Kinowa materialność teorii. Deleuze i Jacques Rivette

• Authors: Agnieszka Waligóra

Title variants

EN

The Cinematic Materiality of Theory. Gilles Deleuze and Jacques Rivette

Abstracts

EN

The article analyzes post-structural theoretical perspectives in analogies to the construction of films. According to Gilles Deleuze, supported by an interpretation of the works by Lewis Carroll, a functional lack is a key element of every system, as it activates and dynamizes that system, motivating the recipients to undertake cognitive activity. Hence fiction and related analyses and interpretations work according to the same rule – they are “a hunt for meaning”. This hypothesis is supplemented by an observation made on the basis of a New Wave film by Jacques Rivtte, Out 1, regarding the reflexive “detexcentralization” and “materialization” of theory in the cinema.

PL

Artykuł jest próbą analizy perspektyw obejmowanych przez teorię poststrukturalną w analogii do konstrukcji dzieła filmowego. Zgodnie z myślą Gilles’a Deleuze’a, wspieraną interpretacją dzieł Lewisa Carrolla, najważniejszym elementem każdego systemu jest funkcjonalny brak, który ów system aktywizuje i dynamizuje, motywując odbiorców do czynności poznawczych. Tym samym dzieła fabularne i towarzyszące im akty analizy i interpretacji działają na podobnej zasadzie – okazują się „ściganiem sensu”. Hipoteza ta wzbogacona zostaje przez obserwację – dokonaną na podstawie nowofalowego filmu Jacques’a Rivette’a Out 1 – dotyczącą zwrotnego „detekstocentryzowania” i „materializowania” teorii przez dzieła kinowe.

Keywords

EN

Jacques Rivette; Gilles Deleuze; Lewis Carroll; Honoré de Balzac; theory of literature

PL

Jacques Rivette; Gilles Deleuze; Lewis Carroll; Honoriusz Balzac; teoria literatury

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2021
• Issue: 23
• Pages: 92-109

