Extended Solidarity: A Feminist Reading of Anna Świrszczyńska’s Czarne Słowa

• Authors: Katarzyna Szopa

Title variants

PL

Solidarność rozszerzona. O feministycznej lekturze Czarnych słów Anny Świrszczyńskiej

Abstracts

EN

This article discusses selected reading strategies of Anna Świrszczyńska’s poetry, and Czarne Słowa [Black words] (1967) in particular, a collection which, in my reading, presents the intersections between gender, race and class. The ahistorical category of gender, which is dominant in the reading of Świrszczyńska’s poetry, is what obscures the complex image of social relations that emerges from her works. Employing feminist theories of social reproduction, I argue that the situation of women presented in Czarne Słowa not only differs from the one shown in Jestem baba [I am a woman] but also reveals Świrszczyńska’s ethical project, to which I refer as extended solidarity.

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest wybranym strategiom lekturowym twórczości poetyckiej Anny Świrszczyńskiej na przykładzie Czarnych słów (1967), książki, która w moim odczytaniu przedstawia nierozerwalny splot trzech społecznych uwarunkowań: płci, rasy i klasy. Dominująca w odczytaniu jej poezji ahistoryczna kategoria płci jest tym, co maskuje ów złożony obraz stosunków społecznych, jaki wyłania się z twórczości poetki. Przyjmując założenia feministycznych teorii społecznej reprodukcji, wskazuję, że sytuacja bohaterek Czarnych słów nie tylko różni się od tej ukazanej w Jestem baba, ale odsłania też przed nami etyczny projekt Świrszczyńskiej, który określam mianem solidarności rozszerzonej.

Keywords

EN

social reproduction; feminist criticism; Anna Świrszczyńska; Marxist feminism; women’s poetry

PL

społeczna reprodukcja; krytyka feministyczna; Anna Świrszczyńska; feminizm marksistowski; poezja kobiet

