Droga do Transcendencji w filozofii starożytnej. Doświadczenie mistyczne czy dialektyka?

• Authors: Janina Gajda-Krynicka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zadaniem tego artykułu jest określenie, czy jest możliwe odnalezienie w starożytnej filozofii takich form mistycznego doświadczenia, w których człowiek, prowadzony przez Boga, jest w stanie dostąpić wglądu w Jego istotę i kontemplować najwyższego Boga. Punktem wyjścia analiz jest definicja doświadczenia mistycznego sformułowana przez M. Gogacza, a następnie uzupełniana przez prace I. Andrzejuka. Definicja ta mówi o wiedzy zdobytej per raptum, jak to wyraża Tomasz z Akwinu. To z tej perspektywy są badane fenomeny, takie jak grecka religia, ryty misteryjne oraz pogańskie rozumienie boga/boskości/transcendencji. Analiza prowadzi do wniosku, że grecka filozoficzna wizja transcendencji nie stwarza miejsca na zaistnienie możliwości otrzymania wiedzy na temat Pierwszego Bytu w ramach mistycznego doświadczenia. Staje się to możliwe jedynie w filozofii chrześcijańskiej.

Keywords

PL

filozofia starożytna; doświadczenie mistyczne; transcendencja; dialektyka; religia; kulty misteryjne; poznanie; Platon; Arystoteles

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Filozofia Chrześcijańska
• Year: 2016
• Volume: 13
• Pages: 7-36

Dates

published

2016-07-04

Contributors

author

Janina Gajda-Krynicka

• prof. emeritus Instytut Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego

