Od opisu do opsis

• Authors: Marta Karasińska

Title variants

EN

From Description to Opsis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Kompozycyjna kategoria opisu i szerzej rozumianej opisowości w dramacie pozostawała zawsze na marginesie dyskursu teoretycznoliterackiego. Tymczasem przejawiające się w nim modele deskrypcji, w związku z jego docelowym scenicznym przeznaczeniem, nie tylko wykazują się bogactwem artykulacji, ale także stanowią element sine qua non konstytuowania rzeczywistości przedstawionej. Obejmuje ona trzy modele przestrzenne: przestrzeń sceniczną, przysceniczną (przyległą) i relacjonowaną. Najbardziej typowa dla dramatu okazuje się forma opisu bezpośredniego zawarta bądź w didaskaliach, bądź w tekście głównym. Istotną rolę w kreowaniu prezentowanego świata odgrywa jednak także zawarty w wypowiedziach postaci, rozproszony opis pośredni (quasi-opis) czy ponadjęzykowa już opisowość realizowana z wyłączeniem semantyki słowa.

EN

The compositional category of description and more broadly understood descriptiveness in drama has always been marginalized in the theatrical-literary discourse. However, the models of description appearing in it, due to its stage purpose, are characterized by not only the richness of articulation, but also constitute an element sine qua non in creating the presented reality. It includes three spatial models: space shown on stage, adjacent space (by the stage), narrated space. Direct description proves to be the most typical for drama, which occurs either in stage directions, or in the main text. However, the dispersed quasi-description contained in the dialogues or the sub-linguistic descriptiveness realized excluding the semantics of a word.

Keywords

PL

dramat; teatr; opis; didaskalia; tekst główny; przestrzeń; partytura; inscenizacja

EN

drama; theater; description; stage directions; main text; space; music score; staging; drama; theater; description; stage directions; main text; space; music score; staging

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2020
• Issue: 20
• Pages: 6-17

Dates

published

2020-10-13

Contributors

author

Marta Karasińska

• https://orcid.org/0000-0002-7348-9084

References

• Barthes, Roland. „Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań”. Przetłumaczone przez Wanda Błońska. Pamiętnik Literacki 59, nr 4 (1968): 327–359.
• Głowiński, Michał. Kostkiewiczowa, Teresa. Okopień-Sławińska, Aleksandra. Sławiński, Janusz. Słownik terminów literackich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
• Hauptmann, Gerhart. Tkacze: sztuka z lat czterdziestych XIX wieku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1955.
• Ingarden, Roman. „O funkcjach mowy w widowisku teatralnym”. W Problemy teorii dramatu i teatru, 281-298. Zredagowane przez Janusz Degler. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1988.
• Pavis, Patrice. Słownik terminów teatralnych. Przetłumaczone przez Sławomir Świontek. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998.
• Raszewski, Zbigniew. „Partytura teatralna”. W Problemy teorii dramatu i teatru, 133-162. Zredagowane przez Janusz Degler. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1988.
• Sławiński, Janusz. „O opisie”. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja 55, nr 1 (1981): 119–138.
• Strindberg, August. „Do Damaszku”. W Wybór dramatów. Przetłumaczone przez Zygmunt Łanowski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.
• Strindberg, August. „Panna Julia”. W Wybór dramatów. Przetłumaczone przez Zygmunt Łanowski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.
• Ubersfeld, Anne. Czytanie teatru. Przetłumaczone przez Joanna Żurowska. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
• Ziomek, Jerzy. Powinowactwa literatury: studia i szkice. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2020.20.24899