Poetyka pojemników i prefiksów odczasownikowych

• Authors: Elżbieta Muskat-Tabakowska

Title variants

EN

Poetics of containers and verbal prefixes

Abstracts

EN

The article illustrates the thesis – which has been put forward in recent years by many linguists and literary scholars – that a closer connection between linguistics and literary studies may prove useful and inspiring for both fields. The analysis of Julian Tuwim’s poem Życie [Life] demonstrates that such interdisciplinary, or in fact transdisciplinary, methodological framework combining poetics and linguistics, and specifically cognitive linguistics, proves very productive. The English translation of Tuwim’s poem is also analyzed in the article. A review of various studies in cognitive linguistics shows that the “poetics of grammar” in the poem in question is achieved by means of: (i) verbal prefixes, (ii) verbal aspect, and (iii) quantitative iconicity of sequence. The (intuitive, impressionistic) interpretations of Życie quoted in the article turn out to be fully consistent with the grammatical interpretation. The English translation of the poem discussed in the final part of the article proves inadequate, not because of the incompetence of the two translators, but because of systemic grammatical discrepancies. Therefore, it further supports the thesis that a significant part of the meaning of the analyzed poem is contained in its grammatical structure. The poet’s (and the reader’s) intuition confirms the linguistic analysis, and the linguistic analysis validates theoretical and literary interpretations.

PL

Artykuł jest ilustracją tezy – wysuwanej w ostatnich latach przez wielu językoznawców i badaczy literatury – że ściślejsze powiązanie językoznawstwa i teorii literatury może się okazać pożyteczne i inspirujące dla obu stron. Ilustrację celowości takich inter-, czy też raczej transdyscyplinarnych badań wiążących poetykę z językoznawstwem, zwłaszcza w jego współczesnym kognitywistycznym wydaniu, stanowi analiza wiersza Juliana Tuwima Życie, wzbogacona o przekładoznawczą interpretację jego tłumaczenia na język angielski. Analiza przeprowadzona z pozycji językoznawstwa kognitywnego pokazuje, że „poetyka gramatyki” realizuje się w omawianym wierszu za pomocą trzech środków: prefiksów czasownikowych, aspektu czasownika oraz ikoniczności ilościowej i sekwencyjnej. Przytaczane w dalszych partiach tekstu (intuicyjne, impresjonistyczne) interpretacje Życia okazują się w pełni zgodne z interpretacją gramatyczną. Omawiany w części końcowej anglojęzyczny przekład wiersza jest nieadekwatny, nie z braku kompetencji dwójki tłumaczy, lecz z powodu systemowych rozbieżności gramatycznych. Jest to zatem dodatkowy argument na poparcie tezy, że istotna część znaczenia analizowanego wiersza zawiera się w jego strukturze gramatycznej. Intuicja poety – oraz jego czytelników – potwierdza wyniki analizy językoznawczej, a językoznawcze analizy uprawomocniają interpretacje teoretycznoliterackie.

Keywords

EN

iconicity; scene construction; contouring; one-shot metaphor; objectification; lyrical subject; mental schema; lexical semantics; image schema; speech event

PL

ikoniczność; konstrukcja sceny; konturowanie; metafora jednego strzału; obiektyfikacja; podmiot liryczny; schemat wyobrażeniowy; semantyka leksykalna; wymiary obrazowania; zdarzenie mowne

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2021
• Issue: 26
• Pages: 6-17

Dates

published

2021

Contributors

author

Elżbieta Muskat-Tabakowska

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/000000023676792X

References

• Ejsmunt-Wieczorek, Izabela. „Tautologia przedrostków werbalnych w gwarach”, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN 63 (2016): 5–16.
• Evans, Vyvyan. Leksykon językoznawstwa kognitywnego. Tłum. zespół. Kraków: Universitas, 2007.
• Freeman, Margaret. „Blending and beyond: Form and feeling in poetic iconicity”. W: Jaén Isabel, Julien Simon (eds.). Cognitive Literary Studies: Current Themes and New Directions, 127–143. Texas University Press, 2012.
• Habrajska, Grażyna, Joanna Ślósarska (red.). Habrajska, Grażyna, Joanna Ślósarska (red.). Kognitywizm w poetyce i stylistyce. Kraków: Universitas, 2006.
• Harrison, Chloe. Cognitive Grammar in Contemporary Fiction. Amsterdam/Filadelfia: John Benjamins, 2017.
• Harrison, Chloe, Louise Nuttal, Peter Stockwell, Wenjuan Yuan (red.). Cognitive Grammar in Literature. Amsterdam/Filadelfia: John Benjamins, 2014.
• Lakoff, George, Mark Johnson. Metaphors we live by. Chicago: The University of Chicago Press, 1980.
• Libura, Agnieszka (red.). Amalgamaty kognitywne w sztuce. Kraków: Universitas, 2007.
• Malcolm, David, Agata Miksa (tłum.). Till the words draw blood! Słowem do krwi! Wiersze Juliana Tuwima. Łódź: DOM LITERATURY w Łodzi, 2013.
• Mazurkiewicz, Filip. „Doświadczyć doświadczenie (według Ryszarda Nycza)”. Pamiętnik Literacki 3 (2014): 239–244.
• Nycz, Ryszard. Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN – Wydawnictwo, 2012.
• Paszek, Paweł. Pisanie doświadczenia: Poetologia i podmiotowość w twórczości Aleksandra Wata i Leo Lipskiego. https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/683/1/Paszek_Pisanie_doswiadczenia.pdf, 2017. Dostęp 4.06.2021.
• Piwowar, Jolanta. „Funkcje prefiksów «prze-» i «roz-»” w dwóch współczesnych słownikach języka polskiego”. Prace Językoznawcze 2 (2000): 125–138.
• Rudzka-Ostyn, Brygida. „Cognitive grammar and word formation. The caase of Dutch uit and Polish wy-”. W: Kałuża, Irena, Marta Gibińska, Irena Przemecka, Elżbieta Tabakowska (red.), Litterae et Litterae et Lingua. In honorem Premislai Mroczkowski, 227–239. Wrocław: Ossolineum, 1984.
• Semino, Elena, Jonathan Culpeper (red.). Cognitive Stylistics. Language and cognition in text analysis. Amsterdam/Filadelfia: John Benjamins, 2002.
• Stockwell, Peter. Cognitive Poetics: An Introduction. Londyn: Routledge, 2002.
• Śmiech, Witold. Derywacja prefiksalna czasowników polskich. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1986.
• Winiecka, Elżbieta. „Literaturoznawcza republika marzeń”. Forum Poetyki 15-16 (2019): 126–132.

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2021.26.30843

Biblioteka Nauki

1954110