Kryminały jako literatura światowa

• Authors: Stewart King

Title variants

EN

Niezwykły przypadek wczesnego Mocka i klasyków

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem tego artykułu jest przyjrzenie się prozie kryminalnej (crime fiction) w ramach koncepcji literatury światowej. Autor przekonuje, że badanie tradycji narodowych może nas wyłączyć z dialogu pomiędzy granicami i językami, pomiędzy tekstami i pisarzami. Proponuje praktykę czytania, która ma rozwinąć bardziej zróżnicowane rozumienie tego naprawdę globalnego gatunku.

EN

Od ponad dekady Marek Krajewski publikuje kryminały, w których pojawia się postać oficera policji Eberharda Mocka. Choć proletariusz Mock jest synem szewca, uczył się w gimnazjum, a nawet na uniwersytecie. Widzimy, jak w międzywojennym Wrocławiu przypomina sobie klasyczne teksty, które nadal czytuje w oryginale. Nie jest jedynym policjantem z powieści kryminalnej, który ma taki zwyczaj. Do klasycznych tekstów powraca również we współczesnej Wenecji Commissario Brunetti, bohater opowieści Donny Leon. Jednak dobry glina Brunetti, człowiek spokojny i ustatkowany, szczęśliwy mąż wykładowczyni anglistyki na Uniwersytecie Ca’ Foscari, bardzo się różni od złego gliny Mocka, bohatera bardziej impulsywnego, nieustannie pobudzanego przez rudowłose prostytutki. Mock studiował kiedyś języki klasyczne i publikował artykuły naukowe po łacinie. Teraz prowadzi rozwiązłe życie, spędzając więcej czasu w burdelach niż w domu i to nie tylko z powodu obowiązków służbowych. Może to intensywne wspomnienia sprawiają, że działa w sposób tak niezrównoważony? Najczęściej Mock przypomina sobie swoją edukację klasyczną nagle, mimowolnie, tak, jakby przypominał sobie traumę. Kiedy przyjrzymy się bliżej, okazuje się, że te na pierwszy rzut oka przypadkowe cytaty stanowią komentarz do narracji, a proces ten jest zrozumiały wyłącznie dla Mocka, który upodabnia się coraz bardziej do zanurzonego w klasyce samotnika. Jako że jego siłami napędowymi są olbrzymi gniew i przytłaczający smutek, Mock odzwierciedla wielkiego bohatera Homeryckiego, Achillesa.

Keywords

PL

proza kryminalna; literatura światowa; literatura międzynarodowa

EN

recepcja poezji greckiej i łacińskiej; kryminał; recepcja edukacji klasycznej; Achilles; recepcja poezji greckiej i łacińskiej; kryminał; recepcja edukacji klasycznej; Achilles

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2018
• Issue: 13
• Pages: 48-61

