Fenomen sapiencjalnego wymiaru mistyki chrześcijańskiej w myśli Brunona Barnharta. Sapiencjalne rozumienie rzeczywistości. Usprawiedliwienie filozoficznego namysłu nad mistyką w ogóle

• Authors: Zbigniew Januszewski

Title variants

EN

The phenomenon of the sapiential dimension of Christian mysticism in the thought of Bruno Barnhart. Sapiential understanding of reality. Justification of philosophical reflection on mysticism in general

Abstracts

EN

The primary objective of this article is to give an overview and to philosophically explore the main ideas of an emerging, relatively new mystical dimension within Christianity which is called the sapiential Christianity. This paper is based mainly on the work of Bruno Barnhart (1931-2015), Camaldoli monk, mystic and theologian who spent most of his monastic life developing and systematising ideas of sapiential Christianity. This specific approach to the whole Christian tradition focuses on the Unitive Reality and its expression in the world, especially in the incarnational Christ-event, aiming towards divinisation of the whole reality. It also places a great emphasis on the position and role of human being in this process of divinisation. In the article, the philosophical analysis concentrates on the three aspects of this mystical movement: (1) epistemology, where wisdom as the way of knowing has its unique place in the whole process of gaining knowledge about Unitive Reality; (2) anthropology, where we look at the source of dignity of human person in the sapiential perspective: (3) metaphysics, where we explore the notion of the Unitive Reality and its characteristics. Overall, the purpose of this article is to show the significance and relevance of sapiential Christianity in our modern world; to encourage philosophers that are interested in religion and mysticism to explore and enter into a dialogue with this unique way of seeing the Christian tradition.

PL

Głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie i filozoficzne zbadanie głównych idei wyłaniającego się, stosunkowo nowego mistycznego wymiaru chrześcijaństwa, który nazywany jest chrześcijaństwem sapiencjalnym. Artykuł ten opiera się głównie na pracy Bruno Barnharta (1931-2015), kamedulskiego mnicha, mistyka i teologa, który spędził większość swojego życia monastycznego na rozwijaniu i systematyzowaniu idei chrześcijaństwa sapiencjalnego. To specyficzne podejście do całej tradycji chrześcijańskiej koncentruje się na Rzeczywistości Jednoczącej i jej ekspresji w świecie, zwłaszcza w inkarnacyjnym wydarzeniu Chrystusa, dążąc do przebóstwienia całej rzeczywistości. Kładzie również duży nacisk na pozycję i rolę człowieka w tym procesie przebóstwienia. W artykule analiza filozoficzna koncentruje się na trzech aspektach tego mistycznego ruchu: (1) epistemologii, w której mądrość jako sposób poznania ma swoje wyjątkowe miejsce w całym procesie zdobywania wiedzy o Rzeczywistości Jednoczącej; (2) antropologii, w której przyglądamy się źródłu godności osoby ludzkiej w perspektywie sapiencjalnej: (3) metafizyce, w której badamy pojęcie Rzeczywistości Jednoczącej i jej cechy. Ogólnie rzecz biorąc, celem tego artykułu jest pokazanie wagi i znaczenia chrześcijaństwa sapiencjalnego w naszym współczesnym świecie; zachęcenie filozofów zainteresowanych religią i mistycyzmem do zbadania i nawiązania dialogu z tym wyjątkowym sposobem postrzegania tradycji chrześcijańskiej.

Keywords

EN

Sapiential Christianity; Unitive Reality; Wisdom; mysticism; Barnhart; Wisdom traditions; anthropology; metaphysics; epistemology

PL

sapiencjalne chrześcijaństwo; jednocząca Rzeczywistość; Mądrość; mistyka; mistycyzm; tradycje mądrościowe; antropologia; metafizyka; epistemologia

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Filozofia Chrześcijańska
• Year: 2023
• Volume: 20
• Pages: 29-66

