“White bellies of fish:” Zygmunt Haupt and modernity’s fascination with mountaineering

• Authors: Przemysław Kaliszuk

Title variants

PL

„Białe brzuchy ryb”. Zygmunt Haupt i alpinistyczne fascynacje nowoczesności

Abstracts

EN

This article discusses the motifs of mountains and mountaineering in Zygmunt Haupt’s selected texts. The author analyzes how mountain spaces and experiences related to mountains are described, and also reflects on the scale of mountaineering fascinations. He examines whether inspirations suggested by Haupt may be used to reconstruct his hypothetical influences, thus proving that Haupt had a very good knowledge of professional articles and books on mountaineering. The article further demonstrates how Haupt combines the theme of mountains and the related new cultural practices, primarily climbing and mountaineering, with reflection on the processes which constitute modernity.

PL

Artykuł dotyczy wątków górskich i alpinistycznych w wybranych tekstach Zygmunta Haupta. Autor analizuje sposoby opisywania przestrzeni górskich i doświadczeń związanych z górami, a także rozważa skalę zainteresowania alpinizmem. Rozpatruje, czy podsuwane przez Haupta inspiracje mogą posłużyć za podstawę rekonstrukcji hipotetycznych wpływów i potwierdzać skalę znajomości fachowego piśmiennictwa góroznawczego. Przedstawia, w jaki sposób włączanie gór i związanych z nimi nowych praktyk kulturowych, przede wszystkim wspinaczki i alpinizmu, w obszar eksplorowanych przez Haupta tematów i problemów łączyło się z refleksją pisarza odnośnie do procesów fundujących nowoczesność.

