Ekokrytyczne czytanie powieści Vladana Desnicy Pronalazak Athanatika

• Authors: Goran Đurđević

Title variants

EN

Ecocritical reading of Vladan Desnica’s novel Pronalazak Athanatika [The Discovery Of Athanatik]

Abstracts

EN

The author gives an ecocritical reading of a short, unfinished novel by Vladan Desnica Pronalazak Athanatika (The Discovery of Athanatik). The paper comprises three thematic units: an ecocritical approach to a thematic cycle (life – death – immortality) in the novel, compared with Homo Deus by Yuval Noah Harari; an ecocritical analysis of rain as seen from the point of view of Susan Farrell’s ideas; and an analysis of Pronalazak Athanatika in the context of two dystopian ecological/environmental novels in contemporary Croatian literature, Planet Friedman by Josip Mlakić and Mjesečev meridijan (The Moon Meridian) by Edo Popović, with a comparison to ecocritical readings of Louise Squire. The author concludes that Pronalazak Athanatika – defined in genre terms as speculative fiction – makes Desnica a predecessor to current scientific considerations (Harari) and literary works (Mlakić, Popović) in warning that ecology and ecological factors – immortality and population increases, a lack of food, and ultimately the destruction of the planet – may have destructive effects on social change, the division of power, and the shape of the future.

PL

Autor podejmuje się lektury krótkiej niedokończonej powieści Vladana Desnicy Pronalazak Athanatika z niszowej perspektywy ekokrytycznej. Artykuł składa się z trzech części tematycznych: ekokrytycznego ujęcia cyklu tematycznego: życie – śmierć – nieśmiertelność w porównaniu i nawiązaniu do dzieła Homo deus Yuvala Noaha Harariego. Następnie autor ekokrytycznie analizuje deszcz poprzez pryzmat koncepcji Susan Farrell. W ostatniej części analizuje utwór Pronalazak Athanatika w kontekście dystopijnych współczesnych chorwackich powieści ekologicznych/dotyczących środowiska: powieści Planet Friedman Josipa Mlakicia oraz książki Mjesečev meridijan Edo Popovicia, w odniesieniu do ekokrytycznych tekstów Louise Squire. Autor konkluduje, że Desnica w swoim dziele Pronalazak Athanatika – które zalicza do fikcji spekulatywnej – odwoływał się do aktualnych rozważań naukowych (Harari) i dzieł literackich (Mlakić, Popović). Ostrzegał, że ekologia i czynniki ekologiczne – nieśmiertelność i wzrost populacji, brak żywności, a w ostateczności niszczenie planety – mogą mieć destrukcyjny wpływ na zmiany społeczne, dystrybucję władzy i kształtowanie przyszłości. Desnica stał się dzięki temu prekursorem powieści ekologicznych.

Keywords

EN

ecocriticism; Vladan Desnica; dystopia; Croatian novels; environmental humanities

PL

ekokrytyka; Vladan Desnica; dystopia; powieści chorwackie; humanistyka środowiskowa

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2021
• Issue: 24
• Pages: 84-105

