Jakość tłumaczenia w serii translatorskiej – pieśń miłosna na sześć głosów

• Authors: Marta Kaźmierczak

Title variants

EN

Translation Quality in a Translation Series: A Love Song for Six Voices

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiot artykułu stanowi zagadnienie jakości przekładu w ramach serii translatorskiej. Autorka wychodzi od przypomnienia rozważań teoretycznych na temat serii i od potencjalnie wpisanego w ten koncept oczekiwania wzrastających walorów kolejnych ogniw. Zbadaniu fluktuacji jakości w rzeczywistej serii przekładowej posłużyło pięć polskich tłumaczeń Pieśni miłosnej J. Alfreda Prufrocka T.S. Eliota. Analizie poddano cztery istotne dla poetyki poematu aspekty oryginału i przekładów oraz zestawiono rezultaty w poszczególnych sferach. Celem pracy jest nie tyle krytyka przekładów, co próba wymodelowania zmian jakościowych, jakim podlegały różne aspekty poetyki utworu wraz z przyrastaniem serii.

EN

The paper is an attempt to explore the interrelation between the notions of quality and seriality in literary translation. The point of departure is provided by theoretical considerations on translation series and by an expectation of quality increase to some extent inscribed in this concept. With a view to mapping quality trends in an actual translation series, five Polish renditions of T.S. Eliot’s “The Love Song of J. Alfred Prufrock” are surveyed. Four aspects important for the poem’s poetics are investigated comparatively and the results are then formalized. The aim is not to assess the ‘excellence’ of the target texts, but rather to map ‘quality patterns’ that can be observed in the particular aspects of poetics as the series develops.

Keywords

PL

T. S. Elliot; przekład poetycki; seria translatorska; intertekstualność; walory dźwiękowe tekstu

EN

T. S. Elliot; series; poetry translation; retranslation; intertextuality; sound organisation; style; T. S. Elliot; series; poetry translation; retranslation; intertextuality; sound organisation; style

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2018
• Issue: 14
• Pages: 6-39

