Deportacja we francuskich legislacjach czasów ancien régime’u świetle wielowiekowej tradycji instytucjonalnej

• Authors: Paweł Wiązek

Title variants

EN

Deportation in Deportation in French legislation of the ancien régime period in light of a centuries-old institutional tradition

Abstracts

EN

The article is devoted to the institution of deportation mainly in the French legal system and in the political reality of the absolute monarchy period. Deportation is by no means an unambiguous concept. It is also not a uniformly defined legal institution. Its presence and justification, its substantive and legal shape as well as its procedural setting were a result of numerous factors and circumstances which were determined in particular by tradition, mentality, political system as well as by geographical conditions, which were connected with the territorial structure of the state. This institution was not an original construct of French law. However, over the centuries, it took on specific features in the particular political circumstances of the turbulent history of French statehood. The comparative method of exploration and the centuries-old temporal perspective made it possible to observe the evolution of this legal institution as well as to evaluate it in the form of de lege lata and de lege ferenda conclusions.

PL

Artykuł jest poświęcony instytucji deportacji, głównie we francuskim systemie prawnym i rzeczywistości politycznej doby monarchii absolutnej. Deportacja nie jest pojęciem jednoznacznym. Nie jest też jednolicie definiowaną instytucją prawną. Zarówno jej obecność i uzasadnienie, jak i kształt materialnoprawny oraz jego proceduralna oprawa są wypadkową wielu czynników i okoliczności, które determinują zwłaszcza tradycja, mentalność, system polityczny, a także warunki geograficzne, związane z terytorialną strukturą państwa. Instytucja ta nie była oryginalną konstrukcją prawa francuskiego, choć na przestrzeni wieków, w szczególnych okolicznościach politycznych burzliwych dziejów francuskiej państwowości, nabierała specyficznych cech. Komparatystyczna metoda eksploracji i kilkusetletnia perspektywa temporalna umożliwiły obserwację ewolucji tej instytucji prawnej oraz ocenę jej w formie wniosków de lege lata i de lege ferenda.

Keywords

EN

history of law; judicial law; criminal law; criminology; human rights; civil rights; legislation

PL

historia prawa; prawo sądowe; prawo karne; kryminologia; prawa człowieka; prawa obywatelskie; legislacja

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Czasopismo Prawno-Historyczne
• Year: 2023
• Volume: 75
• Issue: 1
• Pages: 201-216

