Realność pośrednika

• Authors: Paweł Tomczok

Title variants

EN

The Reality of the Intermediary

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia propozycję alternatywnych założeń dla badań narratologicznych. Klasyczna narratologia została oparta na paradygmacie mentalistycznym, co oznaczało zamknięcie badań narracji w języku, tekście lub dyskursie, a także prowadziło do zlekceważenia roli różnych mediów czy pośredników w opowiadaniu. W artykule zaproponowano interpretację owych mediów bądź pośredników jako osobnej rzeczywistości, która odgrywa ważną w rolę w procesie budowy opowiadania. Nawiązanie do współczesnych badań nad poznaniem, szczególnie do enaktywizmu, a także do spekulatywnego realizmu i teorii aktora-sieci pozwoliły rozwinąć nową teorię opowiadania uwzględniającą istotną rolę obiektów, które współkształtują narrację. Jako przykład literackiego wykorzystania tej teorii przywołana została propozycja interpretacji Ulicy Krokodyli Brunona Schulza.

EN

In this article, I formulate new premises for narrative studies. Classical narratology was based on a mentalist paradigm. It reduced the study of narrative to the study of language, text or discourse, downplaying the role of media or intermediaries in the story. I propose to define media and intermediaries in terms of a separate reality that plays an important role in the process of constructing the story. I combine cognitive science, especially enactivism, speculative realism and the actor-network theory to build a foundation for a new theory of narratology. New narratology should take into account the narrative role which objects play in the narrative. I exemplify how this theory can be used in practice in my analysis of Bruno Schulz’s Street of Crocodiles.

Keywords

PL

narratologia; Bruno Schulz; realizm spekulatywny; kognitywistyka

EN

narratology; Bruno Schulz; speculative realism; cognitive science; narratology; Bruno Schulz; speculative realism; cognitive science

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2019
• Issue: 15-16
• Pages: 6-23

Dates

published

2019-07-25

Contributors

author

Paweł Tomczok

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000-0003-3618-4844

References

• Bal, Mieke. Narratologia: wprowadzenie do teorii narracji. Przetłumaczone przez Ewa Kraskowska i Ewa Rajewska. Kraków: ydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
• Benjamin, Walter. Anioł historii eseje, szkice, fragmenty. Zredagowane przez Hubert Orłowski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1996.
• Bergen, Benjamin Koppel. Latające świnie: jak umysł tworzy znaczenie. Przetłumaczone przez Zuzanna Lamża. Kraków: Copernicus Center Press, 2019.
• Breidbach, Olaf. Bilder des Wissens zur Kulturgeschichte der wissenschaftlichen Wahrnehmungen. München: Paderborn München Fink, 2005.
• Caracciolo, Marco. The experientiality of narrative: an enactivist approach. Berlin; Boston, Mass.: De Gruyter, 2014.
• Everett, Daniel Leonard. Jak powstał język: historia największego wynalazku ludzkości. Przetłumaczone przez Adam Tuz. Warszawa: Prószyński Media, 2019.
• Everett, Daniel Leonard. Język - narzędzie kultury. Przetłumaczone przez Paweł Paszkowski i Zofia Wąchocka. Kraków: Copernicus Center Press., 2018.
• Fludernik, Monika. Towards a „natural” narratology. London; New York: Routledge, 1996.
• Foucault, Michel. Archeologia wiedzy. Warszawa: Altaya Polska De Agostini Polska, 2002.
• Głowiński, Michał, i Henryk Markiewicz, red. Studia z teorii literatury: archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”. 1 1. Wrocław [etc.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydaw., 1977.
• Handke, Ryszard, red. Teoria form narracyjnych w niemieckim kręgu językowym: antologia. Kraków: Wydaw. Literackie, 1980.
• Harman, Graham. Object-Oriented Ontology: A New Theory of Everything. London: Pelican Books, 2018.
• Harman, Graham. Traktat o przedmiotach. Przetłumaczone przez Marcin Rychter. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
• Hutto, Daniel D, i Erik Myin. Radicalizing Enactivism: Basic Minds without Content. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press, 2013.
• Krämer, Sybille. Figuration, Anschauung, Erkenntnis: Grundlinien einer Diagrammatologie. Berlin: Suhrkamp, 2016.
• Latour, Bruno. An inquiry into modes of existence: an anthropology of the moderns. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2018.
• Latour, Bruno. Nadzieja Pandory: eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką. Przetłumaczone przez Krzysztof Abriszewski. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.
• Latour, Bruno. Nigdy nie byliśmy nowocześni: studium z antropologii symetrycznej. Przetłumaczone przez Maciej Gdula. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2011.
• Martínez, Matías, Michael Scheffel, i Tomasz Waszak. „Narratologia otwarta: rozmowa z profesorem Matíasem Martínezem i profesorem Michaelem Scheffelem o aktualnych tendencjach w badaniach nad narracją”. Litteraria Copernicana. 2013, nr 2 (2013): 130–41.
• Meillassoux, Quentin. Po skończoności: esej o koniecznej przygodności. Warszawa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, 2015.
• Mersch, Dieter. Teorie mediów. Przetłumaczone przez Ewa Krauß. Warszawa: Wydawnictwo „Sic!”, 2010.
• Newen, Albert, Leon de Bruin, i Shaun Gallagher. The Oxford Handbook of 4E Cognition. Oxford: Oxford University Press, 2018.
• Olejniczak, Józef. Przed i po: Bruno Schulz. Kraków; Nowy Sącz: Wydawnictwo Pasaże, 2018.
• Olsen, Bjørnar. W obronie rzeczy: archeologia i ontologia przedmiotów. Przetłumaczone przez Bożena Mądra-Shallcross. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, 2013.
• Palmer, Alan. Social Minds in the Novel. Columbus: The Ohio State University Press, 2010.
• Popova, Yanna B. Stories, Meaning, and Experience Narrativity and Enaction. London: Routledge, 2014.
• Sandauer, Artur. Studia o literaturze wspolczesnej. Warszawa: Panstwowy instytut wyd-czy, 1981.
• Schulz, Bruno. Opowiadania. Wybór esejów i listów / Bruno Schulz ; opracował Jerzy Jarzębski. Zredagowane przez Jerzy Jarzębski. Wrocław (etc.): Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1989.
• Stanzel, F. K. Theorie des Erzählens. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2008.
• Weird realism ; lovecraft and philosophy. Ropley: Zero Books, 2012

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2019.15-16.26834