Dates

published

2021

Contributors

author

Agnieszka Waligóra

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000243169207

References

• Balzac, Honoré de, Historia trzynastu: Urzędnicy. Komedia ludzka: studia obyczajowe. Sceny z życia paryskiego. Przetłumaczone przez Tadeusz Żeleński, Julian Rogoziński. Warszawa: Czytelnik, 1959.
• Balzac, Honoré de, Fizjologia małżeństwa. Przetłumaczone przez Tadeusz Żeleński-Boy. Warszawa: Czytelnik 1957.
• Bergson, Henri. Materia i pamięć. Esej o stosunku ciała do ducha. Przetłumaczone przez Romuald J. Weksler-Waszkinel. Przekład przejrzał, poprawił i posłowiem opatrzył Marek Drwięga. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2006.
• Bińczyk, Ewa. Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2012.
• Carroll, Lewis. Wyprawa na żmirłacza. Męka w ośmiu konwulsjach. Przetłumaczone przez Robert Stiller. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982.
• Deleuze, Gilles. Kino. Przetłumaczone przez Janusz Margański. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2008.
• Deleuze, Gilles. „Les trois cercles de Rivette”. Cahiers du Cinéma, nr 416 (1989): 18–20.
• Deleuze, Gilles. Logika sensu. Przetłumaczone przez Grzegorz Wilczyński. Przekład przejrzał Mikołaj Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
• Frappat, Hélène. „Mise en scène”. Przetłumaczone przez Elżbieta Lubelska. W Sekretne światy Jacques’a Rivette’a. Zredagowane przez Rafał Syska, 37–51. Kraków: EKRANy, 2017.
• Humphrey, Robert. Strumień świadomości – techniki. Przetłumaczone przez Stefan Amsterdamski. Pamiętnik Literacki 61, nr 4 (1970), 255–283.
• Irzykowski, Karol. Dziesiąta muza: zagadnienia estetyczne kina. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1924.
• Kłys, Tomasz. „Narodziny filmu z ducha teatru”. W Sekretne światy Jacques’a Rivette’a. Zredagowane przez Rafał Syska, 19–37. Kraków: EKRANy, 2017.
• Liandrat-Guigues, Suzanne. „Geniusz melancholii”. Przetłumaczone przez Elżbieta Lubelska. W Sekretne światy Jacques’a Rivette’a. Zredagowane przez Rafał Syska, 71–85. Kraków: EKRANy, 2017.
• Markowski, Michał Paweł. „Interpretacja i literatura”. Teksty Drugie, nr 5 (70) (2001).
• Marks, Laura U. „Workshipping for Ideas: Jacques Rivette’s Out 1: Noli me tangere. The Cine-Files 10 (2016). Udostępniono 2 stycznia 2020. http://www/thecine-files.com/marks2016. (dostęp: 15.05.2021)
• Martin, Adrian. „Wielki manipulator”. Przetłumaczone przez Miłosz Stelmach. W Sekretne światy Jacques’a Rivette’a. Zredagowane przez Rafał Syska, 51–63. Kraków: EKRANy, 2017.
• Maurois, André. Prometeusz, czyli Życie Balzaka. Przetłumaczone przez Julian Rogoziński. Warszawa: Czytelnik, 1970.
• Ménil, Alain. „Miarka za miarkę. Teatr i kino u Jacques’a Rivette’a”. Przetłumaczone przez Maria Żurowska. W Sekretne światy Jacques’a Rivette’a. Zredagowane przez Rafał Syska, 159–175. Kraków: EKRANy, 2017.
• Pavese, Cesare. Le Métier de vivre. Paryż: Gallimard, 1958.
• Rivette, Jacques. „L’art. de la fugue”. Cahiers du Cinéma nr 26 (1953): 49–52.
• Rosenbaum, Jonathan. Sedofsky, Lauren. Adair, Gilbert. „Widmowe rozmowy z Rivette’em”. Przetłumaczone przez Miłosz Stelmach. W Sekretne światy Jacques’a Rivette’a. Zredagowane przez Rafał Syska, 91–109. Kraków: EKRANy, 2017.
• Schor, Naomi. „Eugenia Grandet. Lustra i melancholia”. Przetłumaczone przez Agata Zawiszewska. Pamiętnik Literacki 4, (2009). Udostępniono 30 grudnia 2020. https://fbc.pionier.net.pl/details/nnrd81W. (dostęp: 15.05.2021)
• Séginger, Gisèle. „Wpisanie polityki w przestrzeń: Stracone złudzenia i dwuznaczność Balzakowskiej topografii”. Przetłumaczone przez Piotr Śniedziewski. Rocznik Komparatystyczny 3 (2012).
• Syska, Rafał. „Światy wewnętrzne”. W Sekretne światy Jacques’a Rivette’a. Zredagowane przez Rafał Syska, 63–71. Kraków: EKRANy, 2017.
• Valente, Donatella, Stevens, Brad. Jacques Rivette’s Out 1: From First to Last – Senses of Cinema. Udostępniono 30 grudzień 2020. https://www.sensesofcinema.com/2016/jacques-rivette/out-1-from-first-to-last/. (dostęp: 15.05.2021)
• Waligóra, Agnieszka. „Autotematyzm – antyrealizm? Na przykładzie jednego wiersza Tomasza Pułki”. Forum Poetyki 15–16 (2019). Udostępniono 30 grudzień 2020. http://fp.amu.edu.pl/autotematyzm-antyrealizm-na-przykladzie-jednego-wiersza-tomasza-pulki/. (dostęp: 15.05.2021)
• Wysłouch, Seweryna. „«Nieznane arcydzieło» Balzaca – rzecz o granicach «mimesis»”. W Piękno wieku dziewiętnastego. Studia i szkice z historii literatury i estetyki. Zredagowane przez Elżbieta Nowicka i Zbigniew Przychodniak, 277–287. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2008.
• Żeleński, Boy Tadeusz. „Od tłumacza”. W Balzac, Honoré de, Blaski i nędze życia kurtyzany. Komedia ludzka. Studia obyczajowe. Sceny z życia paryskiego. Przetłumaczone przez Tadeusz Boy-Żeleński, 6–17. Warszawa: Czytelnik, 1959.
• Žižek, Slavoj, Patrząc z ukosa: do Lacana przez kulturę popularną. Przetłumaczone przez Janusz Margański. Warszawa: KR, 2003

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2021.23.28898

Biblioteka Nauki

1395640