Dates

published

2023

Contributors

author

Paweł Wiązek

• University of Wrocław

• https://orcid.org/0000000291534539

References

• Acts of the Privy Council of England, Acts of the Privy Council of England, Colonial Series, Vol. I, 1613–1680, London 1908.
• Arystoteles, Athenian Constitution (Ἀθηναίων πολιτεία; Greek Papyri in the British Museum, London, 131), London 1891.
• Alhambra Decree by King Ferdinand and Queen Isabella in 1492.
• Code Pénal de 1810.
• Déclaration concernant la déportation des bannis, sans emporter mort civile ni confiscation, 12 mars 1719.
• Déclaration royale concernant la déportation des bannis, 8 janvier 1719
• Les lettres patentes de François 1er, commissions à Roberval relatives au Canada du 6 et 7 février 1540.
• Lettres patentes de François 1er, commissions à Jacques Cartier relatives au Canada, du 17 octobre 1540.
• Ordonnances révoquant les déclarations du 8 janvier et du 12 mars 1719.
• Ordonnance... concernant les jeunes gens de mauvaise conduite que S. M. permet d’envoyer à l’isle de la Désirade, 15 juillet 1763.
• Ustawa o cudzoziemcach z dnia 13 czerwca 2003 r. (Dz. U. Nr 128, poz. 1175).
• Arystoteles, Konstytucja ateńska [w:] Pisma wybrane, tłum. L. Piotrowicz, Warszawa 1956.
• Autrand F., Charles V le Sage, Paris 1994.
• Bauman R. A., Crime and Punishment in Ancient Rome, New York 1996.
• Bengston H., Zu den Proscriptionen der Triumvirn, München 1972.
• Bravo B., Węcowski M., Wipszycka E., Wolicki A., Historia starożytnych Greków, t. 2: Okres klasyczny, Warszawa 2009.
• Carr M., Blood and Faith: The Purging of Muslim Spain, 1492–1614, New York 2009.
• Ciesielski S., Hryciuk G., Srebrakowski A., Masowe deportacje ludności w Związku Radzieckim, Toruń 2003.
• Contamine P., Bompaire M., Lebecq S., Sarrazin J.-L., L’économie médiévale, Paris 2004.
• Depauw J., Pauvres, pauvres mendiants, mendiants valides ou vagabonds? Les hésitations de la législation royale, „Revue d’histoire moderne et contemporaine” 1974, t. 21, nr 3, s. 401–418,
• Dressler N. K., Fogleman A. S., Criminal Transportation in the Atlantic World, 2021, https://www.oxfordbibliographies.com/display/document/obo-9780199730414/obo-9780199730414-0205.xml [dostęp: 9.03.2023].
• Eichmann E., Acht und Bann im Reichsrechts des Mittelalters, Padeborn 1909.
• Garnsey P., Social Status and Legal Privilege in the Roman Empire, Oxford 1970.
• Gerber J. S., The Jews of Spain: A History of the Sephardic Experience, New York 1992.
• Harris C., The Queen’s land, „Canada’s History” 2017, t. 97, nr 4, s. 34–43.
• Hinard F., Les proscriptions de la Rome républicaine, Paris 1985.
• Hughes R., The Fatal Shore: The Epic of Australia’s Founding, London 1986.
• Jakubowski A., Uwarunkowania konfliktów etnopolitycznych w państwach wielonarodowościowych, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2018, nr 1, s. 5–22, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/ssp/article/view/16884 [dostęp: 24.02.2023].
• Jarosz M., Słownik wyrazów obcych, Wrocław 2001.
• Jeziorski P. A., Proskrypcja i banicja w miastach pruskich późnego średniowiecza, Warszawa 2017.
• Jońca M., Exilium jako przejaw humanitas w rzymskim prawie karnym okresu republiki [w:] R. Popowski (red.), Humanitas grecka i rzymska, Lublin 2005.
• Kamen H., The Mediterranean and the Expulsion of Spanish Jews in 1492, „Past and Present” 1988, nr 119.
• Kleinfeller G. s.v., Deportatio in insulam, RE, t. V(1), Stuttgart 1903.
• Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1994.
• Litewski W., Podstawowe zasady prawa rzymskiego, Kraków 2002.
• Łuczak Cz., Polityka ludnościowa i ekonomiczna hitlerowskich Niemiec w okupowanej Polsce, Poznań 1979.
• Modrzyński P. M., Średniowieczna proskrypcja z kręgu prawa chełmińskiego, „Meritum – Rocznik Koła Naukowego Doktorantów-Historyków Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie” 2016, nr 8, s. 71–84.
• Mommsen Th., Römisches Strafrecht, Leipzig 1889 (przedruk: Graz 1954).
• Oded B., Mass deportations and deportees in the Neo-Assyrian Empire, Wiesbaden 1979.
• Oliwa D., Żydzi, konwertyci, nowi chrześcijanie, marrani – dylematy wiary, tożsamości i egzystencji społeczności żydowskiej w Portugalii po przymusowej konwersji w 1497 r., „Studia Historyczne” 2012, r. LV, z. 3–4, s. 305–328.
• Peters E., Jewish History and Gentile Memory: The Expulsion of 1492, „Jewish History” 1995, t. 9, nr 1, s. 9–34.
• Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, część I: X–XVIII w., Kraków 1997.
• Poetsch J., Die Reichsacht im Mittelalter und besonders in der neueren Zeit, Breslau 1911.
• Radner K., Mass deportation: the Assyrian resettlement policy. Assyrian empire builders, London, 2012.
• Radner K., The 'lost tribes of Israel’ in the context of the resettlement programme of the Assyrian empire [w:] S. Hasegawa, Ch. Levin, K. Radner (red.), The last days of the kingdom of Israel, Berlin – Boston 2018.
• Rominkiewicz J., Nowele Justyniana I i Justyna II przeciw kazirodczym małżeństwom w Mezopotamii, Osroenie i Eufratezji, Wrocław 2019.
• Rossignol B. i Ph., Les „mauvais sujets” de la Désirade, „Bulletin de la Société d’Histoire de la Guadeloupe” 2009, nr 153, s. 3–50.
• Sawiński P., Nowe spojrzenie na ateński ostracyzm, „Meander” 2020, s. 207–212.
• Skowronek J., Snoch B., Szkolny słownik historii Polski. Czasy porozbiorowe 1795–1918, Warszawa 1997.
• Smith A. E., Colonists in Bondage: White Servitude and Convict Labor in America, 1607–1776, Wiliamsburg 1947.
• Soyer F., King Manuel I and the expulsion of the Castilian Conversos and Muslims from Portugal in 1497: new perspective, „Cadernos de Estudos Sefarditas” 2008, nr 8, s. 33–62.
• Starn R., Contrary commonwealth. The theme of exile in medieval and renaissance Italy, Berkeley – Los Angeles – London 1982.
• Suarez-Fernandez L. (red.), Documentos acerca de la expulsion de los Judios, Valladolid 1964.
• Szuniewicz M., Deportacja cudzoziemców w świetle zobowiązań Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego” 2014, nr 5, s. 91–115.
• Warzecha J., Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005.
• Węcowski M., Dylemat więźnia. Ostracyzm ateński i jego pierwotne cele, Toruń 2018.
• Wierzbicki J., Konstytucya Ateńska Arystotelesa, Wadowice 1894.
• Wiśniakowska L. (red.), Słownik wyrazów obcych, Warszawa 1991.
• Witkowski Cz., Słownik pojęć historycznych, Katowice 2008.
• Zabłocki J., Tarwacka A., Publiczne prawo rzymskie, Warszawa 2011.
• Zaremska H., Proskrypcja i kara wygnania w Krakowie w XIV i XV wieku [w:] A. Wyrobisz, M. Tymowski (red.), Czas – przestrzeń – praca w dawnych miastach, Warszawa 1991.

Identifiers

DOI

10.14746/cph.2023.1.8

Biblioteka Nauki

14793091