References

• Albert K., Mystik und Philosophie, ST. Augustin 1986.
• Andrzejuk I., Kontemplacja i poznanie per raptum. Tomaszowe źródła rozumienia istoty doświadczenia mistycznego [praca niepublikowana].
• Aristotelis qui ferebantur librorum fragmenta, red. V. Rose, Leipzig 1886 (repr. Stuttgart 1967).
• Aristotle’s Metaphysics, ed. W.D. Ross, t. 1, 2, Oxford 1924 (repr. 1970).
• Burkert W., Griechische Religion der archaischen und classischen Epoche, Stuttgart 1977.
• Burkert W., Herodot als Historiker der fremden Religionen, w: Kleine Schriften VII, Tragica et Historia, Suppl. Reihe 2, 7, Goettingen, s. 140-160 (wyd. 1. w: Hérodote et les peuples non grecs. Neuf exposés suivis de discussions, red. G. Nenci, O. Reverdin, Vandoeuvres–Genève 1988).
• ---
• Burkert W., Herodote et les peuples non Grecs, Vadoeuvres–Geneve 1988.
• Burkert W., Starożytne kulty misteryjne, tłum. K. Bielawski, Kraków 2007.
• Burkert W., Weissheit und Wissenschaft. Studien zu Pythagoras, Philolaos und Platon, Nuernberg 1962.
• Cicero, De legibus Oxford 2008.
• Cicero M.T., De natura deorum, Cambridge 1880-1885.
• Colli G., Narodziny filozofii, tłum. S. Kasprzysiak, Warszawa–Kraków 1991.
• Cumont F., Les religions orientales dans la paganisme romain, Paris 1929.
• Die Fragmente der Vorsokratiker, red. H. Diels and W. Kranz, vol. 1, Berlin19516 (repr. Dublin/Zurich: 1966).
• Diels H., Doxographi Graeci, Berolini 1879.
• ---
• Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, tłum. K. Leśniak, I. Krońska, B. Kupis, Warszawa 2008.
• Diogenis Laeritii, Vitae philosophorum, red. H.S. Long, t. 1-2, Oxford 1964 (repr. 1966).
• Dodds E., Pogaństwo i chrześcijaństwo w epoce niepokoju. Niektóre aspekty doświadczenia religijnego od Marka Aureliusza do Konstantyna Wielkiego, tłum. J. Partyka, Kraków 2004.
• Farnel R., The Cults of the Greek States, Oxford 1909.
• Gaiser K., Plato‘s ungeschriebene Lehre, Stuttgart 1963.
• Gajda J., Dziubiński J., Orzechowski A., Hymny orfickie. Prawda, prehistoria pojęcia, Wrocław 1993.
• Gajda J., Pitagorejczycy, Warszawa 1996.
• Gajda J., Platońska droga do idei, Wrocław 1993.
• Gajda-Krynicka J., Antropologiczny aspekt pitagorejskiej koncepcji symetrii – harmonii, „Przegląd Filozoficzny” 6, 1997, s. 41-67
• Gajda-Krynicka J., Teologie starożytne. Teologia filozoficzna jako filozofia pierwsza, w: Fides et ratio, red. I. Dec, Wrocław 1999, s. 105-129.
• Gigon O., Der Ursprung der griechischen Philosophie, Basel 1968.
• ---
• Gogacz M., Filozoficzne aspekty mistyki. Materiały do filozofii mistyki, Warszawa 1985.
• Guthrie W.K., The Greeks and Their Gods, London 1950.
• Hadot P., La philosophie comme manière de vivre, Paris 2002.
• Hadot P., Qu’est-ce que la philosophie antique?, Paris 1995.
• Hymny orfickie, tłum. E. Żybert, Wrocław 2012.
• Jaeger W., Die Theologie der frueen griechischen Denker, Stuttgart 1935.
• Jaeger W., Paideia, t. 1, tłum. M. Plezia, Warszawa 1962.
• Kerenyi K., La religion antique: ses lignes fondamentales, Geneve 1957.
• Kern O., Orphicorum fragmenta, Berlin 1922.
• Kern O., Religion der Griechen, Berlin 1926-1938.
• Kraemer H., Arete bei Platon und Aristoteles. Zum Wesen und zur Geschichte der platonischen Ontologie, Heidelberg 1959.
• Kraemer H., Platone e i fondamenti della metafisica, Milano 1982.
• Mrówka K., Jedna jest tylko droga. Parmenides, Warszawa 2012.
• Nilsson M.P., Geschichte der griechischen Religion, Muenchen 1961.
• Orphei hymni, red. W. Quandt, Berlin 19623 (repr. 1973).
• Pawłowski K., Misteria i filozofia. Inspiracje misteryjne w filozofii greckiej, Lublin 2007.
• Plato Epistulae [Dub.], w: Platonis opera, ed. J. Burnet, vol. 5, Oxford 1907 (repr. 1967).
• Plato, Fileb, w: Platonis opera, ed. J. Burnet, vol. 2, Oxford 1901 (repr. 1967).
• ---
• Plato, Phaedo, w: Platonis opera, ed. J. Burnet, vol. 1, Oxford 1900 (repr. 1967).
• Plato, Timaeus, w: Platonis opera, ed. J. Burnet, vol. 4, Oxford 1902 (repr. 1968).
• Platon, Listy, oprac. i tłum. M. Maykowska, Warszawa 1987.
• Platon. Nowa interpretacja. Materiały z Sympozjum KUL, 30 września-2 grudnia 1992.
• Platon, Timajos, tłum. W. Witwicki, w: Platon, Dialogi, t. 2, Kęty 1999.
• Plutarch, De Iside et Osiride, w: Plutarchi moralia, t. 2, 3, Leipzig 1935.
• Plutarch, O Izydzie i Ozyrysie, tłum. A. Pawlaczyk, Poznań 2003.
• Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 2, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 1996.
• Reale G., Per nuova interpretazione di Platone, Milano 1991.
• Reitzenstein R., Die hellenistischen Mysterienreligionen nach ihren Grundgedanken und Wirkungen, Leipzig 1927.
• ---
• Szlezak Th., Platon lesen, Stuttgart–Bad Cannstadt 1993.
• Van der Leeuw G., Fenomenologia religii, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1997.
• Zeller E., Philosophie der Griechen in ihrer geschichtlichen Entwicklung, Leipzig 1880.

Identifiers

DOI

10.14746/fc./2016.13.07