Dates

published

2021

Contributors

author

Goran Đurđević

• Pekiński Uniwersytet Studiów Międzynarodowych

• https://orcid.org/0000000290028132

References

• Barry, Peter. Beginning Theory. An Introduction to Literary and Cultural Theory. Manchester–New York: Manchester University Press, 2009.
• Borstelmann, Thomas. The 1970s. A New Global History from Civil Rights to Economic Inequality. Princeton: Princeton University Press, 2015.
• Brozović, Domagoj. „Čitati zeleno. Ekokriticizam – neprepoznata mogućnost suvremene hrvatske znanosti o književnosti”. Književna smotra, 44, nr 164–165 (2012): 29–35.
• Campbell Thompson, Reginald. The Epic of Gilgamesh: Complete Academic Translation, translated from cuneiform tablets in the British Museum literally into English hexameters, London 2007.
• Cheng’en, Wu. A journey to the West. Beijing: Foreign Languages Press, 1955.
• Desnica, Vladan. Pronalazak Athanatika. Zagreb: V.B.Z., 2006.
• Đurđević, Goran. „Yuval Noah Harari, Sapiens: kratka povijest čovječanstva, Fokus, Zagreb 2015, 479”, Historijski zbornik, 68, nr 1 (2015): 203–205.
• Estok, Simon C. „Teorija s ruba: životinje, ekokritika, Shakespeare”. Kazalište, 11, nr 35–36 (2008): 84–97 Choron, Jacques. „Death and Immortality”. W Dictionary of the History of Ideas. Zredagowane przez Philip P. Wiener, t. 1, 635–646. New York: Charles Scribner’s Sons, 1974, https://web.archive.org/web/20070311081839/http://etext.lib.virginia.edu/cgi-local/DHI/dhi.cgi?id=dv1-76.
• Farrell, Susan. Rainy Day Blues: we Role of Weather in „A Farewell to Arms”. College of Charleston Blogs, http://blogs.cofc.edu/hons110/’les/2011/10/Rain-in-Hemingway.pdf.
• Garrard, Greg. Ecocriticisam. Abingdon: Routledge, 2004.
• Gladwin, Derek. „Ecocriticism”. W Oxford Bibliographies (http://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780190221911/obo-9780190221911-0014.xml).
• Glotfelty, Cheryll. „Introduction: Literary Studies in an Age of Environmental Crisis”. W Ecocriticism Reader. Landmarks in Literary Ecology. Zredagowane przez Cheryll Glotfelty, Harold Fromm. Athens, Georgia: The University of Georgia Press, 1996.
• Harari, Yuval Noah. Homo deus. Kratka povijest sutrašnjice. Przetłumaczone przez Marija Perišić. Zagreb: Fokus komunikacije, 2017, 23–24.
• Harari, Yuval Noah. Sapiens. Kratka povijest čovječanstva. Zagreb: Fokus komunikacije, 2015.
• Hemingway, Ernest. A Farewell to Arms (New York: Charles Scribner’s Sons, 1929).
• Horwath, William. „Some Principles of Ecocriticism”. W Ecocriticism Reader. Landmarks in Literary Ecology. Zredagowane przez Cheryll Glotfelty, Harold Fromm. Athens, Georgia: The University of Georgia Press, 1996.
• Kirša, Ingrid. „Likantropija u popularnoj kultury”. Diplomski rad. Sveučilište u Zagrebu, Hrvatski studiji, Odsjek za kroatologiju, 2017.
• Kreober, Karl. „‘Home at Grasmere’: Ecological Holiness”. Publications of the Modern Language Association of America, 89, nr 1 (1974): 132–141.
• Levanat-Peričić, Miranda. „Čitanje distopija iz aspekta različitih teorija žanra: Pavličić, Suvin, Frow”. W Komparativna povijest hrvatske književnosti. Vrsta ili žanr. Zbornik radova s XIX.međunarodnoga skupa održanog od 29. do 30. rujna 2016. godine u Splitu. Zredagowane przez Vinka Glunčić-Bužančić, Kristina Grgić, 249–258. Split–Zagreb: Književni krug, 2017.
• Levanat-Peričić, Miranda. „Metažanrovska obilježenost spekulativne fikcije u hrvatskoj književnosti: od Šufflaya do Mlakića”. W Komparativna povijest hrvatske književnosti. Fantastika: problem zbilje. Zbornik radova sa XVIII. Međunarodnoga znanstvenog skupa održanog od 24. do 25. rujna 2015. godine u Splitu. Zredagowane przez Cvijeta Pavlović, Vinka Glunčić-Bužančić i Andrea Meyer-Fraatz. Split–Zagreb: Književni krug – Filozofski fakultet, Odsjek za komparativnu književnost, 2016.
• Marjanić, Suzana. „Književni svjetovi s etnološkom, ekološkom i animalističkom nišom”. Narodna umjetnost, 43, nr 2 (2006): 163–186.
• Marjanić, Suzana. „Zoosfera Tita Andronika: ljudska, previše ljudska bestijalnost”. Treća, 10, nr 2 (2008): 59–82.
• Mlakić, Josip. Planet Friedman. Zagreb: Fraktura, 2012.
• Morton, Timothy. „Deconstruction and/as Ecology”. W The Oxford Handbook of Ecocriticism. Zredagowane przez Greg Garrard, 291–304. Oxford: Oxford University Press, 2014.
• Nemec, Krešimir. „Pronalazak Athanatika – između utopije i distopije”. W Vladan Desnica, Pronalazak Athanatika. Zagreb: V.B.Z., 2006.
• Olstein, Diego. Thinking History Globally. New York: Palgrave Macmillan, 2015.
• Oppermann, Serpil. „Theorizing Ecocriticism: Toward a Postmodern Ecocritical Practice”. Interdisciplinary Studies in Literature and Environment, 13, nr 2, (2006): 103–128.
• Popović, Edo. Mjesečev meridijan. Zagreb: OceanMore, 2015.
• Primorac, Strahimir. „Imamo li komu slati poruke u boci?”. Vijenac, 21, nr 495 (2013), http://www.matica.hr/vije-nac/495/imamo-li-komu-slati-poruke-u-boci-21432/.
• Primorac, Strahimir. „Potraga za svijetom slobode”. Vijenac, 23, nr 561–562 (2015), http://www.matica.hr/vije-nac/561%20-%20562/Potraga%20za%20svijetom%20slobode/.
• Raspor, Tizian. Yuval Noah Harari, Homo deus. Kratka povijest sutrašnjice, prevela s engleskog Marija Perišić, Fokus komunikacije Zagreb 2017, 461. Historiografija.hr, http://www.historiografija.hr/?p=5663.
• Rueckert, William. „Literature and Ecology: An Experiment in Ecocriticism”. W Ecocriticism Reader. Landmarks in Literary Ecology. Zredagowane przez Cheryll Glotfelty, Harold Fromm. Athens, Georgia: The University of Georgia Press, 1996.
• Šimleša, Dražen. Ekološki otisak. Kako je razvoj zgazio održivost. Zagreb: TIM Press, 2010.
• Squire, Louise. „Death and the Anthropocene: Cormac McCarthy’s World of Unliving”. The Oxford Literary Review, 34, nr 12 (2012): 215.
• The Shock of the Global. The 1970s in Perspective. Zredagowane przez Niall Ferguson i in. Harvard: Harvard University Press, 2011.
• Trček, Tjaša. „Ekokritika – upodobitve narave v izbranih mladinskih delih”. Diplomski rad. Univerza v Ljubljani, Pedagoška fakulteta, 2016.
• Vladanović, Matko. „Edo Popović: Mjesečev meridijan”. Moderna vremena, http://www.mvinfo.hr/clanak/edo-po-povic-mjesecev-meridijan.
• World Population Prospects, The 2015 Revision. Ket findings and Advanced Tables. New York 2015, https://esa.un.org/unpd/wpp/publications/files/key_findings_wpp_2015.pdf

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2021.24.30233

Biblioteka Nauki

1954116