Dates

published

2019-03-31

Contributors

author

Marta Kaźmierczak

References

• Adamowicz-Pośpiech, Agnieszka. Seria w przekładzie: polskie warianty prozy Josepha Conrada. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.
• Balcerzan, Edward. Literatura z literatury: (strategie tłumaczy). Katowice: Slask, 1998.
• Balcerzan, Edward. „Poetyka przekładu artystycznego”. W Literatura z literatury: (strategie tłumaczy). Katowice: Slask, 1998.
• Barańczak, Stanisław, red. Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia. Przetłumaczone przez Stanisław Barańczak. Warszawa, 1982.
• Barańczak, Stanisław, red. Od Walta Whitmana do Boba Dylana: antologia poezji amerykańskiej. Kraków: Wydaw. Literackie, 1998.
• Bednarczyk, Anna. W poszukiwaniu dominanty translatorskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
• Bednarczyk, Anna. Wybory translatorskie: modyfikacje tekstu literackiego w przekładzie i kontekst asocjacyjny. Łódź, 1999.
• Berman, Antoine. „La retraduction comme espace de la traduction”. Palimpsestes 13, nr 4 (1990): 1–7.
• Borowy, Wacław. „Studia i szkice literackie”. W Wędrówka nowego Parsyfala: poezja T. S. Eliota. Warszawa: s. n, 1986.
• Borowy, Wacław. Wędrówka nowego Parsyfala: poezja T. S. Eliota. Warszawa: s. n, 1986.
• Cooper, John Xiros. The Cambridge Introduction to T. S. Eliot. Cambridge University Press, 2006.
• Czechowicz, Józef. Poezje zebrane. Zredagowane przez Aleksander Madyda. Toruń: ALGO, 1997. http://books.google.com/books?id=5UZiAAAAMAAJ.
• Doroszewski, Witold. „rozdział – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN”. Udostępniono 10 czerwiec 2020. https://sjp.pwn.pl/doroszewski/rozdzial;5491045.html.
• Driver, P, red. Seventeenth-Century Poetry. Harmondsworth, 1996. http://www.gutenberg.org/etext/26288.
• Eco, Umberto. Dire quasi la stessa cosa: esperienze di traduzione. Milano: Bompiani : RCS Libri, 2004.
• Eliot, T. S. „A Commentary”. Criterion 11, nr 48 (1933).
• Eliot, T. „Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka”. W Poezje, zredagowane i przetłumaczone przez Michał Sprusiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978.
• Eliot, T. „Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka”,. W Wybór poezji, zredagowane przez Krzysztof Boczkowski i Wanda Rulewicz, przetłumaczone przez Dulęba. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.
• Eliot, T. „Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka”. W Szepty nieśmiertelności: poezje wybrane, przetłumaczone przez Krzysztof Boczkowski. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013.
• Eliot, T. „Poeta wielkiego czasu”. W Poezje, zredagowane przez Michał Sprusiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978.
• Eliot, T. Poezje. Zredagowane przez Michał Sprusiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978.
• Eliot, T. Szepty nieśmiertelności: poezje wybrane. Przetłumaczone przez Krzysztof Boczkowski. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013.
• Eliot, T. „The Love Song of J. Alfred Prufrock”. W Wybór poezji, zredagowane przez Krzysztof Boczkowski i Wanda Rulewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.
• Eliot, T. Wybór poezji. Zredagowane przez Krzysztof Boczkowski i Wanda Rulewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.
• Eliot, Thomas Stearns. „Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka”. W Od Walta Whitmana do Boba Dylana: antologia poezji amerykańskiej, przetłumaczone przez Stanisław Barańczak. Kraków: Wydaw. Literackie, 1998.
• Eliot, Thomas Stearns. „Śpiew miłosny J. Alfreda Prufrocka”. W W moim początku jest mój kres, zredagowane i przetłumaczone przez Adam Pomorski. Warszawa: Świat Książki, 2007.
• Eliot, Thomas Stearns. W moim początku jest mój kres. Zredagowane i przetłumaczone przez Adam Pomorski. Warszawa: Świat Książki, 2007.
• Fast, Piotr, red. Krytyka przekładu w systemie wiedzy o literaturze. Katowice: Śląsk, 1999.
• Fast, Piotr, red. , red. Przekład artystyczny. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1991.
• Gutorow. „Przeciw dosłowności. Notatki na marginesie polskiego przekładu «Mercian Hymns» Geoffreya Hilla”. W Przekładając nieprzekładalne III: o wierności, zredagowane przez Wojciech Kubinski i Olga Kubińska. Gdańsk: Wydawn. Uniwersytetu Gdańskiego, 2007. http://books.google.com/books?id=AS9MAQAAIAAJ.
• Hansen, Gyde, Kirsten Malmkjær, i D Gile, red. Claims, changes and challenges in translation studies. Copenhagen, 2001.
• Hewson, Lance. An Approach to Translation Criticism: Emma and Madame Bovary in Translation. Amsterdam; Philadelphia: Benjamins, 2011.
• Heydel, Magda. Obecność T.S. Eliota w literaturze polskiej. Wrocław: Wydawn. Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002. http://catalog.hathitrust.org/api/volumes/oclc/53970628.html.
• Hooker, Joan F. „La Chanson d’amour de J. Alfred Prufrock” (Sylvia Beach an Adrienne Monier, Pierre Leyris, Marice Le Breton)”. W T.S. Eliot’s Poems in French Translation: Creations and Critiques by Pierre Leyris and Others, 1982.
• Hooker, Joan F. T.S. Eliot’s Poems in French Translation: Creations and Critiques by Pierre Leyris and Others, 1982.
• Jarniewicz, Jerzy. „Król Rybak u pani Tumidaj, czyli cały Eliot”. Literatura na Świecie. 2009 (2009): 372–83.
• Jurkowski, Marian, i Edward Balcerzan. „Tajemnica istnienia (sporadycznego) krytyki przekładu”. W Krytyka przekładu w systemie wiedzy o literaturze. Katowice: Śląsk, 1999.
• Karpiński, Franciszek. „Pieśń wieczorna”. W Wybór wierszy: Franciszek Karpiński, zredagowane przez Jadwiga Zdebiak. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986.
