Jolanta Brach-Czainy’s micrology

• Authors: Lucyna Marzec

Title variants

PL

Mikrologia Jolanty Brach-Czainy

Abstracts

EN

The paper discusses the writing and philosophy of Jolanta Brach-Czaina, connecting it to micrology and maieutics. This poetological reflection considering the function of detail and work of similarities and differences in Brach-Czaina’s most significant works (Sofa, Szczeliny istnienia, Błony umysłu) identifies two tendencies of her philosophy: searching for a textual “representation of meaning” and a sensual description of “particles of being”. The paper discusses Brach-Czaina’s ambivalent approach to metonymy and synecdoche, and characterizes her style, which combines a focus on inconspicuous detail and non-conclusiveness of paradoxes. Absorption of concrete and abstraction, creating an impression of precision, and at the same time vagueness are key features of Brach-Czaina’s poetics. Her philosophy has much in common with Italo Calvin and Anne Carson, whose parallel way to seeking the essence of cognition and poetic language has led to the Socratic theory of Eros. 

PL

Artykuł omawia pisarstwo i filozofię Jolanty Brach-Czainy, wiążąc je z projektem mikrologii i sokratejską majeutyką. Poetologiczna refleksja nad działaniem detalu, pracy podobieństwa i różnicy, w najważniejszych utworach (Sofie, Szczelinach istnienia, Błonach umysłu) wydobywa dwie tendencje myśli Brach-Czainy: poszukiwanie tekstowego „przedstawicielstwa znaczenia” i zmysłowego opisu „drobin bytu”. Artykuł omawia ambiwalentne podejście filozofki do metonimii i synekdochy oraz charakteryzuje styl pisarstwa, który łączy skupienie na niepozornym detalu oraz niekonkluzywność paradoksów. Kluczową cechą poetyki Brach-Czainy jest absorpcja konkretu i abstrakcji, wywołanie jednoczesnego efektu dokładności i nieokreśloności. Projekt Brach-Czainy wiele łączy z poetologicznymi refleksjami Itala Calvina oraz, przede wszystkim, Anne Carson. Ich równoległa droga w poszukiwaniu istoty poznania i języka poetyckiego doprowadziła do sokratejskiej teorii erosa.

Keywords

EN

Jolanta Brach-Czaina; Anne Carson; Socrates; micrology; figurativeness; metonymy; metaphor; sensuality; detail; Eros

PL

Jolanta Brach-Czaina; Anne Carson; Sokrates; mikrologia; figuratywność; metonimia; metafora; sensualność; detal; eros

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2022
• Issue: 30

Dates

published

2022

Contributors

author

Lucyna Marzec

• Adam Mickiewicz University in Poznań

• https://orcid.org/0000000164783997

References

• Borzym, Stanisław. Obecność ryzyka: szkice z filozofii powszechnej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, 1998.
• Brach-Czaina, Jolanta. Błony umysłu. Warszawa: Sic!, 2003.
• Brach-Czaina, Jolanta. „Kabaczek, piasek, liście, pazury”. Res Publica Nowa 11 (2001): 50–55.
• Brach-Czaina, Jolanta. „Powaga ścierek”. W: Szczeliny istnienia, 127–128. Kraków: eFKa, 2006.
• Brach-Czaina, Jolanta. „Wiśnia i rozumienie”. W: Szczeliny istnienia, 7–21. Kraków: eFKa, 2006.
• Calvino, Italo. Wykłady amerykańskie: sześć przypomnień dla przyszłego tysiąclecia. Tłum. Anna Wasilewska. Warszawa: Czuły Barbarzyńca, 2009.
• Carson, Anne. Słodko-gorzki eros. Tłum. Renata Lis. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2020. https://www.worldcat.org/title/1241588626.
• Cyranowicz, Maria. „Wkroczenie w tajemnicę”. Teksty Drugie 5 (1996): 101–104.
• Derrida, Jacques. „Biała mitologia: metafora w tekście filozoficznym”. Tłum. Wiktoria Krzemień. Pamiętnik Literacki 77/3 (1986): 283–318.
• „Estetyka pragnień : praca zbiorowa | WorldCat.org”. Dostęp 7 listopad 2022. https://www.worldcat.org/title/19998545.
• Grochowski, Grzegorz. Tekstowe hybrydy. Literackość i jej pogranicza. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014.
• Iwasiów, Inga. „O narracji szczelinowo-błonowej: lekcje pisania na podstawie Jolanty Brach-Czainy”. Czas Kultury 1 (2022): 8–16.
• Jarosz, Dariusz. „Mięso”. Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały 17 (2019): 313–330.
• Kafka, Franz. „Bąk”. W: Opowieści i przypowieści, tłum. Lech Czyżewski, Roman Karst, Alfred Kowalkowski, Juliusz Kydryński, Elżbieta Ptaszyńska-Sadowska, Anna Wołkowicz, Jarosław Ziółkowski, 477. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2017.
• Latos, Grażyna. „Krzątactwo”. W: Encyklopedia gender: płeć w kulturze, red. Katarzyna Czeczot, Agnieszka Mrozik, Katarzyna Nadana-Sokołowska, Anna Nasiłowska, Monika Rudaś-Grodzka, Ewa Maria Serafin, Barbara Smoleń, Kazimiera Szczuka, Agnieszka Wróbel, 253. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2014.
• Latos, Grażyna. „Szczeliny istnienia”. W: Encyklopedia gender: płeć w kulturze, red. Katarzyna Czeczot, Agnieszka Mrozik, Katarzyna Nadana-Sokołowska, Anna Nasiłowska, Monika Rudaś-Grodzka, Ewa Maria Serafin, Barbara Smoleń, Kazimiera Szczuka, Agnieszka Wróbel, 523. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2014.
• Lisowska, Katarzyna. Metaforyczność w dyskursie genderowym polskiego literaturoznawstwa po 1989 roku. Kraków: Universitas, 2019.
• Michałowska, Marianna. „Filozofia w edukacji wizualnej: «Błony umysłu» jako ćwiczenie z fotografii”. Czas Kultury 1 (2022): 85–98.
• Nawarecki, Aleksander. „Czarna mikrologia”. W: Skala mikro w badaniach literackich, red. Aleksander Nawarecki, Monika Bogdanowska, 9–24. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2005.
• Nawarecki, Aleksander. Miniatura i mikrologia literacka. T. 2. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001.
• Runia, Eelco. „Obecność”. W: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki: antologia, tłum. Elżbieta Wilczyńska, 75–123. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
• Rybarkiewicz, Dorota. Metafora w działaniu. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017.
• Szymańska, Beata. „Problem zła i ścierka do podłogi”. Dekada Literacka 5/6 (1999): 17–18.
• Walczewska, Sławomira. „Konkret i dotyk”. Szum 34 (2021): 32–38

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2022.30.38023

Biblioteka Nauki

27322375