Propozycja rozwiązania problemu trafu moralnego w kontekście zasady kontroli

• Authors: PRZEMYSŁAW STRZYŻYŃSKI

Title variants

EN

A proposal to solve the problem of moral luck in the context of the principle of control

Abstracts

EN

The article presents a proposal of solution of the problem of moral luck in the context of the principle of control. This principle states that the condition for assigning responsibility, moral guilt / merit is to have control over the action by the perpetrator. According to his supporters, a moral hit causes the moral evaluation of a subject's action that was disturbed by chance or a factor beyond the subject's control. The article tries to show that there is no complete lack of control in the actions that are affected by chance. Hence, one cannot put forward such distant consequences of the impact of luck on morality as the negation of the rationality of assigning moral responsibility and blame / merit in general. Instead, the article proposes to assign moral responsibility separately from guilt / merit, depending on the intention of the acting subject.

PL

Artykuł prezentuje propozycję rozwiązania problemu trafu moralnego, w kontekście zasady kontroli. Zasada ta mówi, że warunkiem przypisania odpowiedzialności, winy/zasługi moralnej jest posiadanie kontroli nad działaniem przez sprawcę. Traf moralny powoduje zdaniem jego zwolenników, że ocenie moralnej podlega działanie podmiotu, które było zakłócone przez przypadek, czy czynnik będący poza kontrolą podmiotu. W artykule próbuje się wykazać, że nie można mówić o całkowitym braku kontroli w działaniach,  na które wpływa przypadek. Stąd nie można wysuwać tak dalekich konsekwencji oddziaływania trafu na moralność jak negacja sensowności przypisywania odpowiedzialności moralnej i winy/zasługi w ogóle.  W to miejsce proponuje się w artykule oddzielnie przypisywania odpowiedzialności moralnej od winy/zasługi, w zależności od intencji podmiotu działającego.

Keywords

EN

moral luck; the principle of control; the paradox of moral luck; moral responsibility; intention; guilt

PL

traf moralny; zasada kontroli; paradoks trafu moralnego; odpowiedzialność moralna; intencja; wina

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Filozofia Chrześcijańska
• Year: 2021
• Volume: 18
• Pages: 129-149

Dates

published

2021

Contributors

author

PRZEMYSŁAW STRZYŻYŃSKI

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Teologiczny

References

• Adams R.M., Involuntary Sins, „The Philosophical Review” 94 (1985), s. 3 -31.
• Andre J., Nagel, Williams, and Moral Luck, w: Moral Luck, red. D. Statman, New York 1993, s. 123 -129.
• Filek J., Filozofi a odpowiedzialności XX wieku, Kraków 2003.
• Foley R., Epistemic Luck and the Purely Epistemic, „American Philosophical Quarterly” 21 (1988), s. 87 -97.
• Handbook of implicit social cognition: Measurement, theory, and applications, red. B. Payne, B. Gawronski, New York 2010.
• Jensen H., Morality and Luck, w: D. Statman, Moral Luck, New York 1993, s. 131 -140.
• Kirkwood K.W., Of Luck Both Epistemic and Moral in Questions of Doping and Non-Doping, „Ethic in Progress” 11 (2020), nr 1, s. 77 -84.
• Krajewska A., Problem odpowiedzialności za przypadkowe skutki działań, „Roczniki Filozoficzne” LXVII (2019), nr 2, s. 119 -140.
• Moral Luck, red. D. Statman, New York 1993.
• Nagel T., Traf w życiu moralnym, w: T. Nagel, Pytania ostateczne, tłum. A. Romaniuk, Warszawa 1997, s. 37 -53.
• Nelkin D.K., Moral Luck, http://plato.stanford.edu/archives/win2013/entries/moral-luck/ [dostęp: 23.02.2016].
• Ossowska M., Podstawy nauki o moralności, Wrocław–Warszawa–Kraków 1994.
• Otsuka M., Moral Luck: Optional, Not Brute, „Philosophical Perspectives” 23 (2009), s. 373 -388.
• Payne B., Gawronski B., A history of implicit social cognition: Where is it coming from? Where is it now? Where is it going?, w: Handbook of implicit social cognition: Measurement, theory, and applications, red. B. Gawronski, B. Payne, New York 2010, s. 1 -18.
• Ravitch H., Knowledge and the Principle of Luck, „Philosophical Studies” 30 (1976), s. 347 -349.
• Rescher N., Moral Luck, w: Moral Luck, red. D. Statman, New York 1993, s. 141 -166.
• Richards N., Luck and Desert, w: Moral Luck, red. D. Statman, New York 1993, s. 167 -180.
• Schinkel A., The Problem of Moral Luck: An Argument Against its Epistemic Reduction, „Ethic Theory and moral Practice” 2009, nr 12, s. 267 -277.
• Statman D., Introduction…, w: Moral Luck, red. D. Statman, New York 1993, s. 1 -34.
• Strzyżyński P., Kilka uwag na marginesie sporu między Gregorym S. Kavką a Williamem Neblettem o poczucie winy, „Ruch Filozoficzny” 72 (2016), nr 2, s. 63 -76.
• Strzyżyński P., Wybrane konsekwencje trafu moralnego dla etyki, koncepcji społecznych i religijnych, „Teologia i Moralność” 26 (2019), s. 211 -233.
• Sverdlik S., Crime and Moral Luck, w: Moral Luck, red. D. Statman, New York 1993, s. 181 -194.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, tłum. F.W. Bednarski, t. 18, Londyn 1970.
• Weischedel W., Das Wesen der Verantwortung, Frankfurt am Main 19723.
• Williams B., Traf moralny, w: B. Williams, Ile wolności powinna mieć wola?, tłum. T. Baszniak, T. Duliński, M. Szczubiałka, Warszawa 1999, s. 215 -238.
• Wolf S., The Moral of Moral Luck, „Philosophic Exchange” 31 (2001), s. 4 -19.
• Zimmerman M.J., Luck and Moral Responsibility, w: Moral Luck, red. D. Statman, New York 1993, s. 217 -233.
• Zipursky B.C., Two dimensions of responsibility in crime, tort, and moral luck. „Theoretical Inquiries in Law” 9 (1), 2008, s. 97 -137.

Identifiers

DOI

10.14746/fc.2021.18.7

Biblioteka Nauki

2143186