Hrabianki Szembekówny - pionierki archeologii wielkopolskiej z przełomu XIX i XX wieku

• Authors: Jerzy Fogel

Title variants

EN

THE SZEMBEK EARL SISTERS - THE PIONEERS OF THE GREAT POLAND ARCHAEOLOGY AT THE TURN OF THE 20™ CENTURY

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Archaeological interests of the Szembek earls from Siemianice near Kępno (southern Wielkopolska) have spread over many generations starting from the middle of the 19th century until the present time. This is well exemplified by activities of Jadwiga (1883-1939) and Zofia (1884-1974) Szembek. In the years 1897-1908, both sisters undertook systematic and model excavations of the multicultural cemetery (-ies) at Siemianice near Kępno (Bronze Age 11, Bronze Age V - HaD; the Late La Téne - Early Roman Iron Age) and cemetery at Lipie near Kępno (Bronze Age V). Jadwiga Szembek excavated also multicultural settlement at Tarnowica near Jaworów (western Ukraine) in 1924 and 1927. An origin and development of archaeological interests of the Szembek sisters, along with a detailed analysis of their field works, was reconstructed on the basis of unpublished archive materials and old literature of the subject. Assessment of their achievements in this field, according to both previous and current criteria, made possible to support opinion by Prof. Józef Kostrzewski who rated the Szembek sisters among archaeologists of the most outstanding merit before 1918.

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Folia Praehistorica Posnaniensia
• Year: 2004
• Volume: 12
• Pages: 7-45

