Twórczość Józefa Wittlina – perspektywy krytycznogenetyczne

• Authors: Maciej Wcisło

Title variants

EN

The works of Józef Wittlin: The perspective of genetic criticism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza czterech odsłon utworu Przedśpiew, tekstu otwierającego tom poezji Józefa Wittlina zatytułowany Hymny. Na przykładzie tego tekstu autor wskazuje na znaczące zmiany w obrębie poszczególnych wydań poezji, a dzięki temu na potencjał badawczy, jaki oferuje ich opis. Jest to zarazem postulat opracowania wydania Hymnów zgodnie z regułami genetyki druków. Możliwości zastosowania krytyki genetycznej w stosunku do Józefa Wittlina pokazuje również symptomatyczny przykład fragmentu rękopisu powieści Sól ziemi. Kwestie te stanowią zapowiedź dalszych badań krytycznogenetycznych i wstęp do nich.

EN

In the present article, I analyze four versions of the poem Przedśpiew [Prelude], which opens Józef Wittlin’s collection of poems entitled Hymny [Hymns], and discuss significant changes within the respective editions, pointing to the research potential of such an analysis. I also postulate that Hymny should be edited and published in accordance with the rules of genetic criticism of printed texts. I also demonstrate how genetic criticism may be applied to the works of Józef Wittlin in my discussion of a fragment of the manuscript of the novel Salt of the Earth. Thus, I both introduce and outline the future critical perspectives of genetic criticism.

Keywords

PL

krytyka genetyczna; Józef Wittlin; Hymny; poezja; Sól ziemi

EN

genetic criticism; Józef Wittlin; Hymny; poetry; Salt of the Earth; genetic criticism; Józef Wittlin; Hymny; poetry; Salt of the Earth

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2020
• Issue: 22
• Pages: 100-119

Dates

published

2020-12-31

Contributors

author

Maciej Wcisło

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000-0002-9202-0353

References

• Antoniuk, Mateusz. „«Piszę, więc jestem…». Profesor Stanisław Jaworski i krytyka genetyczna”. Ruch Literacki, z. 5 (2018): 505–515.
• Biasi, Pierre-Marc de. Genetyka tekstów. Przełożone przez Filip Kwiatek i Maria Prussak. Warszawa: Instytut Badań Literackich. Wydawnictwo, 2015.
• Katalog rękopisów Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie. Zredagowane przez Tadeusz Januszewski. T. 2: Poezja polska XX w. Warszawa: Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, 2002.
• Kisiel, Marian. „Poezja świadectwa. O «Hymnach» Józefa Wittlina. W Studia o twórczości Józefa Wittlina. Zredagowane przez Ireneusz Opacki, 7-33. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1990.
• „List Józefa Wittlina do Jerzego Giedroycia z 11 maja 1959”. W Jerzy Giedroyc, Józef Wittlin, Listy 1947–1976. Opracowane przez Rafał Habielski i Paweł Kądziela. Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2017.
• Maciejewska, Irena. „Doświadczenie wielkiej wojny – Józef Wittlin”. W Poeci dwudziestolecia międzywojennego. Zredagowane przez Irena Maciejewska. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1982.
• „Nota wydawcy”. W Józef Wittlin, Wybór poezji. Wstęp i nota biograficzna Wojciech Ligęza. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1998.
• Nowosielski, Kazimierz. „Hiobowe wołanie Józefa Wittlina”. W Przestrzeń oczekiwania. Historia, natura, sacrum we współczesnej poezji polskiej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1993.
• „Od wydawcy”. W Józef Wittlin, Poezje. Wstęp Julian Rogoziński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981.
• Piotrowiak, Jan. „W teatrze Jednego Widza. «Przedśpiew» Józefa Wittlina”. W Znajomym gościńcem. Prace ofiarowane Profesorowi Ireneuszowi Opackiemu. Zredagowane przez Tadeusz Sławek przy współudziale Aleksandra Nawareckiego i Dariusza Pawelca, 100-107. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1993.
• Rogoziński, Julian. „O poezji Józefa Wittlina”. W Józef Wittlin, Poezje. Wstęp Julian Rogoziński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981.
• Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. VII Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1913/1914. Lwów: Fundusz Naukowy, 1914.
• Starowieyska-Morstinowa, Zofia. „Mój przyjaciel Wittlin”. W Ci, których spotykałam. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1993.
• Szczepan, Aleksandra. „Traumatyczna niepamięć: doświadczenie Wielkiej Wojny w polskiej literaturze dwudziestolecia”. Przegląd Kulturoznawczy, nr 4 (2014): 411–426.
• Terlecki, Tymon. Wittlin, Józef. Listy 1944–1976. Opracowane przez Nina Taylor-Terlecka. Warszawa: Towarzystwo „Więź”, 2014.
• Wiegandt Ewa. Wstęp. W Józef Wittlin, Sól ziemi. Opracowane przez Ewa Wiegandt. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
• Wielgosz, Ewa. „«Raptus Europae. Dziennik» Józefa Wittlina”. Pamiętnik Literacki, z. 1 (2017): 149–164.
• Wielgosz, Ewa. Twórczość literacka i faktograficzna Józefa Wittlina. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Rzeszowski, 2014.
• Wittlin, Józef. „Postscriptum do «Soli ziemi» po 35 latach”. Kultura, nr 3 (1971): 138–141.
• Wittlin, Józef. „Przedmowa do drugiego wydania”. W Hymny (wybór), 7–8. Warszawa: Nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1927.
• Wittlin, Józef. „Przedśpiew”. W Hymny. Poznań: Zdrój, 1920.
• Wittlin, Józef. „Przedśpiew”. W Hymny (wybór). Warszawa: Nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1927.
• Wittlin, Józef. „Przedśpiew”. W Hymny. Warszawa: Wydawnictwo J. Mortkowicza, 1929.
• Wittlin, Józef. „Przedśpiew”. W Poezje. Wstęp Julian Rogoziński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981.
• Wittlin, Józef. „Zdrowa śmierć”. Kultura, nr 7–8 (1972): 75–92.
• Wittlin-Lipton, Elżbieta. Z dnia na dzień. Reportaż z modą w tle z czasów zawieruchy. Przetłumaczone przez Lisko MacMillan. Toruń: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum Emigracji, 2012.
• Yurieff, Zoya. Józef Wittlin. Przetłumaczone przez Michał Szczubiałka. Warszawa: Świat Literacki, 1997.
• Zajączkowski, Ryszard. „Józef Wittlin – na szlakach ucieczki i ocalenia”. Pamiętnik Literacki, z. 1 (2018): 199–216.
• Zajączkowski, Ryszard. „Literatura i życie. O współpracy Józefa Wittlina z Walterem Landauerem i o tłumaczeniach «Soli ziemi»”. Pamiętnik Literacki, z. 1 (2016): 201–213.
• Zajączkowski, Ryszard. „Nienapisany esej. Ameryka w archiwalnych zapiskach Józefa Wittlina”. W Literatura polska na obczyźnie – zapomniane dziedzictwo po roku 1939. Zredagowane przez Ryszard Zajączkowski, 21-38. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2017.
• Zajączkowski, Ryszard. „Pamiętnik wygnańca. Z nieznanej korespondencji Józefa Wittlina”. Ruch Literacki, nr 4–5 (2014): 485–503.
• Zajączkowski, Ryszard. „Wolne usta poety. Ethos słowa Józefa Wittlina”. Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II, nr 1–2 (2012): 261–278

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2020.22.27427