Concerning Elitism. Three Case Studies

• Authors: Alina Świeściak

Title variants

PL

Wokół elitaryzmu. Trzy przypadki

Abstracts

EN

This article examines literary criticism in Poland after 1989 from the dynamic perspective of elites and elitism. Drawing on various elite theories, mainly the more contemporary ones, for which the most important point of reference is Pierre Bourdieu’s concept of distinction, the author shows how these concepts function in relation to the aesthetic and social dominants of the Polish literary scene after 1989. The author analyzes three “critical case studies:” Krzysztof Uniłowski’s article from 2005, a Facebook event related to the “auctioning” of Konrad Góra’s book of poetry in 2020, and recent trends in the language used by the young generation of critics. The author is interested in the relationship between literature and criticism and the dominant aesthetic tendencies and the socio-political context, especially the use of the concepts of elites and elitism, be it analytically or persuasively, consciously or unconsciously, positively or negatively, etc.

PL

Artykuł proponuje spojrzenie na krytykę literacką po 1989 roku z perspektywy zmieniającego się rozumienia i recepcji społecznej pojęcia elit i elitaryzmu. Autorka, nawiązując do różnych teorii elit – przede wszystkim nowszych, dla których najważniejszym punktem odniesienia jest koncepcja dystynkcji Pierre’a Bourdieu – pokazuje, jak koncepcje te uzgadniają się z estetycznymi i społecznymi dominantami polskiego życia literackiego po przełomie politycznym 1989 roku. W trzech „przypadkach krytycznych”: artykułu Krzysztofa Uniłowskiego z 2005 roku, facebookowej akcji związanej z „aukcyjną” sprzedażą książki poetyckiej Konrada Góry z 2020 roku oraz rysujących się w ostatnich latach nowych tendencji w języku młodego pokolenia krytyków, interesują ją relacje pomiędzy literaturą i krytyką literacką a dominującymi tendencjami estetycznymi i kontekstem społeczno-politycznym, dla których „papierkiem lakmusowym” są w niniejszym tekście pojęcia elit i elitaryzmu oraz ich różnie wykorzystywany potencjał manipulacyjny: analitycznie lub perswazyjnie, świadomie lub nieświadomie, w dobrej lub złej wierze itd.

Keywords

EN

elitism; exclusivity; social class; socio-cultural distinctions; cultural capital; anarchism; economy of symbolic exchange; social status game

PL

elitaryzm; elityzm; klasa społeczna; dystynkcje społeczno-kulturowe; kapitał kulturowy; anarchizm; ekonomia wymiany symbolicznej; gra statusowa

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2022
• Issue: 28-29

Dates

published

2022

Contributors

author

Alina Świeściak

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000304591242

References

• Bey, Hakim. Tymczasowa Strefa Autonomiczna. Tłum. Jan Karłowski. Kraków: Frish vom Fass, 2009.
• Bourdieu, Pierre. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Tłum. Piotr Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2005.
• Bourdieu, Pierre. Rozum praktyczny. O teorii działania. Tłum. Joanna Stryjczyk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
• Dahrendorf, Ralf. Nowoczesny konflikt społeczny. Esej o polityce wolności. Tłum. Stefan Bratkowski, Wacław Niepokólczycki, Bolesław Orłowski, Elżbieta Szczepańska, Wanda Wertenstein. Warszawa: Czytelnik, 1993.
• Fisher, Mark. Realizm kapitalistyczny. Czy nie ma alternatywy? Tłum. Andrzej Karalus. Warszawa: Książka i Prasa, 2020.
• Graeber, David. Fragmenty antropologii anarchistycznej. Tłum. Qrde. Poznań: Bractwo Trojka, 2021.
• Kozicka, Dorota. „Poezja w klinczu (z)rozumienia”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka 26 (2015): 51–72. DOI https://doi.org/10.14746/pspsl.2015.26.2
• Lasch, Christopher. Bunt elit. Tłum. Dobrosław Rodziewicz. Kraków: Platan, 1997.
• Matyja, Rafał. Wyjście awaryjne. O zmianie wyobraźni politycznej. Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2018.
• Michels, Robert. Political Parties: a sociological study of the oligarchical tendencies of modern democracy. Tłum. Eden Paul, Cedar Paul. New York: The Free Press, 1962.
• Mills, Charles Wright. Elita władzy. Tłum. Mieczysław Maneli. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961.
• Peterson, Richard A. „Understanding Audience Segmentation: From Elite and Mass to Omnivore and Univore”. Poetics 21 (1992): 243–258. DOI https://doi.org/10.1016/0304-422X(92)90008-Q
• Putnam, Robert D. The Comparative Study of Political Elites. Englewood Cliffs: Prentice-Hall, 1976.
• Stefaniuk, Małgorzata. „Vilfreda Pareta rozważania o elitach i demokracji”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G, vol. 45 (1998): 231–249.
• Strzyczkowski, Konstanty. „Szlachectwo nie zobowiązuje. Zmiany we wzorach konsumpcji kulturowej”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, R. LXXI, z. 1 (2009): 195–219.
• Uniłowski, Krzysztof. „Elitarni i popularni, głównonurtowi i niszowi”. W: Kup pan książkę. Katowice: Wydawnictwo FA-art, 2008.
• Wasilewski, Jacek. „Demokratyczny elityzm: geneza i podstawy paradygmatu”. Studia Socjologiczne 3 (2020): 5–30

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2022.28-29.36750

Biblioteka Nauki

27312265