Keywords

EN

modernity; Zygmunt Haupt; mountaineering; mountains; modern literature

PL

nowoczesność; Zygmunt Haupt; alpinizm; góry; literatura nowoczesna

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2023
• Issue: 32

Dates

published

2023

Contributors

author

Przemysław Kaliszuk

• Maria Curie-Skłodowska University

• https://orcid.org/0000000186683911

References

• Bayers, Peter L. Imperial Ascent Mountaineering, Masculinity, and Empire. Boulder, Colo.: University Press of Colorado, 2003.
• Colley, Ann C. Victorians in the Mountains: Sinking the Sublime. Farnham-Burlington: Ashgate, 2010.
• Davis, Wade. Into the Silence the Great War, Mallory, and the Conquest of Everest. New York: Vintage Books, 2012.
• Dąbrowski, Zdzisław. „Nanga Parbat - najtragiczniejsza góra Himalajów”. Wierchy 15 (1937): 206–209.
• Dhar, Amrita. „Travel and Mountains”. W The Cambridge History of Travel Writing, red. Nandini Das, Tim Youngs, 1. wyd., 345–360. Cambridge University Press, 2019.
• Dorawski, Jan Kazimierz. Walka o szczyt świata. Warszawa: Iskry, 1955.
• Felsch, Philipp. „Mountains of Sublimity, Mountains of Fatigue: Towards a History of Speechlessness in the Alps”. Science in Context 22, 3 (2009): 341–364.
• Gierszewska, Barbara. „Inżynier Edmund Libański - popularyzator nauki i techniki we Lwowie w początkach XX wieku”. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 49, 2 (2004): 53–67.
• Hansen, Peter H. „Albert Smith, the Alpine Club, and the Invention of Mountaineering in Mid-Victorian Britain”. Journal of British Studies 34, 3 (lipiec 1995): 300–324.
• Hansen, Peter H. The summits of modern man: mountaineering after the enlightenment. Cambridge: Harvard University Press, 2013.
• Hansen, Peter H. „Vertical Boundaries, National Identities: British Mountaineering on the Frontiers of Europe and the Empire, 1868–1914”. The Journal of Imperial and Commonwealth History 24, 1 (styczeń 1996): 48–71.
• Haupt, Zygmunt. Baskijski diabeł: opowiadania i reportaże. Zebrał, oprac. i notą edytorską opatrzył Aleksander Madyda. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2016.
• Haupt, Zygmunt. Z Roksolanii: opowiadania, eseje, reportaże, publicystyka, warianty, fragmenty (1935–1975). Red. Aleksander Madyda. Wydanie II zmienione, poprawione i uzupełnione. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2018.
• Isserman, Maurice, i Stewart Angas Weaver. Upadek olbrzymów: historia wspinaczek himalajskiech od epoki imperiów do epoki skrajności. Tłum. Miłosz Młynarz. Oświęcim: Wydawnictwo Bez Fikcji, 2019.
• Kordys, Roman. „Taternictwo wczoraj, dziś i jutro”. Taternik 13, 3 (1929): 50–59.
• Krygowski, Władysław. „O zapachu gór i wojny”. Wierchy 15 (1937): 87–104.
• Kurczab, Janusz. „Osiągnięcia alpinistów polskich w Alpach na tle alpinizmu światowego (1786–1975)”. W: Materiały z teorii i dydaktyki alpinizmu, red. Andrzej Matuszyk, 11–105. Kraków: AWF Kraków, 1990.
• Libański, Edmund. Na szczyt świata! Wyprawy na Ewerest. Warszawa: Rój, 1926.
• Libański, Edmund. Walka o szczyt świata. Lwów–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1924.
• Madyda, Aleksander. Haupt: monografia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2012.
• Malicki, Tadeusz. „Niedobitki”. Wierchy 15 (1937): 35–67.
• Mazzolini, Elizabeth. The Everest Effect: Nature, Culture, Ideology. Tuscaloosa: University of Alabama Press, 2015.
• Mikulski, Antoni J. „Adam Asnyk w Tatrach”. Wierchy 15 (1937): 24–34.
• Mizerkiewicz, Tomasz. „Proza Zygmunta Haupta - problem uwagi”. W: Jestem bardzo niefortunnym wyborem: studia i szkice o twórczości Zygmunta Haupta, red. Andrzej Niewiadomski, Paweł Panas, 13–22. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2018.
• Młodziejowski, Jerzy. „Morskie oko”. Wierchy 15 (1937): 68–86.
• Niewiadomski, Andrzej. „Ja, Zygmunt z Roksolanii. O gatunkowej nieprzejrzystości prozy Haupta”. W: Jestem bardzo niefortunnym wyborem: studia i szkice o twórczości Zygmunta Haupta, red. Andrzej Niewiadomski, Paweł Panas, 81–111. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2018.
• Niewiadomski, Andrzej. Jeden jest zawsze ostrzem: inna nowoczesność Zygmunta Haupta. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2015.
• Okupnik, Małgorzata. Autobiografie polskich sportowców samotników. Gniezno: Gnieźnieńska Oficyna Wydawnicza „Tum”, 2005.
• Pawlikowski, Jan Gwalbert. „Współczesne prądy w alpinizmie niemieckim”. Wierchy 4 (1926), 145–151.
• Powter, Geoff. Strange and dangerous dreams: the fine line between adventure and madness. 1st ed. Seattle: Mountaineers Books, 2006.
• Rambowicz, Piotr. „«Potrafię skazać się na nicość». Kreacje przestrzenie w prozie Zygmunta Haupta”. W: Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej: Paryż, Londyn, Monachium, Nowy Jork, red. Violetta Wejs-Milewska, Ewa Rogalewska, 793–812. Białystok: Oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, 2009.
• Romaniszyn, Bronisław. „Ideologja alpinistyczna Mallory’ego (Wyprawy na Mount Everest)”. Wierchy 3 (1925): 89–117.
• Smythe, Francis S. Obóz szósty. Dzieje wyprawy na Mount Everest w roku 1933. Tłum. Aleksander Dobrot. Warszawa: Rój, 1938.
• Szczepański, Jan Alfred. „Druga polska wyprawa w Andy”. Wierchy 15 (1937): 118–147.
• Wierzejska, Jagoda. Retoryczna interpretacja autobiograficzna na przykładzie pisarstwa Andrzeja Bobkowskiego, Zygmunta Haupta i Leo Lipskiego. Seria Prac Zakładu Literatury Polskiej XX Wieku Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2012.
• Wójtowicz, Aleksander. „Kronika wypadków epoki. Wokół «Listu z Arktydy» Zygmunta Haupta”. W: Jestem bardzo niefortunnym wyborem: studia i szkice o twórczości Zygmunta Haupta, red. Andrzej Niewiadomski, Paweł Panas, 203–217. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2018.
• W skałach i lodach świata: polskie wyprawy górskie i polarne. Red. Kazimierz Saysse-Tobiczyk, t. 2: Polskie wyprawy egzotyczne. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1961.
• Zając, Stanisław. „Zygmunt Haupt: wstęp do teorii «nowej wiarygodności»”. W: Na boku: pisarze teoretykami literatury?…, red. Józef Olejniczak, Monika Bogdanowska, 139–156. Katowice: Para, 2007

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2023.32.40065

Biblioteka Nauki

27312326