Współczesne zróżnicowanie używanych przez Polaków nazw ‘galarety z mięsa’

• Authors: Błażej Osowski

Title variants

EN

A contemporary variation in the names used by Poles to indicate ‘meat jelly’

Abstracts

EN

The article presents the terms of a dish, namely ‘aspic’. The focus was on names that differ from the general Polish language (e.g. galart, zylc, studzienina, tymbalik). Their frequency and territorial range have been presented. The current state (the material was collected via an online survey in 2019-2020) was confronted with older data from 50 years ago, owing to which a picture emerged of the linguistic changes that took place. On the basis of the lexicographic query and social spread, regionalisms such as galart have been identified.

PL

Artykuł prezentuje określenia pewnego dania – ‘galarety z mięsa’. Skupiono się na nazwach dyferencyjnych wobec polszczyzny ogólnej (np. galart, zylc, studzienina, tymbalik). Zaprezentowano ich frekwencję oraz zasięg terytorialny. Stan współczesny (materiał zebrano za pomocą ankiety internetowej w latach 2019–2020) skonfrontowano z danymi starszymi, sprzed 50 lat, dzięki czemu uzyskano obraz zaszłych zmian językowych. Na podstawie kwerendy leksykograficznej oraz analizy rozprzestrzenienia społecznego wskazano regionalizmy, takie jak galart.

Keywords

EN

linguistic geography; Polish language; names of dishes

PL

geografia lingwistyczna; język polski; nazwy potraw

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2022
• Volume: 15
• Pages: 163-172

Dates

published

2022

Contributors

author

Błażej Osowski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Filologii Polskiej

• https://orcid.org/0000000242261378

References

• Barowicz T. (2007), Polskie kuchnie regionalne, Warszawa.
• Berger S. i in. (1987), Kuchnia polska, Warszawa.
• Bielska-Krawczyk J. (2011), Szary człowiek, szara rzeczywistość (wizja życia w PRL-u na podstawie nie tylko Zbyluta Grzywacza i Stanisława Barańczaka), [w:] Barwa w języku, literaturze i kulturze 2, red. nauk. E. Komorowska i D. Stanulewicz, Szczecin, s. 159–166.
• Bystroń J. (1960), Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII, t. 2, Warszawa.
• Czerniecki S. (1682), Compendium fernculorum, albo zebranie potraw, Kraków.
• Dąbrowska M. (1988), Na wsi wesele. Opowiadania, Warszawa.
• Kasprzyk-Chevriaux M. (2021), Sztukamięs ze szlachtuza. Nieopowiedziana historia mięsa,Wołowiec.
• Kitowicz J. (1985), Opis obyczajów za panowania Augusta III, wstęp M. Dernałowicz, Warszawa.
• Kostecka-Sadowa A. (2016), Zasięgi leksykalne zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich, „Gwary Dziś” 8, s. 35–56.
• Kucharz doskonały, pożyteczny dla zatrudniających się gospodarstwem..., z franc. przeł. W. Wielądka, wyd. 2 popr., Warszawa 1786.
• Kuchnia, „Nasza Historia. Wydanie specjalne”: Kuchnia. Historyczne przepisy, smaki, tradycje, nr 1, 2015.
• Kuźmiński A. (2012), Biskupizna ze smakiem. Przewodnik kulinarny po kuchni biskupiańskiej, Krobia.
• Lajf, https://lajf.info/o-tymbalikach-dryglach-galercie-i-innych-auszpikach/, 18.02.2022.
• Lista, https://www.gov.pl/web/rolnictwo/galart-zimne-nozki-studzienina,18.02.2022.
• Łozińscy M. i J. (2013), Historia polskiego smaku. Kuchnia, stół, obyczaje, Warszawa.
• Pelcowa H. (2019), Ludowe nazewnictwo kulinarne w interpretacji pokoleniowej (na wybranych przykładach z Lubelszczyzny), „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 33–43.
• Pelcowa H. (2020), Nazwy potraw w gwarach Lubelszczyzny (na wybranych przykładach), [w:] Verba multiplicia, veritas una. Prace dedykowane Profesor Alicji Pihan-Kijasowej, t. 2, red.
• T. Lisowski, P. Michalska-Górecka, J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, A. Sieradzki, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań, s. 103–118.
• Próchniewicz D. (2015), Polska kuchnia regionalna. Kuchnia Warszawy i Mazowsza, Ożarów Mazowiecki.
• Przybylak Z. (2009), Tradycyjna kuchnia pomorsko-wielkopolska, czyli od poliwek i golców pookrasy i pierniki, Poznań.
• Rembiszewska D. (2019), Z lokalnych zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich – dryhle ‘galareta’, „Prace Filologiczne” 74, s. 213–219. https://doi.org/10.32798/pf.460
• Rembiszewska D., Siatkowski J. (2021). Pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie. Studia wyrazowe, cz. 2, Warszawa.
• Smyl J. (1969), Polskie gwarowe nazwy galarety, „Prace Filologiczne” 19, s. 227–230.
• Tarnowska B. (2015), Polska kuchnia regionalna. Smak tradycji, Bełchatów.
• Wykop, https://www.wykop.pl/wpis/37653603/jak-sie-nazywa-ta-potrawa-ku-mojemu-zdziwieniuw-i/, 18.02.2022.
• Żywczak K. (2013), Polska kuchnia regionalna, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/gd.2022.15.16

Biblioteka Nauki

26850443