Wers i wiersz jako praca street art. O Sezonie Rafała Wojaczka

• Authors: Joanna Dembińska-Pawelec

Title variants

EN

Verse and poem as street art. On Rafał Wojaczek’s Sezon [The Season]

Abstracts

EN

This paper refers to a street art installation by Robert Gilarski, now in the Planty Park in Mikołów. The installation “schody Wojaczka”, which visualizes Rafał Wojaczek’s poem Sezon, represents the work of the poet written on the steps of a stairway. The author of this paper interpets the poem and considers the difference between the semantics of Sezon’s form as appearing in pring and the one which can be read from the street art project. She points to the influence of topography and analyses the transposition of the poem’s form into a pictorial inscription, where steps-verses play a major role. The most radical change is the one concerning the vertical reading mode, governed by the direction of upward climb on the stairs-verses. A change in expectations towards versification is not meaningless for the interpretation of the work. This reversed order of reading the poem in the installation bears signs of an artistic provocation and presents itself as a metanoia.

PL

Artykuł odwołuje się do pracy street art Roberta Gilarskiego znajdującej się na Plantach w Mikołowie, w której dokonano wizualizacji wiersza Rafała Wojaczka Sezon. Instalacja prezentuje utwór mikołowskiego poety zapisany na stopniach parkowych schodów. Autorka artykułu interpretuje utwór, a następnie rozważa różnicę między semantyka formy Sezonu utrwaloną w druku oraz w pracy street art. Zwraca uwagę na wpływ topografii terenu, analizuje transpozycję formy wiersza w zapis piktorialny, gdzie istotną rolę pełnią schody-wersy. Najbardziej radykalna zmiana zachodzi w trybie lektury wertykalnej, wyznaczonej kierunkiem wchodzenia po stopniach-wersach „do góry”. Zmiana wersyfikacyjnych oczekiwań nie pozostaje bez konsekwencji dla interpretacji utworu. Odwrócony porządek odczytywania wiersza w instalacji ma znamiona prowokacji artystycznej i objawia się jako metanoja.

Keywords

EN

Rafał Wojaczek; Sezon; free verse poem; verse; street art; poem visualisation; installation

PL

Rafał Wojaczek; Sezon; wiersz wolny; wers; street art; wizualizacja wiersza; instalacja

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2021
• Issue: 25
• Pages: 124-141

Dates

published

2021

Contributors

author

Joanna Dembińska-Pawelec

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/000000017242381X

References

• Barańczak, Stanisław. „Rafał Wojaczek. Metafizyka zagrożenia”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 93-101. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
• Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego. Warszawa: Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, 1980.
• Błoński, Jan. „Inne lęki, inne bajki”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 87-92. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
• Bojda, Wioletta; Nawarecki, Aleksander. „Wiersz”. W Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia, 507-511. Zredagowane przez Zbigniew Kadłubek, Beata Mytych-Forajter, Aleksander Nawarecki. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2018.
• Cirlot, Juan Eduardo. Słownik symboli, przetłumaczone przez Ireneusz Kania. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2000.
• Cudak, Romuald. Inne bajki. W kręgu liryki Rafała Wojaczka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004.
• Derrida, Jacques. O gramatologii, przetłumaczone przez Bogdan Banasiak. Łódź: Wydawnictwo Officyna, 2011.
• Dybel, Paweł. Ziemscy, słowni, cieleśni. Eseje o polskich poetach współczesnych. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2019.
• Eliade, Mircea. Obrazy i symbole. Szkice o symbolice magiczno-religijnej, przetłumaczone przez Magda i Paweł Rodakowie. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2009.
• Grabowski, Artur. Wiersz. Forma i sens. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 1999.
• Karpowicz, Tymoteusz. „Debiuty. Rafał Wojaczek”. Poezja, nr 1 (1965): 65.
• Karpowicz, Tymoteusz. „Sezon na ziemi”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 131-153. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
• Kierc, Bogusław. Rafał Wojaczek. Prawdziwe życie bohatera. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2007.
• Komendant, Tadeusz. „Przywracanie symetrii. O poezji Rafała Wojaczka”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 102-112. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
• Kulawik, Adam. Wersologia. Studium wiersza, metru i kompozycji wersyfikacyjnej. Kraków: Wydawnictwo Antykwa, 1999.
• Kunz, Tomasz. „Liryka Rafała Wojaczka: przemiany podmiotu poetyckiego”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 217-245. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
• Kunz, Tomasz. „Więcej niż słowa. «Nie skończona krucjata» Rafała Wojaczka”. W Interpretować dalej. Najważniejsze polskie książki poetyckie lat 1945-1989, 285-294. Zredagowane przez Anna Kałuża, Alina Świeściak. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2011.
• Łukasiewicz, Jacek. „Liryka Rafała Wojaczka”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 162-171. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
• Mitosek, Zofia. Mimesis. Zjawisko i problem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
• Niewiadomski, Andrzej. „Wojaczek: nieuchwytna cielesność, nieuchwytne ciało poezji”, Kresy, nr 4 (2007): 69-90.
• Pertek, Grzegorz. „«Jest ja, ale mnie nie ma» – granica poetyckiego szaleństwa Rafała Wojaczka”. Przestrzenie Teorii, nr 16 (2011): 205-235.
• Pszczołowska, Lucylla. „Wers”. W Wiersz. Podstawowe kategorie opisu. Cz. 1. Rytmika. Zredagowane przez Jerzy Woronczak. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1963.
• Richard, Jean-Pierre. Poezja i głębia. Przetłumaczone przez Tomasz Swoboda. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2008.
• Rimbaud, Arthur. „List do Jerzego Izambarda, Charleville, (13) maj 1871”. Przetłumaczone przez Julia Hartwig, Artur Międzyrzecki, 300-301. W Wiersze. Sezon w piekle. Iluminacje. Listy, wybrał, opracował i posłowiem opatrzył Artur Międzyrzecki. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1993.
• Rimbaud, Arthur. „Sezon w piekle”. Przetłumaczone przez Artur Międzyrzecki. W Wiersze. Sezon w piekle. Iluminacje. Listy, wybrał, opracował i posłowiem opatrzył Artur Międzyrzecki, 157-197. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1993.
• Sadowski, Witold. Wiersz wolny jako tekst graficzny. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2004.
• Shakespeare, William. Makbet. Przetłumaczone przez Stanisław Barańczak. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”, 1992.
• Słownik łacińsko-polski. Oprac. Kazimierz Kumaniecki. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2001.
• Wojaczek, Rafał. Nie te czasy. Utwory nieznane. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2016.
• Wojaczek, Rafał. Reszta krwi. Zredagowane przez Maciej Melecki. Mikołów: Instytut Mikołowski, 1999.
• Wojaczek, Rafał. Sanatorium. Wrocław: Biuro Literackie, 2010.
• Wojaczek, Rafał. Wiersze. Wybrał i posłowiem opatrzył Tadeusz Pióro. Warszawa: Wydawnictwo PIW, 2004.
• Wojtyła, Konrad. Anty-antychryst? Wojaczek religijny. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2021.
• Wojtynek-Musik, Krystyna. Terra rhetorica w poezji Rimbauda. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006.
• Wóycicki, Kazimierz. Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1960.

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2021.25.30605

Biblioteka Nauki

1954086