Mowa przy pożegnaniu Wielebnych OO. Reformatów we Wronkach wygłoszona przez księdza Wincentego Kałkowskiego. Reprint źródła i komentarz

• Authors: Salezy Bogumił Tomczak

Title variants

EN

The Farewell Speech to the Reverend Reformed Fathers in Wronki Delivered by Priest Wincenty Kałkowski. Reprint of the Source and Comment

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Klasztor we Wronkach należy do najstarszych fundacji zakonnych na terenie archidiecezji poznańskiej. Jego długą historię można podzielić na dwa okresy: dominikański i franciszkański. Okres dominikański rozpoczął się w 1279 a zakończył w 1835 roku, kiedy władze pruskie skasowały na swoim terenie zakony. Po kasacie groziła mu zamiana na cele świeckie a nawet całkowite zniszczenie. W 1854 roku powstał Komitet obywatelski, który postanowił ten pomnik wiary i polskości uratować. Ten cel udało się osiągnąć. W 1868 roku, po wykupieniu kościoła i klasztoru z rąk prywatnych, wspomniany Komitet obywatelski przekazał kościół do dyspozycji arcybiskupa gnieźnieńskiego i poznańskiego Mieczysława Halki Ledóchowskiego, ten zaś oddał go franciszkanom/reformatom. Franciszkanie pracowali przy nim zaledwie 7 lat. W 1875 roku władze pruskie zamknęły klasztor a zakonników usunęły. Publikujemy mowę, którą na pożegnanie franciszkanów wygłosił ks. Wincenty Kałkowski, wikariusz z Ostroroga, ze względu na zawartą w niej treść i wielką rzadkość tego druku. W 1924 roku  franciszkanie wrócili do Wronek i w odzyskanym klasztorze urządzili niższe seminarium duchowne a w 1931 roku studium teologiczne. Od 1991 roku w klasztorze działa Wyższe Seminarium Duchowne Franciszkanów, które jest afiliowane do Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

EN

The monastery in Wronki belongs to the oldest religious foundations in the archdiocese of Poznań. Its long history can be divided into two periods: Dominican and Franciscan. The Dominican period began in 1279 and ended in 1835, when the Prussian authorities canceled religious orders. After the dissolution, it was to be changed into secular purposes and even destructed. In 1854, a Citizens' Committee was established, which decided to save this monument of faith and Polishness. This goal was achieved. In 1868, after purchasing the church and the monastery from private hands, the Citizens’ Committee gave the church to the disposal of Gniezno and Mieczysław Hala Ledóchowski, the Archbishop of Poznań, and he gave it to the Franciscans / reformers. The Franciscans only worked in it for 7 years.  In 1875, the Prussian authorities closed the monastery and removed the monks. We publish a speech delivered by Fr. Wincenty Kałkowski, vicar from Ostroroga, because of the content contained in it and the great rarity of this print. In 1924, the Franciscans returned to Wronki and in the recovered monastery they organized a lower seminary and in 1931 a theological study. Since 1991, the monastery has been operating the Higher Franciscan Seminary, which is affiliated to the Faculty of Theology of the University of Adam Mickiewicz in Poznan.

Keywords

PL

Wronki; klasztor; dominikanie; franciszkanie/reformaci; kasata; mowa pożegnalna; seminarium duchowne; ks. Wincenty Kałkowski; Kulturkampf

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski
• Year: 2017
• Issue: 12
• Pages: 101-131

Dates

published

2018-10-15

Contributors

author

Salezy Bogumił Tomczak

• Klasztor Franciszkanów w Poznaniu

References

• Catalogus Ordinis Fratrum Minorum Provinciae Immaculatae Conceptionis B.V.M. In Polonia Maiore, Mikołów 1930.
• Daniluk M., Klausa K., Podręczna encyklopedia instytutów życia konsekrowanego. Pojęcia, terminy, instytucje, dokumenty, czasopisma, sigla, Lublin 1994.
• Glensk I., Krótka kronika klasztoru oo. Franciszkanów we Wronkach (od najazdu na Polskę w 39 do maja 45), (maszynopis).
• Grot C., Wronki. Z dziejów miasta od czasów najdawniejszych do 1945 roku, Wronki 1987.
• Janicki S.B., Prowincjałowie Prowincji Wniebowzięcia NMP w Polsce w latach 1923-1973, w: Szkoła Seraficka, nowa seria, nr 1, Katowice-Panewniki 2008, s. 152-153.
• Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. V, z. 23, Powiat szamotulski, opr. R. i T. Juraszowie, red. T. Ruszczyńska i A. Sławska, Warszawa 1966.
• Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1, Poznań 1877.
• Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. III, Poznań 1877.
• Kozierowski S., Szematyzm historyczny kościołów parafialnych dzisiejszej archidiecezji poznańskiej, Poznań 1935.
• „Kronika orkiestry (1934-1938)” – rękopis bez sygnatury w posiadaniu Centralnej Biblioteki Prowincji św. Franciszka z Asyżu w Poznaniu – wierny odpis wykonany przez członka orkiestry, o. Tymoteusza Frankusa.
• Księża społecznicy w Wielkopolsce 1894-1919. Słownik biograficzny, t. II: I-O, Gniezno 2007.
• Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów parochialnych ... w dawnej diecezji poznańskiej, t. II, Poznań 1858.
• Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992.
• Nowak P., Dzieje parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej we Wronkach, Poznań 2011.
• Pieprzyk H., Klasztor wroniecki w czasie II wojny światowej 1939-1945, (maszynopis).
• Piechota W., Czoska F., Zarys dziejów kościoła pod wezwaniem Zwiastowania N.P. Maryi we Wronkach, Wronki 1979 (maszynopis w zbiorach Centralnej Biblioteki Prowincji św. Franciszka z Asyżu w Poznaniu).
• Schematyzm Prowincji Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Polsce, Katowice 1989.
• Schematyzm Prowincji św. Franciszka z Asyżu Zakonu Braci Mniejszych w Polsce, Poznań 1999.
• Słownik polskich pisarzy franciszkańskich, Warszawa 1981.
• Tomczak S., Dzieje kościoła i klasztoru franciszkanów we Wronkach, „Wronieckie Sprawyˮ, R. 2, nr 8 (11) listopad 1991.
• Tomczak S., Arcybiskup Leon Przyłuski i odrodzenie franciszkanów-reformatów w Wielkim Księstwie Poznańskim, „Poznańskie Studia Teologiczneˮ, t. 2 (1978), s. 305-318.
• Tomczak S., Zarys dziejów Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce (1923-1991), w: Szkoła Seraficka, nowa seria, nr 1, Katowice-Panewniki 2008, s. 78 i nn.
• „Tygodnik Katolicki” (Grodzisk), nr 36 (1868), s. 380.
• Wanarska A.M., Święty Franciszek w malarstwie Mariana Schwartza, Wronki 2009.
• Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981.
• Wiesiołowski J., Dominikanie w miastach wielkopolskich w okresie średniowiecza, [w:] Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222-1972, t. l, Warszawa 1975, s. 204.

Identifiers

DOI

10.14746/e.2017.12.3