• Karpiński, Franciszek. Wybór wierszy: Franciszek Karpiński. Zredagowane przez Jadwiga Zdebiak. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986.
• Kaźmierczak, Marta. „Jak wygląda koniec świata?: dominanty w przekładach wiersza Czesława Miłosza”. Między Oryginałem a Przekładem, 2012, 97–115.
• Kenner, Hugh, red. T.S. Eliot: A Collection of Critical Essays. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, 1962.
• Kinsella, Thomas. Readings in Poetry. Dublin; Carcanet Press [distributor: Manchester : Peppercanister Press ;, 2006.
• Konieczna-Twardzikowa, Jadwiga, Urszula Kropiwiec, i Maria Filipowicz-Rudek, red. Między oryginałem a przekładem. T. 3. Kraków: Tow. Autorów i Wydawców Prac Nauk. UNIVERSITAS, 1995. http://books.google.com/books?id=8pE3AQAAIAAJ.
• Krzeczkowski, Henryk, Jerzy S Sito, i Juliusz Żuławski, red. Poeci języka angielskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawn., 1969.
• Kubinski, Wojciech, i Olga Kubińska, red. Przekładając nieprzekładalne III: o wierności. Gdańsk: Wydawn. Uniwersytetu Gdańskiego, 2007. http://books.google.com/books?id=AS9MAQAAIAAJ.
• Kujamaki, P. „Finnish Comet in German Skies: Translation, Retranslation and Norms”. TARGET 13, nr 1 (2002): 45–70.
• Legeżyńska, Anna. „Struktura serii”. W Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk., 1999.
• Legeżyńska, Anna. Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk., 1999.
• Łukasiewicz, Małgorzata. Pięć razy o przekładzie. Kraków-Gdańsk, 2017.
• Majkiewicz, Anna. Intertekstualność - implikacje dla teorii przekładu: wczesna proza Elfriede Jelinek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
• Marvell, Andrew. „Do cnotliwej kochanki”. W Poeci języka angielskiego, zredagowane przez Henryk Krzeczkowski, Jerzy S Sito, i Juliusz Żuławski, przetłumaczone przez Jerzy S Sito. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawn., 1969.
• Marvell, Andrew. „Do nieskorej Bogdanki”. W Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia, zredagowane i przetłumaczone przez Stanisław Barańczak. Warszawa, 1982.
• Marvell, Andrew. „To His Coy Mistress”. W Seventeenth-Century Poetry, zredagowane przez P Driver. Harmondsworth, 1996. http://www.gutenberg.org/etext/26288.
• Massardier-Kenney F. „Toward a Rethinking of Retranslation”. Translation Review 92, nr 1 (2015): 73–85.
• Moc. „Nowe polskie prawo autorskie a kolejne tłumaczenia na naszym rynku wydawniczym, czyli przygody Pinoccia lub Pinokio”. W Między oryginałem a przekładem, zredagowane przez Jadwiga Konieczna-Twardzikowa, Urszula Kropiwiec, i Maria Filipowicz-Rudek. Kraków: Tow. Autorów i Wydawców Prac Nauk. UNIVERSITAS, 1995. http://books.google.com/books?id=8pE3AQAAIAAJ.
• Ojcewicz, Grzegorz. Epitet jako cecha idiolektu pisarza. Katowice: Śląsk, 2002.
• Ojcewicz, Grzegorz. „Granice serii”. W Epitet jako cecha idiolektu pisarza. Katowice: Śląsk, 2002.
• Paloposki, O, i K Koskinen. „A Thousand and One Translations. Revisiting Retranslation”. W Claims, changes and challenges in translation studies, zredagowane przez Gyde Hansen, Kirsten Malmkjær, i D Gile. Amsterdam, 2001.
• Perloff, Marjorie, i Tomasz Cieślak-Sokołowski. „Awangardowy Eliot”. Czytanie Literatury., nr 1 (2012): 275–92.
• Rappaport, Helen. „Chekhov in the Theatre: The Role of the Translator in New Versions”. W Voices in Translation, zredagowane przez Gunilla Anderman, 66–77, 2007.
• Skwara, Marta. Polskie serie recepcyjne wierszy Walta Whitmana. Monografia wraz z antologią przekładów. Kraków, 2014.
• Skwara, Marta. „Wyobraźnia badacza: od serii przekładowej do serii recepcyjnej”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka., 2014, 99–117.
• Stanisław Barańczak. „Mały, lecz maksymalistyczny Manifest translatologiczny albo: Tłumaczenie się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia”. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 3 (1990): 7–66.
• Steiner, George. Po wieży Babel: problemy języka i przekładu. Przetłumaczone przez Olga Kubińska i Wojciech Kubiński. Kraków: TAiWPN Universitas, 2000.
• Steiner, George. The Old Testament: The Authorized or King James Version of 1611. London: Everyman’s Library, 1996.
• Szymczak, Mieczysław. Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
• The Holy Bible: American Standard Version. Chicago: World Book, 2011.
• Thelen, Marcel, Barbara Lewandowska-Tomaszczyk, i Agnes Jonker, red. Translation and meaning. Maastricht, Łódź: Euroterm Maastricht, 2002.
• Urbanek, Dorota. „The Translators’ Adventures in „Alice’s Wonderland”. W Translation and meaning, zredagowane przez Marcel Thelen, Barbara Lewandowska-Tomaszczyk, i Agnes Jonker. Maastricht, Łódź: Euroterm Maastricht, 2002.
• Ward, Jean. „Kilka luźnych uwag na temat najnowszego przekładu poezji Eliota”. Przekładaniec : pismo poświęcone przekładom i nie tylko., 2008, 221–26.
• Ward, Jean. „Przestrzeń pomiędzy: autoaluzja i inne cechy poezji T. S. Eliota w przekładzie polskim”. Zredagowane przez Olga Kubińska i Wojciech Kubiński. Przekładając nieprzekładalne, 2000, 41–62.
• Zarek. „Seria jako zbiór tłumaczeń”. W Przekład artystyczny, zredagowane przez Piotr Fast, T. 2. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1991.
• Zawadzki, Jarek, tłum. Selected masterpieces of Polish poetry. Charleston, S.C.: Booksurge, 2007.
• Ziva Ben-Porat. „Poetyka aluzji literackiej”. Przetłumaczone przez Monika Adamczyk-Garbowska (tłum.). Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 79, nr 1 (1988): 315–37

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2018.14.26825