Dates

published

2018-11-01

Contributors

author

Jerzy Fogel

References

• Abramowicz A. 1991 Historia archeologii polskiej. X IX i X X wiek, Warszawa - Łódź.
• Antoniewicz W. 1928a Archeologia Polski, Warszawa
• Antoniewicz W. 1928b Metalowe spinki góralskie, Kraków.
• Blaszczyk S. 1965 Jadwiga Szeptycka i Zofia Szembekówna, „Literatura Ludowa” r. 9, nr 2-3, s. 23-34.
• Blaszczyk S. 1976 Zofia Szembekówna (1885-1974), „Lud” t. LX, s. 370-372.
• Blaszczyk S. 198la Hasło Szembekówna Zofia, (w:) Wielkopolski słownik biograficzny, Poznań, s. 737-738.
• Blaszczyk S. 198lb Hasło Szeptycka Jadwiga, (w:) Wielkopolski słownik biograficzny, Poznań, s. 738.
• Callier E. 1886 Hasło Ostrzeszów, (w: ) Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII, Warszawa, s. 734-740.
• Chodyński A. R. 1984 Zbiory w Siemianicach i Wysocku. Postać Stanisława Szembeka (1849-1891) ja ko kolekcjonera IRés.: Les collections de Siemianice et de Wysocko. Le personage de Stanisław Szembek ( 1849-1891) comme collectioneur], „Muzealnictwo” r. 28/29, s. 127-141.
• Chrzanowski T., Kornecki M., Samek J. 1958 Hasło Siemianice, (w:) Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. V: Województwo poznańskie, z. 7: Powiat kępiński, Warszawa, s. 19.
• Cichoszewska H. 1925 Nowe nabytki Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu w latach 1911-1921, „Przegląd Archeologiczny” t. II, s. 125-134.
• Czajka M., Kamler M., Sienkiewicz W. 1995 Leksykon historii Polski, Warszawa.
• Dunin-Borkowski J. 1908 Almanach błękitny. Genealogia żyjących rodów polskich, Lwów - Warszawa.
• Durczewski Z. 1946 Grupa górnośląsko-małopolska kultury łużyckiej w Polsce, cz. I, Kraków (Prace Prehistoryczne Śląskie, nr 4).
• Durczewski Z. 1947 Grupa górnośląsko-małopolska kultury łużyckiej w Polsce, cz. II, Kraków (Prace Prehistoryczne Śląskie, nr 6).
• Durczykiewicz L. 1912 Dwory polskie w Wielkim Księstwie Poznańskim, Poznań.
• Dzwonkowski W. B.d. Prehistoria ziem polskich, Warszawa.
• Eggers H. J. 1951 Der romische Import im Freien Germanien. Text, Hamburg (Atlas der Urgeschichte, Bd. 1).
• Erzepki B., Kostrzewski J. 1915 Album zabytków przedhistorycznych Wielkiego Księstwa Poznańskiego zebranych w Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu [Zus.: Album der im Museum der Posener Gesellschaft der Freunde der Wissenschaften aufbewahrten prahistorischen Denkmaler des Grossherzogthums Posen], z. IV, Poznań.
• Fogel J. 1970 Z dziejów archeologii wielkopolskiej X IX wieku: działalność Tytusa i Jana Działyńskich [Rés.: De lhistoire de l archeologie en Grande Pologne au XIXe siede: Factivite de Tytus et Jan de Działyński], „Fontes Archaeologici Posnanienses” vol. XX, s. 247-267.
• Fogel J. 1975 Z dziejów archeologii polskiej 2 połowy X IX i początku X X wieku (»W kręgu mecenatu Działyńskich i Zamoyskich) [Sum.: Researches on the history of polish archaeology from the middle of the 19th to the beginning of the 20th century (in the orbit of the patronage of Działyński and Zamoyski
• families)], „Fontes Archaeologici Posnanienses” vol. XXVI, s. 169-179.
• Fogel J. 1985 Przemiany osadnictwa mikroregionu bnińskiego w epoce brązu i wczesnych okresach epoki żelaza [Zus.: Die Umwandlungen des Siedlungswesens der Bnin - Mikroregion in der Bronzezeit und in den frühen Perioden der Eisenzeit], (w:) Materiały do studiów nad osadnictwem bnińskim. Mikroregion bniński, Poznań, s. 35-118.
• Fogel J. 1991 Pompeja polska. Z dziejów archeologii wielkopolskiej X IX wieku: działalność Albina hr. Węsierskiego i Zbigniewa hr. Węsierskiego-Kwileckiego [Zus.: Das Polnische Pompeji. Aus der Geschichteder grosspolnischen Archaologie des 19. Jahrhunderts: die Tatigkeit Albin G raf Węsierski und Zbigniew Graf Węsierski-Kwileckis], Poznań.
• Fogel J. 1995a Bronisław Domaradzki (1831-1873) - zapomniany pionier archeologii Wielkopolski (noty do biografii)[Zus.: Bronisław Domaradzki (1831-1873) - der vergessene Pionier der Archaologie in Grosspolen (Noten zur Biographie)], „Folia Praehistorica Posnaniensia” t. VII, s. 11-20.
• Fogel J. 1995b Tematy archeologiczne w rysunkach i grafikach Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1808-1849) [Sum.: The archaeological Themes in the Drawning and the Graphic Art of Kajetan Wincenty Kielisinski (1808-1849)], Poznań.
