Zapożyczenia niemieckie w gwarze spiskiej (na podstawie materiału zgromadzonego w Korpusie spiskim)

• Authors: Anna Kostecka-Sadowa

Title variants

EN

German borrowings in Spisz dialect (on the basis of material collected in the Corps of Spisz)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą określenia na podstawie gwary spiskiej zasięgu germanizmów leksykalnych w polach tematycznych, które pozwolą wskazać, przez jakie dziedziny życia szerzyły się one najbardziej, z określeniem liczby zapożyczeń w poszczególnych polach semantycznych. Podstawą omówienia jest powstały Korpus spiski.

EN

The article is an attempt at defining the range of lexical Germanisms in thematic fields in the Spisz dialect. This will allow to indicate which areas were most affected and to determine the numer of borrowings in specific semantic fields. The basis for the discussion is the Corps of Spisz.

Keywords

PL

gwara spiska; zapożyczenia niemieckie; pole tematyczne; Korpus spiski

EN

Spisz dialect; German borrowings; semantic fields; Corps of Spisz; Spisz dialect; German borrowings; semantic fields; Corps of Spisz

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2019
• Volume: 11

Dates

published

2019-12-15

Contributors

author

Anna Kostecka-Sadowa

• Polska Akademia Nauk w Krakowie, Instytut Języka Polskiego

• https://orcid.org/0000-0002-2287-904X

References

• Bąk S. (1933), Polszczyzna górnośląska w przedwojennej szkole średniej, Wrocław.
• Bąk S. (1963), Zróżnicowanie narzecza śląskiego (Próba podziału i charakterystyki dialektów śląskich), „Prace i Materiały Etnograficzne” 23, s. 434.
• Biolik M. (2000), Zapożyczenia z języka niemieckiego w tekstach stylizowanych na gwarę warmińską (na podstawie felietonów drukowanych w „Gazecie Olsztyńskiej” w latach 1925–1939), „Prace Językoznawcze” z. 2.
• Broda M. (1978), Zapożyczenia niemieckie w gwarze Puńcowa koło Cieszyna, „Zeszyty Naukowe UJ, Prace Językoznawcze” 59, s. 99–105.
• Buttler D. (1987), Germanizmy słownikowe, „Poradnik Językowy” z. 5.
• Buttler D. (1988), Zmienność formalna i znaczeniowa dziewiętnastowiecznych zapożyczeń niemieckich w języku polskim, „Przegląd Humanistyczny” 32.
• Buttler D. (1991), Dziedzictwo dziewiętnastowieczne w zasobie zapożyczeń niemieckich współczesnej polszczyzny, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Językoznawstwo” 13.
• Czarnecki T. (1980), Z historii wyrazów staropolskich pochodzenia niemieckiego, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 19.
• Dembowski B. (1894), Słownik gwary podhalańskiej, „Sprawozdania komisji Językowej AU w Krakowie” 5, s. 339–444.
• Dyszak A. (2003), Germanizmy w mowie mieszkańców Bydgoszczy, [w:] Polszczyzna bydgoszczan. Historia i współczesność, red. M. Święcicka, Bydgoszcz.
• Greń Z. (2000), Śląsk Cieszyński. Dziedzictwo językowe, Warszawa.
• Greń Z. (2002), Dzieje polityczne Śląska Cieszyńskiego w świetle leksyki regionalnej, [w:] Dzieje Słowian w świetle leksyki, red. J. Rusek, W. Boryś, L. Bednarczuk, Kraków, s. 249–258.
• Grochola-Szczepanek H. (2016), Korpusowe badania języka mieszkańców Spisza w Polsce – cele i zadania, „Jezikoslovni zapiski”, t. 22/2, s. 185–196.
• Grochola-Szczepanek H., Górski R.L., Waldenfels von W., Woźniak M. (2019), Korpus języka mówionego mieszkańców Spisza, „LingVaria” 1/2019, s. 165–180.
• Habrajska G. (1992), Dziedzictwo stu lat kontaktów kulturowych polsko-niemieckich w słownictwie łódzkim, [w:] Kontakty języka polskiego z innymi językami na tle kontaktów kulturowych, red. J. Maćkiewicz, J. Siatkowski, Wrocław.
• Harasimowicz I. (1954), O niektórych elementach niemieckich w dialekcie ostródzkim, „Język Polski” nr 4.
• Hentschel G., Menzel Th. (2002), O niemieckich zapożyczeniach leksykalnych a ich substytutach w polszczyźnie XIX wieku, [w:] Dzieje Słowian w świetle leksyki, red. J. Rusek, W. Boryś, L. Bednarczuk, Kraków, s. 263–271.
• Judycka I. (1954), Typy zapożyczeń niemieckich w gwarach Warmii i Mazur, „Poradnik Językowy” z. 8.
• Karaś H. (1989), Germanizmy leksykalne w „Kronikach lwowskich” Jana Lama, „Poradnik Językowy” z. 9–10.
• Karszniewicz-Mazur A. (1988), Zapożyczenia leksykalne ze źródła niemieckiego we współczesnej polszczyźnie, Wrocław.
• Kąś J. (2011), Słownik gwary orawskiej, t. 1–2, Kraków.
• Kąś J. (2015–2019), Ilustrowany leksykon gwary i kultury podhalańskiej, t. I–IX, Bukowina Tatrzańska–Kraków.
• Kleszcz K. (2002), Zapożyczenia niemieckie w gwarach śląskich, „Z Polskich Studiów Slawistycznych. Seria X: Językoznawstwo”, Warszawa, s. 89–99.
