List

• Authors: Lucyna Marzec

Title variants

EN

Letter

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ma na celu omówienie zagadnienia listu z perspektywy kulturowego zwrotu w teorii i składa się z dwóch części. Pierwsza jest próbą wskazania najważniejszych teoretycznych problemów, które list jako gatunek sprawiał teoretykom literatury kolejnych szkół metodologicznych (formalizm, strukturalizm, semiotyka) XX wieku oraz węzłowych zagadnień, które w związku ze skomplikowaną ontologią listu omawiano według najnowszych ujęć teoretycznych i w praktykach interpretacyjnych zbiorów korespondencji. Autorka dowodzi, że list ma charakter proteuszowy, a paradoksalność listu jako gatunku piśmiennictwa to jego ontologiczny status. Druga część pracy wymienia istniejące oraz wyznacza potencjalne pola interpretacji korespondencji czy pojedynczych listów z perspektywy „zmąconej”, kulturowej teorii, zainteresowanej nie tyle ontologią listu, co jego społecznymi, kulturowymi znaczeniami. Artykuł przygląda się szczególnie literaturotwórczej mocy listu oraz zwraca uwagę na potencjał medioznawczego ujęcia listu, w którym jest on traktowany jako medium, można by zapytać, biorąc za wzór W.J.T Mitchella, o pragnienie i sprawczość listu, zmieniając znacząco sposób myślenia o nim w obszarze teorii literatury.

EN

The article discusses the issue of the letter from the perspective of the cultural shift in theory and consists of two parts. The first is an attempt to identify the most important theoretical problems that the letter, as a genre, posed to literary theorists of subsequent methodological schools (formalism, structuralism, semiotics) of the 20th century, as well as key issues that, due to the complex ontology of the letter, were discussed in accordance with the latest theoretical approaches and interpretative practices of correspondence collections. The author proves that the letter is of a protean character, and the paradoxicality of the letter as a genre of literature is its ontological status. The second part of the work lists the existing and delineates the potential fields of interpretation of correspondence or individual letters from the perspective of a "disturbed" cultural theory, interested not so much in the ontology of the letter, but in its social and cultural meanings. The article looks in particular at the literary power of the letter and draws attention to the potential of the media-related approach to the letter, in which it is treated as a medium, one could ask, following the example of W.J.T. Mitchell, about the desire and agency of the letter, significantly changing the way of thinking about it in the area of ​​literary theory.

Keywords

PL

medium; teoria listu; korespondencja; mediumlist

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2015
• Issue: 1
• Pages: 86-97