Dates

published

2023

Contributors

author

Zbigniew Januszewski

• Horndean Technology College

References

• Antier J.J., Guitton J., Tajemne moce wiary. Znaki i cuda, tłum. I. Burchacka, Warszawa 1997.
• Anzenbacher A., Wprowadzenie do filozofii, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2010.
• Armstrong K., Historia Boga. 4000 lat dziejów Boga w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie, tłum. B. Cendrowska, Warszawa 1996.
• Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, Warszawa 1982.
• Barnhart B., Christian Self-Understanding in the Light of East, w: Purity of Heart and Contemplation, red. B. Barnhart, J. Wong, New York 2001, s. 293.
• Barnhart B., Second Simplicity, New York 1999.
• Barnhart B., The Future of Wisdom, Toward a Rebirth of Sapiential Christianity, New York 2018.
• Barnhart B., The Good Wine. Reading John from the Center, Eugene 2008.
• Biblia Tysiąclecia, Poznań – Warszawa 1991.
• Bishop, John and Daniel J. McKaughan, Faith, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2022 Edition), red. E.N. Zalta, U. Nodelman, URL = https://plato.stanford.edu/archives/fall2022/entries/faith/ [dostęp: 01.11.2022].
• Bourgeault C., Forward, w: B. Barnhart, The Future of Wisdom, New York 2018, s. XII.
• Buczyńska-Garewicz H., Prawda i złudzenie, Kraków 2008.
• Chardin T. de, Science and Christ, tłum. R. Hague, London 1968.
• Collver A., Who Is Man? Image and Likeness in Irenaeus. “Concordia Student Journal” 22, no. 1 (1999), s. 28-33.
• Elzenberg H., O poznaniu mistycznym, w: Elzenberg I mistyka, „Znak-Idee” 3 (1990).
• Franciszek, Encyklika Laudato Si’, Ojca Świętego Franciszka, nr 68, https://www.vatican.va/content/francesco/pl/encyclicals/documents/papa-francesco_20150524_enciclica-laudato-si.html [dostęp: 27.12.2022].
• Gajda-Krynicka J., Filozofia przedplatońska, Warszawa 2015.
• Gogacz M., Filozoficzne aspekty mistyki. Materiały do filozofii mistyki, Warszawa 1985.
• Granat W., Teodycea. Istnienie Boga i Jego natura, Lublin 1968.
• Griffiths B., A New Vision of Reality, Springfield 1989.
• Griffiths B., Return to the Center, Londyn 1976.
• Griffiths B., The One Light. Bede Griffiths principal Writings, red. B. Barnhart, Illinois 2001.
• Griffiths B., Universal Wisdom: A Journey through the Sacred Wisdom of the World, London 1994.
• Grondin J., Piękno metafizyki, tłum. M. Marczak, Warszawa 2021.
• Hadot P., What is ancient philosophy?, tłum. M. Chase, London 2002.
• Hick J., Faith and knowledge, New York 1966.
• Hostyński L., Układacz tablic wartości, Lublin 1999.
• Huxley A., Filozofia wieczysta, tłum. J. Prokopiuk, K. Środa, Warszawa 1989.
• Jäger W., Quarch C., Fitness, wellness a duchowość, tłum. Z. Mazurczak, Warszawa 2007.
• Jagłowski M., Zarys historii filozofii hiszpańskiej. Nurty i szkoły, Olsztyn 2013.
• Januszewski Z., Mistyka Henryka Elzenberga, Chojnice 2016.
• Keating T., Invitation to Love, London 2012.
• Kijewska A., Eriugeny koncepcja powrotu. Dzieło natury czy łaski, „Filozofia Chrześcijańska” 15 (2018).
• Krokiewicz A., Arystoteles, Pirron i Plotyn, w: A. Krokiewicz, Zarys filozofii greckiej, Warszawa 1995.
• Leszczyński R.M., Neoplatoński Bóg Orygenesa, „Przegląd filozoficzny – Nowa Seria” 98 (2016) 2.
• Lurker M., Przesłanie symboli, tłum. R. Wojnakowski, Warszawa 2011.
• Mandala [hasło], w: Chambers Dictionary of Beliefs and Religions, red. M. Vernon, Edynburg 2009.
• Marcel G., Homo viator, tłum. P. Lubicz, Warszawa 1959.
• Marcel G., Tajemnica bytu, tłum. M. Frankiewicz, Kraków 1995.
• Merton T., Love and living, New York 1979.
• Neoplatonism [hasło], w: Stanford Encyclopedia of Philosophy, https://plato.stanford.edu/entries/neoplatonism/#:~:text=Neoplatonic%20philosophy%20is%20a%20strict,%2C%20or%20%E2%80%9Cthe%20Good%E2%80%9D [dostęp: 03.01.2023].
• Plantinga A., Knowledge and Christian belief, Michigan 2015.
• Platon, Państwo, tłum. W. Witwicki, Kęty 2003.
• Powszechna Encyklopedia Filozofii, http://www.ptta.pl/pef/pdf/a/absolut.pdf [dostęp: 28.08.2022].
• Rohr R., The Divine Dance, London 2016.
• Rohr R., The Universal Christ, London 2019.
• Skarga B., Kwintet metafizyczny, Kraków 2005.
• Słownik filozofii, red. J. Hartman, Kraków 2004.
• Stachewicz K., Doświadczyć prawdziwej rzeczywistości. Prolegomena do filozofii mistyki, t. 1, Poznań 2020.
• Stachewicz K., Doświadczyć prawdziwej rzeczywistości. Prolegomena do filozofii mistyki, t. 2, Poznań 2020.
• Stachewicz K., Kilka uwag o racjonalności. Wprowadzenie, „Filozofia Chrześcijańska” 6 (2009).
• Stępień T., Wiara szukająca zrozumienia w aspekcie praktyki dążenia ku szczęściu u Platona, Plotyna i świętego Augustyna, „Vox Patrum” 34 (2014), 61.
• Stinissen W., Noc jest mi światłem, tłum. J. Iwaszkiewicz, Kraków 2010.
• Stróżewski W., Racjonalizm i metaracjonalizm, w: Stróżewski W., Istnienie i sens, Kraków 1994.
• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1968.
• Ulanov A., The Unshattered Heart. Opening Aliveness/Deadness in the Self, Nashville 2007.
• Whitehead A.N., Modes of Thought, New York 1968.
• Whitehead A.N., Process and Reality, New York 1985.
• Whitehead A.N., Przygody idei, tłum. M. Piwowarczyk, Warszawa 2020.
• Whitehead A.N., Science and the Modern World, Toronto 1969.
• Wieczorek B., Mistyka i dialog międzyreligijny w filozofii Mikołaja z Kuzy, „Studia Warmińskie” 41-42 (2004-2005).
• Wittgenstein L., Tractatus Logico-Philosophicus, tłum. C.K. Ogden, New York 1933.
• https://ggsc.berkeley.edu/who_we_are/about [dostęp: 28.12.2022].
• Zdybicka Z., O intuicji w filozofii, „Roczniki Filozoficzne” 12 (1964).

Identifiers

DOI

10.14746/fc.2023.20.2

Biblioteka Nauki

27835942