The Great Boredom of Contemplation: Franciszka Themerson’s Experimental Records of Illness

• Authors: Honorata Sroka

Title variants

PL

Wielka nuda kontemplacji. Eksperymentalne zapisy chorobowe Franciszki Themerson

Abstracts

EN

The article discusses the concept of experimental and illness-related life-writing records on the basis of Franciszka Themerson’s correspondence, and her correspondence-related drawings and works of art. I have established that the avant-garde artist was using coherent compositional methods in taking up the topic of her illness both in her life-writing records and in her avant-garde art. The tactics of “transformation” in her correspondence, drawings and paintings assumed the form of self-irony, joke, distancing herself from her own body in the state of illness. The analysed correspondence is one of few cases of the painter’s autobiographical records we know of; they were stored in the Museum of Art in Łódź, as well as in the National Library of Poland in Warsaw (The Themerson Archive).

PL

W artykule omówione zostało pojęcie eksperymentalnych i chorobowych zapisów życia na podstawie korespondencji Franciszki Themerson, a także jej rysunków korespondencyjnych oraz dzieł sztuki. Zauważyłam, że awangardystka stosowała spójne metody kompozycyjne w podejmowaniu tematu swojej choroby tak w zapisach życia, jak i w sztuce awangardowej. Taktyka „przekształcenia” przybierała w przypadku korespondencji, rysunków oraz obrazów formy autoironii, żartu, dystansowania się wobec własnej cielesności w stanie chorobowym. Przeanalizowana korespondencja jest jednym z nielicznych przykładów znanych nam zapisów autobiograficznych malarki, które w większości zdeponowane zostały w Muzeum Sztuki w Łodzi, częściowo również w Bibliotece Narodowej w Warszawie (Archiwum Themersonów).

Keywords

EN

Franciszka Themerson; correspondence; the avant-garde; archive; life-writing; experiment

PL

Franciszka Themerson; korespondencja; awangarda; archiwum; zapisy życia; eksperyment

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2023
• Issue: 33-34

Dates

published

2023

Contributors

author

Honorata Sroka

• University of Warsaw

• https://orcid.org/0000000235051604

References

• Biblioteka Narodowa w Warszawie, Archiwum Themersonów. Korespondencja wzajemna Franciszki i Stefana Themersonów z lat 1947–1974, sygnatura: Rps akc. 20241, t. 2, k. od 173r.-201r.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie, Archiwum Themersonów. Korespondencja wzajemna Franciszki i Stefana Themersonów z lat 1947–1974, sygnatura: Rps akc. 20240, t. 1, k. 33v.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie, Archiwum Themersonów. Korespondencja wzajemna Franciszki i Stefana Themersonów z lat 1947–1974, sygnatura: Rps akc. 20241, t. 2, k. 15r.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie, Archiwum Themersonów. Zakład Rękopisów, teczka Ireny Grosz. List z dnia: 22.09.1971.
• Muzeum Sztuki w Łodzi, kolekcja: „Listy Franciszki i Stefana do Ireny Grosz”, sygnatura DS/1013. List z dnia: 10.04.1964.
• Muzeum Sztuki w Łodzi, kolekcja: „Listy Franciszki i Stefana do Ireny Grosz”, sygnatura DS/1013. List z dnia: 10.04.1969.
• Muzeum Sztuki w Łodzi, kolekcja: „Listy Franciszki i Stefana do Ireny Grosz”, sygnatura DS/1013. List z dnia: 22.07.1974.
• Muzeum Sztuki w Łodzi, kolekcja: „Listy Franciszki i Stefana do Ireny Grosz”, sygnatura DS/1013. List z dnia: 10.07.1975.
• Muzeum Sztuki w Łodzi, kolekcja: „Listy Franciszki i Stefana do Ireny Grosz”, sygnatura DS/1013. List z dnia: 17.09.1976.
• Muzeum Sztuki w Łodzi, kolekcja: „Listy Franciszki i Stefana do Ireny Grosz”, sygnatura DS/1013. List z dnia: 8.01.1977.
• Assmann, Aleida. Między historią a pamięcią. Antologia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2014.
• Boruszkowska, Iwona. Defekty. Literackie auto/pato/grafie: szkice. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016.
• Dziadek, Adam. „«Mój wiek» Aleksandra Wata - uwagi do przyszłej edycji”. Pamiętnik Literacki 4 (2020): 203–219.
• Dziadek, Adam. Projekt krytyki somatycznej. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2014.
• Dziadek, Adam. „Semiografia rękopisu”. Teksty Drugie 6 (2020): 216–235.
• Foster, Hal. Powrót realnego. Awangarda u schyłku XX wieku. Kraków: Universitas, 2010.
• Grzemska, Aleksandra. „Praktyki autobiograficzne Ewy Kuryluk”. Autobiografia 2 (2016): 93–106.
• Hellich, Artur. Gry z autobiografią. Przemilczenia, intelektualizacje, parodie. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2018.
• Kuryluk, Ewa. „Radioklub poszukiwaczy przyzwoitości”. Gazeta. Magazyn 16 (1999): 26–28.
• Polit, Paweł. „Franciszki Themerson gry z narracją”. Czas Kultury 3 (2020): 154–160.
• Prussak, Maria. „Zmierzch edycji krytycznych?”. Pamiętnik Literacki 4 (2020): 31–43.
• Shallcross, Bożena. „Poeta i sygnatury”. Teksty Drugie 5 (2011): 53–61.
• Sikora, Agata. Szczerość. O wyłanianiu się nowoczesnego porządku komunikacyjnego. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2020.
• Sroka, Honorata. „Co warto widzieć na pierwszy rzut oka? Zarys praktyki dydaktycznej Franciszki Themerson (1963–1968)”. Autobiografia. Literatura. Kultura. Media 1 (2022): 99–109.
• Sroka, Honorata. The Experimental Avant-Garde Art of Franciszka and Stefan Themerson A Way of Dealing with Crisis, w: Crisis, red. Sascha Bru, Kate Kangaslahti, Li Lin, Iveta Slavkova, David Ayers, 313–335. Berlin: De Gruyter, 2022.
• Taborska, Agnieszka. „«Początek sytuacji». Rysunki i obrazy Franciszki Themerson”. Literatura na Świecie 9-10 (2013): 234–243.
• Wadley, Nick. Franciszka Themerson. Gdańsk, Londyn, Łódź: Fundacja Terytoria Książki, Themerson Estate, Muzeum Sztuki w Łodzi, 2019.

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2023.32-33.42114

Biblioteka Nauki

27312353