• Fogel J. 1996 Edward hr. Raczyński (1786-1845) o Ostrowie Lednickim [Zus.: Graf Eduard Raczyński ( 1786-1845) über Ostrów Lednicki], „Studia Lednickie” t. IV, s. 385-105.
• Fogel J. 2002 Mielżyńscy i Turnowie w kręgu starożytnikówXIXwieku [Zus.: Die Adelsfamilien Mielżyński
• und Tumo unter den Altertumskundigen des 19. Jh.], Poznań.
• Fogel J. 2003a Poznańskie echa wykopalisk w Mnikowie kolo Krakowa (fragment wielkiej mistyfikacji archeologicznej z X IX wieku), „Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski” t. II, s. 62 - 86.
• Fogel J. 2003b Ziemiański mecenat archeologiczny na Kujawach: Trzcińscy z Ostrowa nad Goplem, „Ziemia Kujawska” t. XVI, s. 53-77.
• Godłowski K. 1985 Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim [Zus.: Kultur- und Besiedlungsveranderungen in Süd- und Mittelpolen wahrend der jiingeren vorromischen Eisenzeit und romischen Kaiserzeit], Wrocław- Warszawa - Kraków - Gdańsk.
• Grześkowiak J. 1957 Najdawniejsze dzieje powiatu kępińskiego (maszynopis pracy magisterskiej w bibliotece Instytutu Prahistorii UAM w Poznaniu).
• Jahn M. 1913 Ober Besiedlung zwischen Ostgermanen, Westgermanen und Kelten wahrend der Spàt-Laténezeit, „Mannus”, Bd. V, s. 75-95.
• Jankowska H., Król A., Olejniczak B., Pempera I., Simon A., Stelmaszyk E. 1982 Wykaz członków Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk za lata 1857-1945, (w:) Veritate et scientia. Księga pamiątkowa Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Warszawa, s. 123-258.
• Jażdżewski K. 1936 Kultura pucharów lejkowatych w Polsce zachodniej i środkowej [Zus. : Die Trichterbecherkultur in West- und Mittelpolen], Poznań.
• Kaczmarek J. E. 1995 Organizacja badań i ochrony zabytków archeologicznych w Poznaniu (1720-1958) [Zusammenfassung], Poznań.
• Kostrzewska M. 1951 Wyroby kamienne kultu/y łużyckiej w Wielkopolsce w epoce brązowej i wczesnożelaznej [Rés.: Les outiles en pierre de la civilisation lusacienne de l'age du bronze et du premier age du fer en Grande Pologne], „Przegląd Archeologiczny” t. IX, s. 214-258.
• Kostrzewski B. 1957 Sto lat działalności Muzeum Archeologicznego w Poznaniu [Rés.: Cent ans d histoire du Musee Archeologique de Poznań], „Fontes Archaeologici Posnanienses” vol. II, s. 1-30.
• Kostrzewski J. 1914 Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Poznań.
• Kostrzewski J. 1918 Przewodnik po zbiorach przedhistorycznych Muzeum im. Mielżyńskich, Poznań.
• Kostrzewski J. 1918 Die ostgermanische Kultur der Spátlaténezeit, Teil 1, Leipzig - Würzburg.
• Kostrzewski J. 1923 Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Poznań.
• Kostrzewski J. 1924 Z badań nad osadnictwem wczesnej i środkowej epoki brązowej na ziemiach polskich, „Przegląd Archeologiczny” t. II, s. 161-218.
• Kostrzewski J. 1925 Hasło Capuanisches Bronzegeschirr im Norden, (w:) Reallexikon der Vorgeschichte, Bd. 2, Berlin, s. 280-281.
• Kostrzewski J. 1927 Katalog wystawy zabytków przedhistorycznych ze zbiorów prywatnych urządzonej w Dziale Przedhistorycznym Muzeum Wielkopolskiego, Poznań.
• Kostrzewski J. 1928 Zbiory przedhistoryczne, (w:) Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Poznaniu w latach ¡857-1927 [Rés.: La Societe Posnanienne de Amis des Sciences de 1857 a 1927], Poznań, s. 480-487.
• Kostrzewski J. 1948 Od mezolitu do okresu wędrówek ludów, (w:) Prehistoria ziem polskich, Warszawa - Kraków - Łódź - Poznań - Zakopane, s. 118-359.
• Kostrzewski J. 1949 Dzieje polskich badań prehistorycznych [Rés.: Histoire de recherches polonaises de prehistoire], Poznań.
• Kostrzewski J. 1955 Wielkopolska w pradziejach, Warszawa - Wroclaw.
• Kowaleńkowa J. 1925 Nowe nabytki działu archeologicznego Muzeum Tow. Przyj. Nauk w Poznaniu z lat 1919-1921, „Przegląd Archeologiczny” t. II, s. 108-134.
• Leitgeber S. 1992 Nowy almanach błękitny, Poznań - Warszawa.
• Leitgeber S. 2001 O życiu towarzyskim w Wiełkopołsce w X IX i X X wieku. Jak je pamiętam, Poznań.
• Libicki M. 1998 Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce. Przewodnik, Poznań.
• Majewski K. 1949 Importy rzymskie na ziemiach słowiańskich, Wrocław.
• Majewski K. 1960 Importy rzymskie w Polsce [Rés.: Importations romaines en Pologne], Warszawa-Wrocław.
• Malinowski T. 1961 Katalog cmentarzysk ludności ku ltw y łużyckiej w Polsce, t. II, Warszawa.