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2022
• Issue: 28-29

Dates

published

2022

Contributors

author

Katarzyna Szopa

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/000000025880092X

References

• Balbus, Stanisław. „Kobieta mówi o swoim życiu”. Twórczość 8 (1972): 108.
• Baranowska, Małgorzata. „Pod czarną gwiazdą”. Twórczość 6 (1986): 77.
• Barrett, Michèle. „Ideology and the Cultural Production of Gender”. W: Social Change: Sex, Class and Race in Literature and Culture, red. Judith Newton, Deborah Rosenfelt, 65–85. New York and London: Methuen, 1985.
• Bhattacharya, Tithi. „How Not to Skip Class: Social Reproduction of Labor and the Global Working Class”. W: Social Reproduction Theory: Remapping Class, Recentring Oppression, red. Tithi Bhattacharya, 68–93. London: Pluto Press, 2017. DOI https://doi.org/10.2307/j.ctt1vz494j.8
• Bojda, Wioletta. „Kubistyczna Świrszczyńska”. Opcje 1-2 (1996): 18.
• Bojda, Wioletta. „Tajemnice monstrualnego ciała”. Kresy 3-4 (1996): 77.
• Bourdieu, Pierre. Męska dominacja. Tłum. Lucyna Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, 2004.
• Dehnel, Jacek. „Trzecia Świrszczyńska”. Dwutygodnik 247 (2018). https://www.dwutygodnik.com/artykul/8026-trzecia-swirszczynska.html?print=1.
• Eagleton, Terry. „Postkolonializm i «postkolonializm»”. Tłum. Michalina Golinczak, Jakub Maciejczyk. Nowa Krytyka 26-27 (2011): 331–335.
• Ferguson, Susan. Women and Work: Feminism, Labour and Social Reproduction. London: Pluto Press, 2020. DOI https://doi.org/10.2307/j.ctvs09qm0
• Fidelis, Małgorzata. „Równouprawnienie czy konserwatywna nowoczesność? Kobiety pracujące”. W: Kobiety w Polsce 1945–1989. Nowoczesność, równouprawnienie, komunizm, red. Katarzyna Stańczak-Wiślicz, Piotr Perkowski, Małgorzata Fidelis, Barbara Klich-Kluczewska, 103–164. Kraków: Universitas, 2020.
• Fraser, Nancy. „Feminizm w służbie kapitalizmu”. Tłum. Andrzej Dominiczak. Le Monde Diplomatique 11/93 (listopad 2013).
• Gimenez, Martha E. Marx, Women and Capitalist Social Reproduction: Marxist Feminist Essays. Chicago: Haymarket Books, 2020. DOI https://doi.org/10.1163/9789004291560
• Ingbrant, Renata. From Her Point of View: Woman’s Anti-World in the Poetry of Anna Świrszczyńska. Stockholm: Stockholm University, 2007.
• Janion, Ewa. „Mit, obrzęd i duchowość Afryki w «Czarnych słowach» Anny Świrszczyńskiej”. W: Boginie, bohaterki, syreny, pajęczyce. Polskie pisarki współczesne wobec mitów, red. Alessandro Amenta, Krystyna Jaworska, 29–44. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2020.
• Kaplan, Cora. „Pandora’s Box: Subjectivity, Class and Sexuality in Socialist Feminist Criticism”. W: Sea Changes: Culture and Feminism, 147–176. London: Verso, 1986.
• Kłosińska, Krystyna. „Feministyczna krytyka literacka wobec pisania kobiet i jej pułapki”. Fa-Art 3 (2012): 3–13.
• Luksemburg, Róża. Wstęp do ekonomii politycznej. Warszawa: Książka i Wiedza, 1959.
• Majewska, Ewa. „«Solidarność» i solidarność w perspektywie feministycznej. Od post-mieszczańskiej sfery publicznej do solidarności globalnej”. Etyka 48 (2014), 43–57. DOI https://doi.org/10.14394/etyka.844
• Miller, Nancy K. „Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka”, tłum. Krystyna Kłosińska, Krzysztof Kłosiński. W: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, 487–513. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.
• Mitzner, Piotr. „Maska afrykańska”. W: Nienasycenie. Wiersze, wstęp i oprac. Eliza Kącka, 79–83. Kraków: Universitas, 2021.
• Pobłocki, Kacper. Chamstwo. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2021.
• Próchnicki, Włodzimierz. „Wejść w siebie. O poezji Anny Świrszczyńskiej”. Życie Literackie 10 (1986): 9.
• Stapkiewicz, Agnieszka. Ciało, kobiecość i śmiech w poezji Anny Świrszczyńskiej. Kraków: Universitas, 2014.
• Stawowy, Renata. „Gdzie jestem ja sama”. O poezji Anny Świrszczyńskiej. Kraków: Universitas, 2004.
• Szopa, Katarzyna. „Poetka rewolucji. Anna Świrszczyńska i socjalistyczny projekt równości kobiet”. Śląskie Studia Polonistyczne 2 (2018): 59–79. DOI https://doi.org/10.31261/SSP.2018.12.04
• Szopa, Katarzyna. „Roses or Bread? Anti-Communist Narration in Feminist Readings of Anna Świrszczyńska’s Poetry”. Praktyka Teoretyczna 1 (2019): 72–92. DOI https://doi.org/10.14746/prt.2019.1.04
• Szopa, Katarzyna. „Babski przełom. Konstelacja tomu «Jestem baba» Anny Świrszczyńskiej”. W: Konstelacje krytyczne. T. 1: Teorie i praktyki, red. Dorota Kozicka, Monika Świerkosz, Katarzyna Trzeciak, 179–204. Kraków: Universitas, 2020.
• Świrszczyńska, Anna. Czarne słowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1967.
• Świrszczyńska, Anna. „10 minut z Anną Świrszczyńską”. Dziennik Polski 247 (1962): 3.
• Świrszczyńska, Anna. „Izba tortur, czyli moja teoria poezji”. Kultura 8 (1973): 3.
• Świrszczyńska, Anna. Jestem baba. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975, wyd. 3.
• Wielgosz, Przemysław. Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić. Kraków: Karakter, 2021

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2022.28-29.36754

Biblioteka Nauki

27312253