Przedstawiać dalej. O Realizmie bez granic Rogera Garaudy’ego

• Authors: Gerard Ronge

Title variants

EN

Realism Lives On: On Roger Garaudy’s D’un Réalisme Sans Rivages

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje, w dużej mierze dzisiaj zapomnianą, koncepcję realizmu autorstwa francuskiego filozofa marksistowskiego Rogera Garaudy’ego, zawartą w jego książce Realizm bez granic. W pierwszej części odtworzono kontekst, w jakim funkcjonował polski przekład eseju, który ukazał się w 1967 roku. Tezy francuskiego myśliciela zestawione zostają z innymi głosami w toczącej się wówczas w Polsce z dużą intensywnością dyskusji o realizmie. Przywołano m.in. postulaty Juliana Kornhausera i Adama Zagajewskiego z ich książki Świat nie przedstawiony oraz diagnozy Janusza Sławińskiego ze szkicu Rzut oka na ewolucję poezji polskiej w latach 1956–1980. W części drugiej zaproponowano kilka ujęć książki Garaudy’ego, które być może pozwolą uznawać Realizm bez granic za przydatny również w ramach dzisiejszej dyskusji teoretycznoliterackiej. Postawione zostaje pytanie o to, czy i w jaki sposób zaproponowane przez francuskiego myśliciela narzędzia mogą być przydatne do opisu współczesnych zjawisk literackich i jak poszczególne elementy jego koncepcji można wykorzystywać do formułowania nowych, już niekoniecznie marksistowskich koncepcji realizmu.

EN

The article discusses the largely forgotten concept of realism developed by the French Marxist philosopher Roger Garaudy in his book D’un Réalisme Sans Rivages [Realism without borders]. In the first part of the article, I discuss the context in which the book was discussed when it was first published in Poland in 1967. I compare and contrast Garaudy’s observations with Polish critics, who, at the time, were also actively and passionately discussing the question of realism. Specifically, I refer to Julian Kornhauser and Adam Zagajewski’s Świat nie przedstawiony [The unrepresented world] and Janusz Sławiński’s Rzut oka na ewolucję poezji polskiej w latach 1956-1980 [The evolution of Polish poetry from 1956 to 1980]. In the second part of the article, I analyse the selected fragments from Garaudy’s book, demonstrating that D’un Réalisme Sans Rivages may inform contemporary literary criticism and theory. I try to answer the question whether and how the tools proposed by the French thinker may be useful in describing contemporary literary phenomena and how his ideas can be used to formulate a new, not necessarily Marxist, concept of realism.

Keywords

PL

Kafka; Burska; Picasso; Saint-John Perse; awangarda; żółkiewski; marksizm; realizm socjalistyczny; Kornhauser; Garaudy; realizm; Zagajewski; Brodzka

EN

Burska; Picasso; Kafka; Saint-John Perse; avant-garde; Żółkiewski; marxism; socialist realism; Kornhauser; Garaudy; realism; Zagajewski; Burska; Picasso; Kafka; Saint-John Perse; avant-garde; Żółkiewski; marxism; socialist realism; Kornhauser; Garaudy; realism; Zagajewski

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2019
• Issue: 15-16
• Pages: 94-109

Dates

published

2019-07-25

Contributors

author

Gerard Ronge

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000-0001-6487-117X

References

• Brodzka, Alina. O kryteriach realizmu w badaniach literackich. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawn., 1966.
• Brooks, Cleanth. „Herezja parafrazy”. W Teorie literatury XX wieku: antologia, zredagowane przez Anna Burzyńska i Michał Paweł Markowski, przetłumaczone przez Jacek Jutorow, 149–70. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2007.
• Burska, Lidia. Awangarda i inne złudzenia: o pokoleniu ’68 w Polsce. Gdańsk: Slowo/obraz terytoria, 2013.
• Garaudy, Roger. Realizm bez granic: Picasso, Saint-John Perse, Kafka. Przetłumaczone przez Ryszard Matuszewski. Warszawa: Czytelnik, 1967.
• Kornhauser, Julian, i Adam Zagajewski. Świat nie przedstawiony. Kraków: Wydawnistwo Literackie, 1974.
• Sławiński, Janusz. Teksty i teksty. Warszawa: Wydawnictwo PEN, 1991.
• Stokfiszewski, Igor. Zwrot polityczny. Warszawa: Wydawn. Krytyki Politycznej, 2009.
• Świeściak, Alina. „Fikcja awangardy?” Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja. 2015, nr 6 (2015): 47–69.
• Wołowiec, Grzegorz. „O «nowoczesny realizm socjalistyczny»: Stefana Żółkiewskiego poglądy na literaturę społecznie zaangażowaną”. Nauka 2006, nr 3 (2006): 123–41.
• Żmijewski, Artur. „Stosowane sztuki społeczne”. Udostępniono 10 styczeń 2019. http://krytykapolityczna.pl/kultura/sztuki-wizualne/stosowane-sztuki-spoleczne/

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2019.15-16.26840