• Kleszcz K. (2002), Zapożyczenia niemieckie w gwarach śląskich (na przykładzie pierwszego tomu Słownika gwar śląskich), [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki, pod red. S. Gali, Łódź, s. 225–233.
• Kleszcz K. (2006), Kontakty językowe polsko-niemieckie na Śląsku w pierwszej połowie XIX wieku, [w:] Wokół polszczyzny dawnej i obecnej, red. B. Nowowiejski, Białystok.
• https://spisz-wew.ijp.pan.pl.
• Kostecka-Sadowa A. (2018), Zapożyczenia niemieckie w polszczyźnie południowokresowej, [w:] Polen und Deutsche in Europa. Polacy i Niemcy w Europie, red. K. Trybuś, M. Düring, M. Junkierta, Berlin, s. 267–282.
• Krajewska M. (1988), Zapożyczenia niemieckie w tekstach XVI wieku. Rzeczowniki złożone z drugim członem -tuch, „Poradnik Językowy” z. 4.
• Labocha J. (2000), Ślady niemieckie w mowie Polaków na Śląsku Cieszyńskim w Republice Czeskiej, [w:] Język trzeciego tysiąclecia, red. G. Szpila, [= „Język a Komunikacja” 1], Kraków, s. 303-309.
• Menzel Th., Hentschel G., Worterbuch der deutschen Lehnworter im Teschener Dialekt des Polnischen, Oldenburg [= „Studia Slavica Oldenburgensia” 10].
• Miodek J. (1991), Germanizmy w gwarze śląskiej, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Językoznawstwo” 13.
• Nowowiejski B. (1996), Z dziejów ober(-) w języku polskim, „Prace Filologiczne” 40.
• Nowowiejski B. (1996), Zapożyczenia leksykalne z języka niemieckiego w polszczyźnie XIX wieku (na materiale czasopism), Białystok, s. 9–16.
• Nowowiejski B. (2007a), Wpływy języka niemieckiego na polszczyznę w zakresie słownictwa, „Poradnik Językowy” z. 5.
• Nowowiejski B. (2007b), Ze współczesnej perspektywy o przysłowiach w niemiecko-polskim słowniku K.C. Mrongowiusza z połowy XIX wieku, „Białostockie Archiwum Językowe” 7.
• Obara J. (2002), Mechanizm zapożyczania z języka niemieckiego do gwar śląskich, [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki, pod red. S. Gali, Łódź, s. 359–372.
• Perzowa H. (1997), Wyrazy pochodzenia niemieckiego w Słowniku gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur (SGOWM). Adaptacja fleksyjna i słowotwórcza, [w:] Obraz językowy słowiańskiego Pomorza i Łużyc. Pogranicza i kontakty językowe, red. J. Zieniukowa, Warszawa, s. 331.
• Pilorz A. (1991), Słownictwo ekspresywne w gwarze Śląska Cieszyńskiego, „Rocznik Cieszyński” VI–VII, s. 153–165.
• Rybicka-Nowacka H. (1981), Zapożyczenia z języka niemieckiego w Słowniku języka polskiego Samuela Bogumiła Lindego, „Prace Filologiczne” 30.
• Seiffert-Nauka I. (1987), Zapożyczenia niemieckie galicyjskiej gwary żołnierskiej w dawnym dialekcie miejskim Lwowa, „Rozprawy Komisji Językowej WTN” 18.
• Siatkowski J. (1967), Wpływ poszczególnych dialektów niemieckich na język polski, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 7.
• Siatkowski J. (1983), Interferencje językowe na Warmii i Mazurach, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 21.
• Siatkowski J. (2004), Wpływy niemieckie, [w:] J. Siatkowski, Studia nad wpływami obcymi w Ogólnosłowiańskim Atlasie Językowym, Warszawa, s. 11–52.
• Siatkowski, J. (2015), Studia nad słowiańsko-niemieckimi kontaktami językowymi, Warszawa.
• Słownik gwary miejskiej Poznania, red. M. Gruchmanowa, B. Walczak, Poznań 1997.
• Słownik gwary Zakopanego i okolic autorstwa J. Zborowskiego, pod kier. J. Okoniowej, Zakopane–Kraków 2009.
• Sowa F. (2002), Słownictwo gwarowe jako przedmiot badawczy – gwarowe drobiazgi etymologiczne, [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki, pod red. S. Gali, Łódź, s. 489–498.
• Tambor J. (1998), Germanizmy w gwarze śląskiej – stopień przyswojenia, [w:] Studia historycznojęzykowe, red. O. Wolińska, Katowice [= „Prace Językoznawcze” 25], s. 210–218.
• Walczak B., Witaszek-Samborska M. (1989), Wpływy niemieckie w gwarze miejskiej Poznania, „Rozprawy Slawistyczne” 4.
• Walczak B. (1993), Kontakty polszczyzny z językami niesłowiańskimi, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
• Walczak B. (1999), Zapożyczenia leksykalne: teoria i metodologia, [w:] Polszczyzna północnowschodnia 2, red. B. Nowowiejski, Białystok.
• Walczak B. (2001), Rozwój systemu leksykalnego polszczyzny w XX wieku, [w:] Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa.
• Witaszek-Samborska M. (1993), Zapożyczenia z różnych języków we współczesnej polszczyźnie (na podstawie słowników frekwencyjnych), Poznań.
• Wyderka B. (2002), Językowe subregiony Śląska, „Z Polskich Studiów Slawistycznych. Seria X: Językoznawstwo”, Warszawa, s. 263–270.
• Zaręba A. (1961), Śląskie teksty gwarowe (z mapką), Kraków.
• Zielińska K., Związki językowe polsko-niemieckie, http://www.bolgraph.com.pl/ftp/publikacje/6004.pdf.

Identifiers

DOI

10.14746/gd.2019.11.10