Filmy pisane

• Authors: Pavle Levi

Title variants

EN

Pisani filmovi

Abstracts

PL

Początek lat dwudziestych XX wieku to okres rozwoju europejskich kierunków awangardowych. Dominującemu surrealizmowi towarzyszyło powstawanie lokalnych prądów: rumuńskiego integralizmu, czeskiego poetyzmu i artyficjalizmu oraz jugosłowiańskiego zenityzmu, hipnizmu, sumatryzm (czy pojęcie jest w porządku?) i kosmizmu. Dzięki pomysłowości oraz oryginalności poszczególnych artystów i teoretyków tworzono inspirujące, niemniej traktowane jako peryferyjne i „egzotyczne” manifesty. Działacze jugosłowiańscy, choć pozostający pod wpływem twórców rosyjskich (W. Chlebnikowa, W Majakowskiego, A. Rodczenki), blisko współpracowali i aspirowali do działalności centrali paryskiej (za A. Bretonem, B. Péretem). Znana jest ich bogata korespondencja z Francuzami, a w niektórych przypadkach i bezpośrednie kontakty. „Stół bohemy z [belgradzkiej] kawiarni Moskva stał się surrealistycznym stołem w kawiarni Le Cyrano w Paryżu”. W tekście przywoływani są najważniejsi działacze jugosłowiańskiej awangardy: Ljubomir Micić, Rade Drainac, Boško Tokin, ale szczególną uwagę autor poświęca (skromniej dotychczas przedstawianej w refleksji krytycznoliterackiej) działalności Monny’ego de Boully (serb. Moni Buli). Na podstawie jego utworu Doktor Hipnison, ili tehnika života, określanego jako rodzaj filmu pisanego (paper movies), Pavle Levi przybliża czytelnikowi koncepcję i konkretną realizację „filmu na papierze” – w wizji protagonisty Boully’ego. W nowym formacie widz zaproszony jest do „przestrzeni nieskrępowanej perspektywą”, staje się odbiorcą aktywnym, zaangażowanym do doświadczania filmu różnymi zmysłami.

Keywords

PL

surrealizm; jugosłowiańska awangarda; hipnizm; zenityzm; André Breton; Monny de Boully; paper movies; film; kino eksperymentalne

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2021
• Issue: 23
• Pages: 110-127

Dates

published

2021

Contributors

author

Pavle Levi

• Uniwersytet Stanforda

References

• Abel, Richard. „Exploring the Discursive Field of the Surrealist Scenario Text”. W Dada and Surrealist Film. Zredagowane przez Rudolf E. Kuenzli. New York: Willis Locker & Owens, 1987.
• Aragon, Louis. Le Paysan de Paris. Paris: Éditions Gallimard, 1926.
• Baron, Jacques. „Crustaceans”. W Georges Bataille, Michel Leiris et al., Encyclopaedia Acephalica, 38–40. London: Atlas Press, 1995.
• de Boully, Monny. „Doktor Hipnison, ili tehnika života”. W Avangardni film 1895–1935, vol. 2. Zredagowanie przez Branko Vučićević. Beograd: Dom kulture „Studentski grad”, 1990.
• de Boully, Monny. Zlatne bube. Beograd: Prosveta, 1968.
• Breton, André. „Comme dans un bois”. L’Age du Cinema nr 4–5, sierpień–listopad 1951.
• Breton, André. „The Mediums Enter”. W The Lost Steps. Przetłumaczone przez Mark Polizzoti. Lincoln: University of Nebraska Press, 1996.
• Flaker, Aleksandar. Ruska avangarda, 443–445, Zagreb: SN Liber i Globus, 1984.
• Foster, Hal. Compulsive Beauty. Cambridge: MIT Press, 1993.
• Janicot, Christian. Anthologie du cinema invisible. Paris: Éditions Jean-Michel Place/ARTE Éditions, 1995.
• Munitić, Ranko. Alisa na putu kroz podzemlje i kroz svemir. Beograd: Dečje novine, 1986.
• „Off a Tangent”. W The Shadow and Its Shadow. Zredagowanie przez Paul Hammond. London: BFI, 1978.
• Ristić, Marko. „Prve beleške o filmu”, Beogradski filmski kritičarski krug I, (czy to czasopismo? Jeśli tak potrzebny jest rok i numer) 52.
• Ristić, Marko. Uoči nadrealizma. Beograd: Nolit, 1985.
• Splav meduze. Zredagowanie przez Branko Vučićević. Ljubljana: Viba film, 1980.
• Tešić, Gojko. „Kontekst za čitanje pripovetke srpskog modernizma i avangarde”. Antologija srpske avangardne pripovetke 1920–1930. Zredagowanie przez Gojko Tešić (Novi Sad: Bratstvo – Jedinstvo, 1989).
• Todić, Milanka. Nemoguće. Umetnost nadrealizma. Beograd: Muzej primenjene umetnosti, 2003.
• Vučićević, Branko. Paper Movies. Zagreb–Beograd: Arkzin i B92, 1998.
• Weiss, Allen S. „Between the Sign of the Scorpion and the Sign of the Cross: L’Age d’or”. W Dada and Surrealist Film. Zredagowanie przez Rudolf E. Kuenzli. New York: Willis Locker & Owen, 1987

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2021.23.28899

Biblioteka Nauki

1395635