“Justifying description” in Zygmunt Haupt’s works

• Authors: Tomasz Mizerkiewicz

Title variants

PL

„Usprawiedliwianie opisu” w twórczości Zygmunta Haupta

Abstracts

EN

This article discusses the problem of description in the works of Zygmunt Haupt in the wider context of the contemporary “descriptive turn” in literary studies. First, early critical readings and reviews of Haupt’s exceptional descriptions, which the writer included in his stories even though he acknowledged a crisis of mimesis in literature, are discussed. Indeed, Haupt made a conscious effort to “justify description,” which played an important role in his works, as Jerzy Stempowski noticed, either as part of a comprehensive vision of the outside world with tentatively invokes philosophical justifications or in moments during which Haupt’s characters come into contact with reality in and through accidental openings or “windows.” The article discusses these two respective methods of justifying description, drawing on speculative realism as well as the philosophy of Kazimierz Twardowski, which inspires the contemporary advocates of new philosophical realisms.

PL

Artykuł omawia problematykę opisu w twórczości Zygmunta Haupta z wykorzystaniem inspiracji płynących ze strony współczesnego „zwrotu deskryptywnego” w literaturoznawstwie. Przypomniane zostały wczesne diagnozy krytyki literackiej wskazującej na wyjątkową wartość opisów Haupta, które pisarz włączał do swych opowiadań, mimo iż zdawał sobie sprawę z kryzysu zdolności mimetycznych literatury. Świadomie podejmował przy tym wysiłek „usprawiedliwiania opisu”, który pojawiał się u niego, jak zauważył Jerzy Stempowski, albo jako część całościowej wizji świata zewnętrznego z przywoływanymi próbnie uzasadnieniami filozoficznymi, albo jako element zdarzających się bohaterom opowiadań Haupta chwilom styku z realnością dostępną w znalezionych przypadkiem ramach lub „prześwitach”. Artykuł omawia kolejno te dwie metody uzasadniania części deskryptywnych, wykorzystane zostały przy tym pojęcia realizmu spekulatywnego, a także filozofii Kazimierza Twardowskiego, z której korzystają rzecznicy nowych form realizmu we współczesnej filozofii.

Keywords

EN

description; the descriptive turn; speculative realism; Zygmunt Haupt; Kazimierz Twardowski; Graham Harman

PL

opis; zwrot opisowy; realizm spekulatywny; Zygmunt Haupt; Kazimierz Twardowski; Graham Harman

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2023
• Issue: 31

Dates

published

2023

Contributors

author

Tomasz Mizerkiewicz

• Adam Mickiewicz University in Poznań

• https://orcid.org/0000000244195423

References

• Bakies, Bogdan. „Twardowskiego koncepcja przedmiotu jako korelatu aktu”, Studia Philosophiae Christianae 11 (1975): 11–48.
• Best, Stephen, Marcus Sharon. “Surface Reading: An Introduction”. Representations 1 (2009): 1–21.
• Harman, Graham. Traktat o przedmiotach, tłum. Marcin Rychter. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
• Haupt, Zygmunt. Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże. Warszawa: Czytelnik, 2007.
• Love, Heather. „Shimmering Descriptions and Descriptive Criticism”. New Literary History 1 (2020): 1–22.
• Meillassoux, Quentin. Po skończoności. Esej o koniecznej przygodności, tłum. Piotr Herbich. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, 2015.
• P.H. [Paweł Hostowiec - Jerzy Stempowski]. „Nagroda Literacka «Kultury» za r. 1962 - Zygmunt Haupt”. W: Jerzy Giedroyć, Zygmunt Haupt. Listy 1947–1975, red. Paweł Panas. Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2022.
• Representations 135 (2016).
• Stewart, Kathleen. „Point of Precision”. Representations 135 (2016): 31–44.
• Wiegandt, Ewa. „Wszystko-Nic Zygmunta Haupta”. W: Ulotność i trwanie. Studia z tematologii i historii literatury, red. Ewa Wiegandt, Agnieszka Czyżak, Zbigniew Kopeć, 59–72. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2003

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2023.31.38717

Biblioteka Nauki

27312311