Przerzutnia i wersyfikacja (na marginesie prac Giorgia Agambena i Adama Kulawika)

• Authors: Arkadiusz Sylwester Mastalski

Title variants

EN

Enjambment and versification (a side note to works by Giorgio Agamben and Adam Kulawik)

Abstracts

EN

The paper discusses two twentieth-century theoretical-literary concepts regarding broadly understood versology, pioneering expressions of new way of thinking of versification based on enjambment (i.e., the continuation of a sentence without a pause beyond the end of a line, couplet, or stanza) rather than on meter. By investigating the role of enjambment according to Giorgio Agamben and Adam Kulawik, the paper refers to transformations that have taken place in perceiving this prosodic phenomenon over the past decades, i.e., how verse has changed by transitioning to non-numerical (so-called free) composition from meter and equivalence.

PL

Tekst omawia dwie dwudziestowieczne koncepcje teoretycznoliterackie z zakresu szeroko rozumianej wersologii będące pionierskim wyrazem formowania się nowego sposobu myślenia o wersyfikacji opartego nie na studiowaniu metryki, lecz na uznaniu istotnej roli, jaką we współczesnych tekstach poetyckich pełni niezgodność członowania składniowego i wierszowego określana mianem przerzutni. Przyglądając się roli przerzutni w koncepcjach Giorgia Agambena i Adama Kulawika, odnosi się zarazem do przemian, jakie zaszły w myśleniu o tym zjawisku prozodycznym na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci, czyli do tego, jak zmienił się wiersz, odchodząc od prymatu metru i ekwiwalencji na rzecz kompozycji nienumerycznej (tzw. wolnej).

Keywords

EN

versification; verse; enjambment; Adam Kulawik; Giorgio Agamben

PL

wersyfikacja; wiersz; przerzutnia; Adam Kulawik; Giorgio Agamben

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2021
• Issue: 25
• Pages: 26-41

Dates

published

2021

Contributors

author

Arkadiusz Sylwester Mastalski

• Prywatne Akademickie Centrum Edukacji w Krakowie

• https://orcid.org/0000000344189370

References

• Agamben, Giorgio. „Czym jest współczesność?”, w Nagość. Przetłumaczone przez. Krzysztof Żaboklicki. Warszawa: WAB, 2010).
• Agamben, Giorgio. „Idea prozy”. W Idea prozy, przetłumaczone i posłowiem Opatrzone przez Ewa GórniakMorgan, komentarz Andrzej Serafin, Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, 2018.
• Agamben, Giorgio. „Kino Guy Deborda”, przetłumaczone przez Piotr Sadzik. „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej”, nr 3 (2013).
• Agamben, Giorgio. Stan wyjątkowy. Przetłumaczone przez Monika Surma-Gawłowska, posłowie Grzegorz Jankowicz, Paweł Mościcki. Kraków: Ha!art, 2008.
• Agamben, Giorgio. The End of the Poem: Studies in Poetics. Przetłumaczone przez Daniel Heller-Roazen. Stanford: Stanford University Press, 1999.
• Alighieri, Dante. O języku pospolitym. Przetłumaczone przez Włodzimierz Olszaniec. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2002.
• Dłuska, Maria. „O wersyfikacji Mickiewicza: część druga”, Pamiętnik Literacki 47, nr 2 (1956) , 403-443.
• Dłuska, Maria. „Wiersz”. W Problemy teorii literatury, t. III. Zredagowane przez Henryk Markiewicz. Wrocław: Ossolineum, 1987.
• Dłuska, Maria. „Sylabotonizm a kryteria rytmiki”, Pamiętnik Literacki 48, nr 3 (1956) , 138-150.
• Dłuska, Maria. „Wiersz meliczny – wiersz ludowy”, Pamiętnik Literacki 45, nr 2 (1954) , 473-502.
• Fabb, Nigel. Halle, Morris. Meter in Poetry: A New Theory. Cambridge – New York: Cambridge University Press, 2008.
• Geulen, Eva. Agamben. Wprowadzenie. Przetłumaczone przez Mikołaj Ratajczak. Warszawa: Sic!, 2012.
• Jakobson, Roman. „Poetyka w świetle językoznawstwa”, Pamiętnik Literacki 51, nr 2 (1960).
• Kluba, Agnieszka. Poemat prozą w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2014.
• Kulawik, Adam. Teoria wiersza. Kraków: Antykwa, 1995.
• Kulawik, Adam. Teoria wiersza. Wrocław: Ossolineum, 1987.
• Kulawik, Adam. Wersologia: studium wiersza, metru i kompozycji wersyfikacyjnej. Kraków: Antykwa, 1999.
• Kulawik, Adam. Wprowadzenie do lektury wiersza współczesnego. Wrocław: Ossolineum, 1977.
• Mastalski, Arkadiusz S. „Ostatnia «wielka narracja» w polskich badaniach wersologicznych. Prozodyjna teoria wiersza Adama Kulawika w trzydziestą rocznicę publikacji «Istoty wierszowej organizacji tekstu»”, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis: Studia Poetica, nr 2 (2014).
• Mastalski, Arkadiusz S. „Ruch i znaczenie (w) przerzutni”, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis: Studia Poetica (2022 i 2023) [w druku].
• Mayenowa, Maria Renata. „Jeszcze o sprawie polskiego sylabotonizmu”, Pamiętnik Literacki 46, nr 4 (1955) , 469-482.
• Quantitative Approaches to Versification. Zredagowane przez Petr Plecháč, Barry P. Scherr, Tatyana Skulacheva, Helena Bermúdez-Sabel, Robert Kolár. Prague, Czech Academy of Sciences, 2019.
• Pszczołowska, Lucylla. „Badania nad wierszem: problematyka i obecny status w nauce o literaturze”, Teksty Drugie, nr 5 (1995) , 45-52.
• Pszczołowska, Lucylla. „O wierszu dramatu Mickiewiczowskiego”, Pamiętnik Literacki 50, nr 2 (1959) ), 517-574.
• Pszczołowska, Lucylla. „Przyczynek do opisu współczesnej wersyfikacji polskiej”, Teksty, nr 1 (1975) , 23-38.
• Sadowski, Witold. „Wersyfikacja reportażu”, Teksty Drugie, nr 5 (2005), 82-99.
• The Princeton Handbook of Poetic Terms. Zredagowane przez Roland Greene i Stephen Cushma. Princeton: Princeton University Press, 2016.
• Tsur, Reuven. „Metre, rhythm and emotion in poetry. A cognitive approach”, Studia Metrica et Poetica 4, nr 1 (2017).
• Tsur, Reuven. „What can we Know about the Mediaeval Reader’s Response to Rhyme?”. W Polyphonie pour Ivan Fonagy. Zredagowane przez Jean Perrot. Paris: L’harmattan, 1997.
• Watkin, William. „Enjambment”. W The Agamben Dictionary, zredagowane przez Alex Murray, Jessica Whyte. Edinburgh, Edinburgh University Press 2011:, 62-63.
• Ważyk, Adam. Amfion. Rozważania nad wierszem polskim (Warszawa: Czytelnik 1983).
• Ważyk, Adam. Esej o wierszu (Warszawa: Czytelnik 1964).

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2021.25.30599

Biblioteka Nauki

1954099