Dates

published

2018-10-10

Contributors

author

Stewart King

• La Trobe University, MONASH UNIVERSITY

• https://orcid.org/0000-0002-4663-1700

References

• Amodeo, Immacolata, Margrit Schreirer, i Eva Erdmann. W Crime and Nation: Political and Cultural Mappings of Criminality in New and Traditional Media. Trier: Wiss. Verl. Trier, 2009.
• Beatens, Jan, Theo D’haen, David Damrosch, i Djelal Kadir. „World Literature and Popular Literature: Toward a Wordless Literature?” W The Routledge Companion to World Literature. New York, 2011. https://www.routledge.com/The-Routledge-Companion-to-World-Literature/Dhaen-Damrosch-Kadir/p/book/9780415827959.
• Calvino, Italo. Italo Calvino: Letters, 1941-1985. Przetłumaczone przez M. L McLaughlin. Princeton, 2013.
• Cawelti, John G. Mystery, Violence, and Popular Culture [Tajemnica, przemoc i kultura popularna]. 1. wyd. Madison, Wis: Popular Press 3, 2004.
• Cawelti, John. Detecting the Detective [Wykrywając detektywa]. ANQ 12.3, 1999.
• Chiaroni, Keren. „Smog, Tweed and Foreign Bedevilment: Bourland’s Twenty-First-Century Remake of the Sherlock Holmes Crime Story”. W The Foreign in International Crime Fiction: Transcultural Representations, zredagowane przez Jean Anderson, Carolina Miranda, i Barbara Pezzotti. Nowy Jork, 2012.
• Colmeiro, Jose F, i Jose Maria Naharro-Calderon. „La Novela Policiaca Espanola: Teoria e Historia Critica”. Hispanic Review. 66, nr 1 (1994): 105.
• Damrosch, David. What Is World Literature? [Czym jest literatura światowa?]. Princeton, 2003. https://www.degruyter.com/doi/book/10.23943/9780691188645.
• Eckermann, Johann Peter. Rozmowy z Goethem. Przetłumaczone przez Krzysztof Radziwił i Janina Zelter. T. 1. Warszawa: Państw. Inst. wydawniczy, 1960.
• Erdmann, Eva. „Topographical fiction: A world map of international crime fiction”. The Cartographic Journal, nr 48.4 (2011).
• Gelder, Ken. Popular Fiction The Logics and Practices of a Literary Field. Routledge, 2004.
• Grossman, Edith. Why Translation Matters. New Heaven, 2011.
• Guillén, Claudio. The Challenge of Comparative Literature [Wyzwania Komparatystyki Literackiej]. Cambridge, Mass.: Harvard Univ. Press, 1993.
• Katharina Hall. „The “Nazi Detective” as Provider of Justice in Post-1990 British and German Crime Fiction: Philip Kerr’s The Pale Criminal , Robert Harris’s Fatherland , and Richard Birkefeld and Göran Hachmeister’s Wer Übrig Bleibt, Hat Recht”. Complitstudies Comparative Literature Studies 50, nr 2 (2013): 288–313.
• King, Nina, i Robin W. Winks. Crimes of the Scene, 1997. https://www.amazon.co.uk/Crimes-Scene-Nina-King-1997-04-30/dp/B01K933QEY.
• Krajenbrink, Marieke, Kate M. Quinn, i Eva Erdmann, red. „Nationality International: Detective Fiction in the Late Twentieth Century”. W Investigating Identities: Questions of Identity in Contemporary International Crime Fiction, 11–26. Amsterdam; New York: Rodopi, 2009.
• Mathur, Suchitra. „Holmes’s Indian Reincarnation: A Study in Postcolonial Transposition”. W Postcolonial Postmortems: Crime Fiction from a Transcultural Perspective, zredagowane przez Christine Matzke i Susanne Muehleisen. Amsterdam; New York: Rodopi, 2006. http://site.ebrary.com/id/10380476.
• Moretti, Franco. „Przypuszczenia na temat literatury światowej”. Przetłumaczone przez Przemysław Czapliński. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja. 2014 (2014): 131–47.
• Mullen, Anne, i Emer O’Beirne, red. Crime Scenes: Detective Narratives in European Culture since 1945. Amsterdam; Atlanta: Rodopi, 2000.
• Pettersson, Anders. Transcultural Literary History: Beyond Constricting Notions of World Literature [Transkulturowa historia literatury. Poza powstaniem pojęcia literatury światowej]. The Johns Hopkins University Press. Udostępniono 23 czerwiec 2020. http://muse.jhu.edu/content/oai/journals/new_literary_history/v039/39.3.pettersson.html.
• Platten, David, i Gollara Gorrara. Origins and Beginnings: The Emergence of Detective Fiction in France [Źródła i początki. Powstanie prozy detektywistycznej we Francji]. Cardiff, 2009.
• Priestman, Martin, red. The Cambridge Companion to Crime Fiction. UK: Cambridge, 2003.
• Rielly, Edward J. , red. „Teaching International Detective Fiction [Ogólnoświatowe Nauczanie Prozy Detektywistycznej]”. W Murder 101: Essays on the Teaching of Detective Fiction. McFarland & Company, 2009.
• Rollsa, Allstaira, i Deborah Walker. French and American noir : dark crossings [Francuski i amerykański noir. Mroczne przecięcie], 2009. https://www.worldcat.org/title/french-and-american-noir-dark-crossings/oclc/732263831&referer=brief_results.
• Turnaturi, Gabriella. „The Invention of a Genre: The Mediterranean Noir [Powstanie gatunku. Śródziemnomorski noir]”. W The Arts and History [Sztuki i historia, zredagowane przez Graziella Parati i Madison. NJ, 2012.
• Valles Calatrava, José. La novela criminal española. Granada: Servicio de Publicaciones de la Universidad, 1991.
• Worthington, Heather. Key Concepts in Crime Fiction. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2011

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2018.13.26819