„Przestrzeń się na czas obraca…”* – nowe środki komunikacji a obecność kategorii nie-miejsca

• Authors: Anna Marta Dworak

Title variants

EN

“Space Hinges on Time…”: New Modes of Transportation and Non-Places in Travel Writing

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest próba opisania, w jaki sposób w dziewiętnastowiecznych relacjach podróżopisarskich został odzwierciedlony problem szybkiego rozwoju środków transportu i nowych możliwości, które zrodziły się przed podróżopisarzami. Wyróżnione zostały trzy charakterystyczne sposoby opisu: dostrzeganie zaniku przestrzeni, zastępowanie przestrzeni czasem bądź kalejdoskopowe opisywanie wrażeń z podróży. W pracy dostrzeżone zostało również to, że mówiąc o doświadczeniach romantycznych podróżopisarzy, można posługiwać się stworzoną przez Marca Augégo kategorią „nie-miejsca”.

EN

This article attempts to describe how nineteenth-century travel texts reflected the rapid expansion of transportation modes and new travel resources suddenly available to travel writers. Three characteristic descriptive modes are outlined: the disappearance of space, time’s tendency to supersede space, and kaleidoscopic descriptions of travel impressions. The article also discusses how we might apply Marc Augé’s category of the “non-place” to the experiences of romantic travel writers.

Keywords

PL

podróżopisarstwo; nie-miejsce; przestrzeń; kolej żelazna; czas; miejsce; romantyzm

EN

travel writing; non-place; space; train travel; time; place; spaceromanticism; travel writing; non-place; space; train travel; time; place; spaceromanticism

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2018
• Issue: 11-12
• Pages: 114-127

Dates

published

2018-06-11

Contributors

author

Anna Marta Dworak

• https://orcid.org/0000-0001-8175-6472

References

• Augé, Marc. Nie-miejsca: wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Zredagowane przez Wojciech J Burszta. Przetłumaczone przez Roman Chymkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
• Budzyński, Włodzimierz. Niemcy. Poznań: nakładem autora, 1850.
• Drabik, Lidia, i Aleksandra Kubiak-Sokół. Słownik języka polskiego PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Fisz, Z. L. Listy z podróży. T. 3. Wilno: Józef Zawadzki, 1859.
• Gieba, Kamila. „Gieba, Kilka słów wstępu o torowisku humanistyki”. W Kolej na kolej: pociąg, dworzec, poczekalnia w literaturze i refleksji humanistycznej, zredagowane przez Kamila Gieba, Janusz Łastowiecki, i Mirosława Szott. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2015.
• Groza, Aleksander Karol. Mozaika kontraktowa: pamiętnik z roku 1851. Wilno: nakł. i druk. Józef Zawadzki, 1857.
• Kraszewski, Józef Ignacy. Kartki z podróży, 1858-1864. Zredagowane przez Paweł Hertz. T. 1. Warszawa: PIW, 1977.
• Kraszewski, Józef Ignacy. Kartki z podróży, 1858-1864. Zredagowane przez Paweł Hertz. T. 2. Warszawa: PIW, 1977.
• Kremer, Józef. Podróż do Włoch, t. 1: Droga z Krakowa do Triestu; Opisanie Wenecji. Wilno: Józef Zawadzki, 1859.
• „Kronika literacka”. Biblioteka Warszawska 1 (1846).
• Morawski, F. „Droga żelazna”. W Pisma, T. 1. Wrocław: nakładem autora, 1841.
• Nowosielski, T. S. Humoreski. Warszawa: Maksymilian Chmielewski, 1841.
• Pietrusiński, Ludwik. Podróże, przejażdżki i przechadzki po Europie. T. 1. Warszawa: G. Sennewald, 1843.
• Pietrusiński, Ludwik. Podróże, przejażdżki i przechadzki po Europie. T. 2. Warszawa: G. Sennewald, 1843.
• Potocki, L. „Mania jechania za granicę. – Białoruś; Płock; Hory-Horki. – Powrót do Warszawy”. W Do ziemi naszej: podróże romantyków, zredagowane przez Janina Kamionka-Straszakowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1988.
• Rautenstrauchowa, Łucja. Ostatnia podróż do Francji: ostatnie jej wrażenia. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1841.
• Schlögel, Karl. W przestrzeni czas czytamy: o historii cywilizacji i geopolityce. Zredagowane przez H. Orłowski. Przetłumaczone przez I. Drozdzowska i L. Musiał. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2009.
• Smaczniński, W. „Kolej żelazna. Oda”. W Zbiór poetów polskich XIX w. księga druga księga druga, zredagowane przez Paweł Hertz. Warszawa: PIW, 1961.
• Syrokomla, Władysław. Podróż swojaka po swojszczyźnie. Warszawa: Warszawska Spółka Nakładowa, 1914.
• Tomasik, Wojciech. Ikona nowoczesności: kolej w literaturze polskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015.
• Tomasik, Wojciech. Inna droga: romantycy a kolej. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2012.
• Tomasik, Wojciech. Pociąg do nowoczesności: szkice kolejowe. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Badań Literackich PAN, 2014.
• Tripplin, T. „Podróż do Szkocji i Anglii”. Biblioteka Warszawska 2 (1852).
• Tripplin, T. Podróż po Skandynawii odbyta w roku 1855: dwa tomy w jednym. T. 1. Wilno: Ruben Rafałowicz, 1861.
• Tripplin, T. Wspomnienia z podróży: Francja i Włochy północne. T. 11. Warszawa: Gazeta Codzienna, 1852.
• Włodarczyk, A. „Samotność w tłumie. Analiza przestrzeni dworca w świetle koncepcji nie-miejsc”. W Kolej na kolej: pociąg, dworzec, poczekalnia w literaturze i refleksji humanistycznej, zredagowane przez Kamila Gieba, Janusz Łastowiecki, i Mirosława Szott. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2015.
• „Wspomnienia z Hiszpanii z r. 1848. Wyjątek podróży Tomasza Bartmińskiego”. Biblioteka Wraszawska 2 (1852)

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2018.11-12.26809