Dates

published

2015-07-06

Contributors

author

Lucyna Marzec

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000-0001-6478-3997

References

• Alina Aleksandrowicz. „Preromantyczne listowanie jako forma ekspresji uczuć”. Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 84, nr 2 (b.d.): 66–83.
• Barthes, Roland, i Marek Bieńczyk. Fragmenty dyskursu miłosnego. Warszawa: Wydawnictwo „Aletheia”, 2011.
• Borowczyk, Jerzy. Zesłane pokolenie: Filomaci w Rosji (1824-1870) = A generation in exile : the Philomaths in Russia (1824-1870), 2014.
• Czermińska, Małgorzata, i Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Autobiograficzny trójkąt: świadectwo, wyznanie i wyzwanie. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2020.
• Degler, Janusz, i Państwowy Instytut Wydawniczy. Witkacego portret wielokrotny: szkice i materiały do biografii (1918-1939). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2016.
• Derrida, Jacques, La carte postale: de Socrate à Freud et au-delà. Paris: Flammarion, 2014.
• Derrida, Jacques, The Post Card: From Socrates to Freud and Beyond. Chicago: University of Chicago Press, 2012.
• Garfield, Simon. To the Letter: A Curious History of Correspondence, 2014. https://archive.org/details/tolettercurioush0000garf.
• Głąb, Anna. Ostryga i łaska: rzecz o Hannie Malewskiej. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2009.
• Irzykowski, Karol. Pisma rozproszone.: Ze spuścizny rękopiśmiennej. Zredagowane przez Andrzej Lam i Janina Bahr. T. IV: 1936–1939. Kraków: Wydawn. Literackie, 2000.
• Kazimierz Cysewski. „Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad epistolografią”. Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 88, nr 1 (b.d.): 95–110.
• Konopnicka, Maria, i Lena Magnone. Listy do synów i córek. Warszawa; Żarnowiec: Wydawnictwo Instytut Badań Literackich PAN ; Muzeum Marii Konopnickiej, 2010.
• „Korespondencja filomatów wybór (Book, 1999) [WorldCat.org]”. Udostępniono 2 grudzień 2020. https://www.worldcat.org/title/korespondencja-filomatow-wybor/oclc/247475277&referer=brief_results.
• Krasiński, Zygmunt, i Jan Kott. Sto listów do Delfiny: Zygmunt Krasiński ; wyboru dok. i wstę. opratr. Jan Kott. Warszawa: Czytelnik, 1966.
• Magnone, Lena. Maria Konopnicka: Lustra i symptomy, 2011.
• Małgorzata Czermińska. „Pomiędzy listem a powieścią”. Teksty : teoria literatury, krytyka, interpretacja 4, nr 22 (b.d.): 28–49.
• Mielcarek, Andrzej. Historia łączności w zarysie. Szczecin: Wydawn. Nauk. Uniwersytetu Szczecińskiego, 1999.
• Milne, Esther, i Routledge. Letters, Postcards, Email: Technologies of Presence. New York; London: Routledge Taylor & Francis Group, 2013.
• Mitchell, W. J. T. Czego chcą obrazy?: pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów. Przetłumaczone przez Łukasz Zaremba, 2013.
• Nycz, Ryszard. Poetyka doświadczenia: teoria-nowoczesność-literatura = The poetics of experience : theory, modernity, literature, 2012.
• Panek, Sylwia. „Gesty nie tylko niepozorne: Irzykowski - Nałkowska.” Twórczość niepozorna : szkice o literaturze., 2015, 102–24.
• Pekaniec, Anna, i Księgarnia Akademicka (Kraków). Pekaniec, Anna, i Księgarnia Akademicka (Kraków). Czy w tej autobiografii jest kobieta?: kobieca literatura dokumentu osobistego od początku XIX wieku do wybuchu II wojny światowej. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2013.
• Popiel, Magdalena. „List artysty jako gatunek narracji epistolograficznej: o listach Stanisława Wyspiańskiego”. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja. 2004 (2004): 115–24.
• Popiel, Magdalena. Wyspiański: mitologia nowoczesnego artysty. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2008.
• Przybyła, Zbigniew. „List w metodologii pozytywistycznego literaturoznawstwa”. W Sztuka pisania: o liście polskim w wieku XIX, zredagowane przez Jolanta Sztachelska i Elżbieta Dąbrowicz. Białystok: Wydawn. Uniwersytetu w Białymstoku, 2000.
• Rodak, Paweł. Między zapisem a literaturą: dziennik polskiego pisarza w XX wieku : Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
• Rybicka, Elżbieta. „Antropologiczne i komunikacyjne aspekty dyskursu epistolograficznego”. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja. 2004 (2004): 40–55.
• Schnayder, Jerzy. List antyczny: antologia. Wrocław; Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo ; De Agostini Polska, 2006.
• Sendyka, Roma. „W stronę kulturowej teorii gatunku”. W Kulturowa teoria literatury: główne pojęcia i problemy, zredagowane przez Michał Paweł Markowski i Ryszard Nycz. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2006.
• Skwarczyńska, Stefania. Pomiędzy historią a teorią literatury. Warszawa: Pax, 1975.
• Szmidt, Olga, i Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”. Korespondent Witkacy. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2014.
• Sztachelska, Jolanta, i Elżbieta Dąbrowicz. Sztuka pisania: o liście polskim w wieku XIX. Białystok: Wydawn. Uniwersytetu w Białymstoku, 2000.
• Trzynadlowski, Jan. Male formy literackie. Wroclaw: Ossolineum, 1977.
• Usher, Shaun. Letters of Note: Correspondence Deserving of a Wider Circulation, 2016.
• Wyka, Marta, i Universitas (Firm). Wyka, Marta, i Universitas (Firm). Miłosz i rówieśnicy: domknięcie formacji, 2013.
• Zaworska, Helena. Szczerość aż do bólu: o dziennikach i listach. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1998. http://books.google.com/books?id=TYNhAAAAMAAJ.
• Zia̜tek, Zygmunt. Wiek dokumentu: inspiracje dokumentarne w polskiej prozie współczesnej. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 1999.
• Zimand, Roman. Diarysta Stefan Z. Wroclaw: Zaklad narodowy im. Ossolinskich, 1990

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2015.1.26681