacyjne czy brak regulacji części istotnych kwestii związanych z przerywaniem ciąży. Poznanie argumentów, które przedstawiali zarówno politycy, jak i prawnicy komentujący ustawę z 1956 r. o przerywaniu ciąży ma wartość historyczną, a ukazany w artykule dyskurs polityczny i prawniczy może być również interesującym materiałem, który można porównać ze współczesną debatą.

Keywords

EN

Act of 27 April 1956 on the Admissibility of the Termination of Pregnancy; pregnancy termination; legal discourse; Penal Code of 1932; first term of the Sejm of the Polish People’s Republic

PL

ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży; przerywanie ciąży; dyskurs prawny; kodeks karny z 1932 r.; Sejm Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej I kadencji

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Czasopismo Prawno-Historyczne
• Year: 2022
• Volume: 74
• Issue: 1
• Pages: 253-278

Dates

published

2022

Contributors

author

Marta Baranowska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000000203651023

author

Paweł Fiktus

• Wyższa Szkoła Prawa we Wrocławiu

• https://orcid.org/0000000229376859

References

• Akty prawne
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 maja 1956 r. (Dz. U. Nr 13, poz. 68).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia Rajmunda Barańskiego z dnia 19 grudnia 1959 r. (Dz. U. z 1960 r. Nr 2, poz. 15).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 25 września 1932 r. o wykonywaniu praktyki lekarskiej (Dz. U. Nr 81, poz. 712).
• Ustawa z dnia 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 60, poz. 571 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 28 października 1950 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. Nr 50, poz. 459 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 12, poz. 61).
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. o przepisach wprowadzających Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 95).
• Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78).
• Literatura
• Bafia J., Hochberg L., Siewierski M., Ustawy karne PRL – komentarz, Warszawa 1965.
• Bogunia L., Przerywanie ciąży. Problemy prawnokarne i kryminologiczne, Wrocław 1980.
• Boy-Żeleński T., Piekło kobiet, Warszawa 2013.
• Czajkowska A., O dopuszczalności przerywania ciąży. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. i towarzyszące jej dyskusje [w:] M. Kula (red.), Kłopoty z seksem w PRL. Rodzenie nie całkiem po ludzku, aborcja, choroby, odmienności, Warszawa 2012.
• Czyżewicz A., Częstość poronień, „Polski Tygodnik Lekarski” 1950, nr 12.
• David H.P., Skilogianis J., From abortion to contraception. A resource to public policies and reproductive behavior in Central and Eastern Europe from 1917 to the present, London 1999.
• Dobraczyński J., Tylko w jednym życiu. Wspomnienia, Warszawa 1970.
• Fidelis M., Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce, Warszawa 2015.
• Gabler W., Zajączkowski Z., O przerywaniu ciąży, Warszawa 1957.
• Gawin M., Planowanie rodziny – hasła i rzeczywistość [w:] A. Żarnowska, A. Szwarc (red.), Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, Warszawa 2000.
• Gawin M., Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880–1952), Warszawa 2003.
• Heinen J., Matuchniak-Krasuska A., Aborcja w Polsce. Kwadratura koła, Warszawa 1995.
• Ignaciuk A., „Ten szkodliwy zabieg”. Dyskursy na temat aborcji w publikacjach Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa/Towarzystwa Planowania Rodziny (1956–1980), „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej” 2014, nr 1(20).
• Klich-Kluczewska B., Przypadek Marii spod Bochni. Próba analizy mikrohistorycznej procesu o aborcję z 1949 roku, „Rocznik Antropologii Historii” 2012, nr 1(2).
• Klich-Kluczewska B., Rodzina, tabu i komunizm w Polsce 1956–1989, Kraków 2015.
• Konopka A., Sejm PRL I kadencji o przerywaniu ciąży. Analiza relacji „Trybuny Ludu” z dyskusji sejmowej na temat ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z 1956 roku, „Władza Sądzenia” 2016, nr 9(1).
• Kubec Z., Ustawa o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, „Ławnik Ludowy” 1956, nr 6.
• Kurkowska M., Fabrykantki aniołków. O problemie aborcji w Polsce w latach 1878–1939, „Arcana” 1998, nr 1.
• Kuźma-Markowska S., Walka z „babkami” o zdrowie kobiet: medykalizacja przerywania ciąży w Polsce... w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2017, t. XV.
• Lipczyńska M., Ochrona płodu w ustawie z 27 IV 1956 r. i projekcie kodeksu karnego, „Nowe Prawo” 1957, nr 1.
• Lityński A., Prawo Rosji i ZSRR 1917–1991, czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs, Warszawa 2012.
• Lubik-Reczek N., Reczek R., Liga Kobiet – organizacja „reprezentująca” interesy kobiet w Polsce Ludowej. Zarys działania, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2013, nr 4.
• Maneli M., Niedonoszone przepisy, „Prawo i Życie” 1959, nr 12(82).
• Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać? Pax i Znak w Polsce 1945–1976, Paris 1978.
• Miernik G., Wokół ustawy aborcyjnej z 1956 r. [w:] A. Barciak (red.), Zdrowie i choroba. Wpływ jakości życia na kulturę w Europie Środkowej, Katowice–Zabrze 2013.
• Okólski M., Reprodukcja ludności a modernizacja społeczeństwa. Polski syndrom, Warszawa 1988.
• Randall A.E., „Abortion will deprive you of happiness!” Soviet reproductive politics in the post-Stalin era, „Journal of Women’s History” 2011, nr 23(3).
• Sierakowska S.K., Macierzyństwo – wizje a rzeczywistość [w:] A. Żarnowska, A. Szwarc (red.), Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, Warszawa 2000.
• Sokół Z., Prasa kobieca w Polsce w latach 1945–1995, Rzeszów 1998.
• Szczygieł T., Problematyka przerywania ciąży jako zagadnienie kodyfikacyjne prawa karnego materialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1956-1969, „Studia Iuridica Toruniensia” 2021, t. XXVIII.
• Szwarc J., Śliwowski J., Uwagi krytyczne w związku z ustawą z dn. 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, „Palestra” 1957, nr 1.
• Wolińska H., Przerywanie ciąży w świetle prawa karnego, Warszawa 1962.
• Wolińska H., Założenia i konfrontacje z rzeczywistością (Uwagi na marginesie ustawy z 27 IV 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży), ,,Państwo i Prawo” 1960, nr 2.
• Wosiński H., Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej, Cz. 3: Udział Stronnictwa w pracach parlamentu PRL w latach 1944–1968, Warszawa 1969.
• Żmudziński K., Luka w przepisach karnych dotyczących ochrony ciąży, „Nowe Prawo” 1958, nr 3.

Identifiers

DOI

10.14746/cph.2022.1.12

Biblioteka Nauki

14969810