• Molik W. 1999 Zycie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w X IX i na początku X X wieku. Kultura materialna, Poznań.
• Nosek S. 1967 Zarys historii badań archeologicznych w Małopołsce, Wrocław - Warszawa - Kraków (Prace Komisji Archeologicznej PAN - Oddział w Krakowie, nr 7).
• Papiór M. 2000 Biograjia sióstr: Jadwigi Beat/yksy Marii z Szembeków Szeptyckiej (1883-1939) i Zofii Teodory Marii Szembekówny, czyli s. Marii Krysty (1884-1974), Opole (maszynopis pracy magisterskiej).
• Pietrzak J. 1981 Hasło Szembekowa Maria, (w:) Wielkopolski słownik biograficzny, Poznań, s. 737.
• Richter J. 1915 B.t., „Aus dem Posener Lande” Jg. 9, s. 41-42.
• Ruciński K. 1913 Dwoiy i pałace wielkopolskie, Poznań.
• Sadowski J. N. 1877a Sprawozdanie o rozbiorze chemicznym niektórych zabytków brązowych ze zbioru uniwersyteckiego, dokonanym przez hr. Jerzego Szembeka, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej” t. I, s. 66-68.
• Sadowski J. N. 1877b Wykaz zabytków przedhistorycznych na ziemiach polskich, z. I. Porzecza Warty iBaryczy, Kraków.
• Schwartz W. 1875 Materialien zur prahistorischen Kartographie der Prov. Posen, Posen.
• Skuratowicz J. 1993 Dwory i pałace w Wielkim Księstwie Poznańskim, Międzychód.
• Szembekówna Z. (s. Maria Krysta) 1902 Sprawozdanie z poszukiwań archeologicznych odbytych ostatnimi laty w Siemianicach (powiat kępiński), „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” t. XXIX, s. 53-77.
• Szembekówna Z. 1905 Sprawozdanie z poszukiwań archeologicznych w Siemianicach (powiat kępiński) odbytych w latach
• Szembekówna Z. 1902 i 1903, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” t. XXXI, s. 135-153.
• Szembekówna Z. Dalszy ciąg [za lata 1907 i 1908] opisu wykopalisk z cmentarzyska epoki rzymskiej w Siemianicach, Siemianice (rękopis w MAP - Archiwum - teczka 903).
• Szembekówna Z. 1909b Sprawozdanie z poszukiwań archeologicznych w Siemianicach (powiat kępiński) odbytych w r. 1904, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” t. XXXV, s. 337-365.
• Szembekówna Z. 1910 Opis cmentarzyska żarowego z epoki brązu w Lipiu (powiat kępiński, W. Ks. Poznańskie) oraz kilkunastu urn znalezionych w Gwoźdźcu p o d Słupią (powiat kępiński), Kuźnicy Trzcińskiej (powiat kępiński), Jurkowie (powiat kościański) i Wysocku (powiat ostrowski), „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” t. XI, s. 3-23.
• ---
• Szembekówna Z. 1911 Dalsze przyczynki do etnografii Wielkopolski, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” t. XII, s. 3-177.
• Szembekówna Z. 1967 Z dziejów Siemianic, cz. I - III, b.m. (maszynopis w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu).
• Szembekówna Z., Kostrzewski J. 1916 Sprawozdanie z poszukiwań archeologicznych w r. 1905 i 1906 na cmentarzysku z epoki epoki rzymskiej w Siemianicach (część IV), „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, b.t. (odbitka), s. 1-25.
• Szeptycka J. 1906 Przyczynki do etnografii Wielkopolski, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” t. VIII, s. 3-139.
• Szeptycka J. 1928 Sprawozdanie z poszukiwań w Tarnowicy, w pow. jaworowskim (woj. lwowskie), w gminie Bruchnal (włas. Hr. Leona Szeptyckiego), „Przegląd Archeologiczny” t. III, s. 213-215.
• Weymanowa z Szeptyckich E. 1990 Wspomnienie o mojej Matce Jadwidze z Szembeków Szeptyckiej, Siemianice (maszynopis w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym Akademii Rolniczej w Poznaniu, w Siemianicach).
• Wojtkowski A. 1928 Historia Towarzystwa Przyjaciół Naukw Poznaniu, (w:) Towarzystwo Przyjaciół Naukw Poznaniu w latach 1857-1927 [Rés.: La Societe Posnanienne de Amis des Sciences de 1857 a 1927], Poznań, s. 1-450.
• Zenkteler W. 1874 Ein Beitrag zu den Ausgrabungen in der Provinz Posen, (w:) XXIX Programm des Kóniglichen Gymnasiums zu Ostrowo, Ostrowo.
• Żółtowska z Puttkamerów J. 2003 Dziennik. Fragmenty wielkopolskie 1919-1993, Poznań
• Żychliński T. 1879 Złota księga szlachty polskiej, r. 1, Poznań.
• B.a. 1889 Hasło Słupia Kępińska, (w:) Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X, Warszawa, s. 856-857.
• B.a. 1914 Sprawozdania z posiedzeń Komisji antropologicznej odbytych w r. 1912 i 1913, „Materiały Antropologiczno- Archeologiczne i Etnograficzne” t. XIII, s. V1II-XXI.

Identifiers

DOI

10.14746/fpp.2004.12.01