„Pojedynek amerykański” w Kodeksie karnym Makarewicza

• Authors: Jarosław Janikowski

Title variants

EN

The “American duel” in the Makarewicz Criminal Code

Abstracts

EN

The article presents the term “American duel” which involves an agreement between two people to make the suicide of either of them contingent on certain precisely stated conditions or fortuitous circumstances. Most often, it took the form of a ball draw, and the person who drew the black ball was supposed to commit suicide. Prior to the introduction of the 1932 Criminal Code, the criminalisation of the “American duel” was present in the Hungarian Criminal Code and in the Russian Criminal Code. Although many doctrinal representatives considered the “American duel” to be indirect incitement to suicide, the 1932 Criminal Code created a separate criminal act by virtue of the provision of Article 229. The essence of the “American duel”, as opposed to a duel in its classical form, was not given much attention. It is worth noting that the very term “American duel” is doubly erroneous, as it does not have the usual characteristics of a duel and it is not of American origin.

PL

W artykule przedstawiono zagadnienie „pojedynku amerykańskiego”, który polega na zawarciu porozumienia dwóch osób co do uzależnienia samobójstwa jednego z nich od ściśle określonych warunków lub okoliczności losowych. Najczęściej objawiał się w postaci losowania kul, gdzie wyciągający kule czarną miał popełnić samobójstwo. Przed wejściem w życie Kodeksu karnego z 1932 r. karalność pojedynku amerykańskiego znały kodeks karny węgierski oraz kodeks karny rosyjski. Mimo że wielu przedstawicieli doktryny uznawało „pojedynek amerykański” za pośrednie podżeganie do samobójstwa, to Kodeks karny z 1932 r. tworzył odrębny czyn zabroniony mocą przepisu art. 229. Istocie „pojedynku amerykańskiego”, w odróżnieniu od pojedynku w jego klasycznej formie, nie poświęcono zbyt wiele uwagi. Warto zaznaczyć, że określenie „pojedynek amerykański” jest podwójnie błędne, gdyż brak w nim zwykłych cech pojedynku, a jego etiologia nie wskazuje na pochodzenie amerykańskie.

Keywords

EN

duel; American duel; Makarewicz Criminal Code; honor

PL

pojedynek; amerykański pojedynek; kodeks karny Makarewicza; honor

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Czasopismo Prawno-Historyczne
• Year: 2023
• Volume: 75
• Issue: 2
• Pages: 27-35

Dates

published

2023

Contributors

author

Jarosław Janikowski

• Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz

• https://orcid.org/0000000316843304

References

• American duels cause of many suicides?, „The Morning Press” z 8.02.1914 r.
• Boziewicz W., Polski kodeks honorowy, Kraków 1919.
• Allen D.W., Reed C., The Duel of Honor: Screening For Unobservable Social Capital, „American Law and Economics Association” 2006, t. 8 (1), https://www.researchgate.net/publication/5207104_The_Duel_of_Honor_Screening_For_Unobservable_Social_Capital [dostęp: 20.11.2022].
• Golec M., Pojedynki w Polsce, Warszawa 2011.
• Kodeks karny obowiązujący tymczasowo w Rzeczypospolitej Polskiej na ziemiach b. zaboru rosyjskiego: z dodaniem przepisów przechodnich i ustaw, zmieniających i uzupełniających postanowienia karne kodeksu; odpowiednich przepisów Kodeksu Karnego Niemieckiego i Ustawy Karnej Austrjackiej, obowiązujących w pozostałych dzielnicach Rzplitej oraz Komentarza i orzeczeń Sądu Najwyższego, t. 3: Część XX–XXXVII K.K., oprac. W. Makowski, Warszawa 1922.
• Kozielewicz W., Pojedynek amerykański jako forma namowy do samobójstwa [w:] M. Mozgawa (red.), Samobójstwo, Warszawa 2017.
• Kożuchowski A. , Przed powstaniem styczniowym, „Polityka” z 27.10.2011 r., https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1520010,1,przed-powstaniem-styczniowym.read [dostęp: 20.11.2022].
• Kutrzeba S., Pojedynki w Polsce, Kraków 1909.
• Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1932.
• Makowski W., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1937.
• McAleer K., Dueling. The cult of honor in fin-de-siècle Germany, Princeton 1994.
• Milewski S., Ciemne sprawy międzywojnia, Warszawa 2002.
• Papierkowski Z., Samobójstwo i pojedynek amerykański, „Przegląd Prawa i Administracji imienia Ernesta Tilla” 1927, nr 6–7.
• Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego: prawa o wykroczeniach i przepisów wprowadzających wraz z niektóremi ustawami dodatkowemi i wzorami orzeczeń do prawa o wykroczeniach, Kraków 1933.
• Projekt Kodeksu Karnego w redakcji przyjętej w drugiem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R.P. Uzasadnienie części szczególnej [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, Sekcja Prawa Karnego, t. 5, z. 4, Warszawa 1930.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny. Dz.U. z 1932 r., nr 60, poz. 571.
• Szyndler B., Pojedynki, Warszawa 1987.
• Świda W., Pojedynek w polskim Kodeksie Karnym, „Głos Sądownictwa” 1934, r. 6, nr 7/8.
• Świda W., Pojedynek ze stanowiska polityki kryminalnej, Wilno 1927.
• Tarczyński A., Kodeks i pistolet. O niektórych przejawach honoru w międzywojennej Polsce, Bydgoszcz 1997.
• Wrzyszcz A., Suicide in the law applicable in Poland until 1970, „Visnyk of Lviv University” 2018, nr 67, http://publications.lnu.edu.ua/bulletins/index.php/law/article/view/9572 [dostęp: 20.11.2022].

Identifiers

DOI

10.14746/cph.2023.2.2

Biblioteka Nauki

31348394